Progowe zachwaszczenie tylko w teorii

Niezależnie od rozwoju sytuacji pogodowej w najbliższych tygodniach chcemy przypomnieć kila zbadanych choć od razu zaznaczam – orientacyjnych progów szkodliwości chwastów w zbożach. Pamiętajmy, że zachwaszczenie jest zależne od wielu czynników, na które rolnik może wpływać, ale wiele jest od rolnika niezależnych. Przy ocenie konkurencyjności powinniśmy mieć na uwadze zarówno stan jak i stopień zachwaszczenia.

Stan zachwaszczenia
to skład botaniczny chwastów występujących na danym polu. Często zamiennie używa się na to określenie: spektrum zachwaszczenia. Stopień zachwaszczenia to natomiast nic innego jak zliczona całkowita liczba chwastów rosnących na polu, a konkretnie średnio na 1 mkw. Może to ocenić każdy za pomocą ramki 1x1 m, albo mniejszej z wynikiem przeliczonym na 1 mkw.

Tabela 1. Określenie potrzeby wykonania chemicznego zabiegu zwalczania chwastów w zbożach w zależności od stopnia zachwaszczenia

Termin oceny	Stopień zachwaszczenia (roślin/m2)	Termin opryskiwania
Jesień	jednoliścienne – ponad 60 dwuliścienne – ponad 90	konieczny zabieg jesienią
	jednoliścienne – 30–60 dwuliścienne – 50–90	zabieg jesienią lub wiosną
	jednoliścienne – poniżej 30 dwuliścienne – poniżej 50	zabieg niecelowy
Wiosną po ruszeniu wegetacji	miotła zbożowa – ponad 20 przytulia czepna – ponad 0,1 rdest powojowy – ponad 2 chwasty ogółem – ponad 50 lub stopień pokrycia ponad 5%	zabieg wykonać wczesną wiosną, jeżeli jeden lub kilka progów jest przekroczonych
Wiosną w końcu fazy krzewienia	obowiązują te same progi jak podczas oceny wczesną wiosną, ale stopień pokrycia zwiększa się do 10%	zabieg wykonać w końcu fazy krzewienia, jeśli jakiś próg jest przekroczony

(Źródło: Metodyka integrowanej ochrony pszenżyta ozimego i jarego)

Jeżeli mamy wynik, możemy go porównać ze zbadanymi progami szkodliwości chwastów albo poszczególnych gatunków chwastów. Jeszcze raz podkreślam – są to progi orientacyjne i stosowane wg różnych metodologii określania wpływu zachwaszczenia na utratę plonu. Ekonomiczne progi szkodliwości chwastów dla rośliny uprawnej określają stopień zachwaszczenia plantacji, przy którym wartość obniżonego plonu jest równa kosztom zastosowanej metody odchwaszczania.

W opracowaniu progów
szkodliwości dla różnych gatunków chwastów w konkretnej uprawie, wymagane jest dokonanie regulacji liczebności chwastów (utrzymywanie w okresie wegetacji rośliny uprawnej stałej ich liczby na jednostce powierzchni), a potem zebranie plonu i wyliczenie o ile jest on niższy w porównaniu z łanem bez chwastów. Nie są to łatwe badania, bo wymagają ich prowadzenia w stałych warunkach siedliska (typ gleby, uwilgotnienie gleby, przebieg warunków termicznych, nawożenie).

Tabela 2. Orientacyjne liczby chwastów powodujące istotne obniżenie plonu (próg szkodliwości na poziomie 5%)

Gatunki chwastów	Liczba chwastów stanowiąca próg szkodliwości (szt./m2)
Gorczyca polna	2,0
Maruna bezwonna	3,0–6,0
Miotła zbożowa	10,0–15,0
Ostrożeń polny	0,1–2,0
Owies głuchy	5,0
Przetaczniki	10,0–15,0
Przytulia czepna	0,1–1,8

(Źródło: Metodyka integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego)

Z powodu wymienionych wyżej trudności badawczych można w literaturze fachowej znaleźć bardzo różniące się informacje. Dziś damy jednak dwa przykłady progów szkodliwości chwastów w uprawie pszenżyta i jęczmienia, które są zamieszczone w metodykach integrowanej ochrony tych zbóż.

W metodyce integrowanej ochrony pszenżyta ozimego i jarego skorzystano w tym względzie z progów szkodliwości chwastów opracowanych w Niemczech w 1990 r. przez Wahmhoffa. Progi te uwzględniają w zbożach ozimych terminy wykonywania ocen, udział w zachwaszczeniu chwastów jedno- i dwuliściennych, a także podział chwastów na gatunki niskiego, średniego i wysokiego piętra (Tabela 1).

Stosowanym miernikiem
progów szkodliwości jest liczba chwastów na 1 m2 lub procentowy udział danego gatunku w pokryciu powierzchni uprawy. W metodyce integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego ekonomiczne progi szkodliwości chwastów powodujące 5-procentową szkodę podane są w liczbie chwastów na 1 mkw. (Tabela 2).

W konkretnych warunkach pogodowych i przy konkretnym systemie uprawy, ten sam chwast może być groźny w ilości 3 szt./m kw., a na innym polu spowoduje straty dopiero, kiedy wystąpi w ilości 15 szt./mkw. Traktujmy te dane, jako zbadany doświadczalnie przykład. Przy decyzjach o chemicznym odchwaszczaniu należy się kierować znajomością historii pola, zawsze występujących na nim gatunków chwastów i doświadczeniem.

Marek Kalinowski