Jednym z najprostszych i najbardziej rozpowszechnionych sposobów zapobiegania biegunkom u prosiąt jest stosowanie wysokich dawek tlenku cynku w paszy. Tlenek cynku podawany w okresie okołoodsadzeniowym nie tylko ogranicza w wyraźny sposób występowanie biegunek, ale także poprawia przyrosty i zmniejsza śmiertelność wśród prosiąt. Niestety, od czerwca 2022 roku będzie obowiązywał zakaz stosowania tlenku cynku w dawkach leczniczych, a jedynie w niewielkich ilościach jako źródło cynku w ilości 150 mg/kg paszy.
Regulacje prawne zakazujące stosowania tlenku cynku i ograniczające podawanie antybiotyków wymusiły poszukiwanie alternatyw wpływających na zdrowotność i rozwój przewodu pokarmowego zwierząt. Firmy paszowe pracują nad bezpiecznymi rozwiązaniami, które uchronią prosięta przed problemami trawiennymi i biegunkami. Do pasz dla prosiąt stosowane są różnego typu dodatki, które wspomagają odchów oraz zapobiegają problemom zdrowotnym. Przeprowadzono szereg badań nad wieloma substancjami mogącymi wywierać pozytywny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego u zwierząt, zwłaszcza tych najmłodszych, które są najbardziej podatne na zakażenia patogenną mikroflorą. Działanie wykorzystywanych substancji opiera się na hamowaniu rozwoju mikroflory chorobotwórczej i stymulowaniu rozwoju i aktywności tej pożądanej.
Konkurencja dla złych bakterii
W okresie odsadzeniowym może
dojść do namnażania się bakterii
chorobotwórczych, bowiem
w przewodzie pokarmowym bytują
również mikroorganizmy
patogenne oraz warunkowo patogenne.
Do tego typu mikroorganizmów
zaliczamy bakterie Escherichia
coli, których intensywne
namnażanie prowadzi do biegunki
(kolibakteriozy), jak również
pałeczki Salmonella. Skutki biegunek
u prosiąt są bardzo negatywne.
Organizm się odwadnia,
osłabia, w skutek czego może dochodzić
do upadków. Prosięta często
chorują na biegunki w okresie
odsadzenia od lochy, przeżywają
wtedy ogromny stres – nie tylko
spowodowany utratą matki, lecz
również zmianą paszy.
Produkty prebiotyczne podawane w paszach przypominają te występujące na powierzchni nabłonka jelitowego. Do substancji występujących naturalnie w nabłonku przyczepiają się bakterie, które w ten sposób nabywają możliwość namnażania się w sprzyjającym dla nich środowisku. Na powierzchni bakterii znajdują się lektyny, które łączą się z receptorami występującymi w nabłonku jelitowym. Takie połączenie umożliwia przyleganie bakterii do nabłonka. Wprowadzanie wraz z paszą substancji prebiotycznych powoduje, że mikroflora chorobotwórcza wiąże się z tymi substancjami, a nie z receptorami nabłonka jelitowego, i jest wydalana. Prebiotyki zwiększają także skuteczność preparatów probiotycznych stosowanych w żywieniu świń.
Probiotyki pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje, do których zaliczyć można nie tylko przywrócenie i zachowanie prawidłowej równowagi mikrobiologicznej układu pokarmowego, ale wytwarzają także szereg enzymów, które wspomagają pracę układu trawiennego, poprawiając strawność składników pokarmowych. Ponadto wzmacniają system odpornościowy organizmu i zabezpieczają przewód pokarmowy przed niebezpiecznymi zakażeniami.
Doświadczenia bez cynku
Pasza odsadzeniowa dla prosiąt
powinna zawierać surowce o jak
najwyższych współczynnikach
strawności, białko o wysokiej
wartości biologicznej i małe ilości
związków antyżywieniowych.
Zaleca się, by prestarter miał jak
najniższą pojemność buforową,
co oznacza, że zawartość białka
ogólnego oraz wapnia musi ulec
redukcji.
Bezpieczną koncepcję żywienia prosiąt oferuje firma Agrifirm, która została nagrodzona złotym medalem podczas Targów Ferma Świń i Drobiu w Łodzi. Program Aim for Zero powstał w celu wyeliminowania lub redukcji wykorzystania antybiotyków oraz wspomagania hodowli wolnej od tlenku cynku. Opracowana przez Agrifirm koncepcja obejmuje żywienie prosiąt optymalnie zbilansowaną dawką (przede wszystkim pod względem białka i wapnia). Pasza odsadzeniowa dla prosiąt Babistar Wean Safe wzbogacona jest również o galaktooligosacharydy wpływające na rozwój prawidłowej mikroflory przewodu pokarmowego oraz dojrzałość jelit. Ponadto zawiera związki, których zadaniem jest wychwytywanie bakterii chorobotwórczych, blokowanie toksyn i wydalanie ich z organizmu.
– Od roku testujemy i sprawdzamy, czy możliwe jest odsadzenie prosiąt bez tlenku cynku. Przeprowadzone doświadczenia produktu Babistar Wean Safe miały na celu pokazanie, że można bezpiecznie odsadzać prosięta bez wysokich dawek tlenku cynku i antybiotyków przy równoczesnym zachowaniu dotychczasowych wyników produkcyjnych w odchowie prosiąt – twierdzi Katarzyna Chilomer, technolog ds. żywienia trzody chlewnej w Agrifirm.
Jak dodaje, konieczne jednak jest, by zwierzętom zapewnić odpowiednie warunki w obiektach inwentarskich. Od szeroko pojętej organizacji produkcji zależy bowiem w dużej mierze masa odsadzeniowa prosiąt czy czas rozpoczęcia podawania paszy odsadzeniowej. Nie można liczyć na to, że zastosowanie dodatków paszowych zrekompensuje błędy w zarządzaniu, brak czystości czy odpowiedni mikroklimat. Właściwe warunki higieny i utrzymania są tak samo ważne jak żywienie.
Mniej białka ogólnego
Aim for Zero buduje
wewnętrzną barierę
poprzez zabijanie
bakterii patogennych,
blokowanie
toksyn, wzmacnianie
bariery jelitowej
oraz przechwytywanie
bakterii i szkodliwych
związków.
– Babistar Wean Safe charakteryzuje się zrównoważoną zawartością białka ogólnego o wysokiej wartości biologicznej i wysokim współczynniku strawności. Nadmiar tego składnika nie stanowi więc pożywki dla bakterii chorobotwórczych oraz nie wykazuje działania buforującego. Dodatkowo wykorzystanie pre- i probiotyków ma służyć prawidłowemu rozwojowi mikroflory przewodu pokarmowego, wyciągi ziołowe hamują stany zapalne, a specjalnie wyselekcjonowane włókno wiąże bakterie i ich toksyny, unieszkodliwiając je i wydalając poza organizm – podkreśla Katarzyna Chilomer.
Zdaniem specjalistki, nie jest konieczne dostarczenie dużej ilości białka ogólnego w paszy, które w dużej części nie zostanie strawione. Istotniejsze jest skupienie się na właściwej ilości białka strawnego, które w całości będzie zamienione na przyrosty, a nie na pożywkę dla mikroflory patogennej, lub będzie po prostu wydalane. Podczas doświadczeń rolnicy zaobserwowali, że pasza bez tlenku cynku jest chętniej pobierana przez prosięta.
– Ważna jest również odpowiednia zawartość włókna surowego w paszy – nie tylko dla starszych świń. Prosięta muszą otrzymywać włókno dla wspomagania trawienia, ale musi być ono w odpowiedniej formie. Jego nadmiar może oczywiście zmniejszać strawność i przyswajalność innych składników pokarmowych. Ale również niedobór jest niekorzystny, gdyż upośledza rozwój kosmków jelitowych, pogarszając wchłanianie składników odżywczych. Włókno może działać jak prebiotyk, stanowiąc pożywkę dla korzystnych bakterii i dodatkowe źródło energii. Wspomaga też regenerację nabłonka i perystaltykę jelit – wyjaśnia Katarzyna Chilomer.
Aim For Zero wspomaga powstawanie fizjologicznego pH w żołądku i dalszych odcinkach przewodu pokarmowego oraz zapobiega stanom zapalnym. W rezultacie zwierzęta są zdrowsze, a energia dostarczona wraz z paszą zostaje spożytkowana na rozwój i wzrost, a nie na walkę z atakującymi organizm patogenami. Zaobserwowane wyniki wskazują, że jest możliwe uzyskiwanie dobrych wyników bez tlenku cynku, ale, jak wspomniano wyżej, należy bacznie obserwować zwierzęta i stwarzać im najlepsze warunki.
Dominika Stancelewska
