Fermentowana śruta rzepakowa zamiast tlenku cynku

Poekstrakcyjna śruta rzepakowa to ważne źródło białka w paszach dla świń. To, co ogranicza jej szersze wykorzystanie w żywieniu trzody chlewnej, to niższa wartość pokarmowa niż poekstrakcyjnej śruty sojowej, co jest uwarunkowane przede wszystkim mniejszą zawartością białka, w tym lizyny, większą zawartością włókna pokarmowego i związaną z tym niższą wartością energetyczną oraz obecnością związków antyżywieniowych, takich jak glukozynolany. Związki wykazują szkodliwe działanie na funkcje organizmu. Białko śruty rzepakowej w porównaniu ze śrutą sojową zawiera natomiast więcej aminokwasów siarkowych (metionina, treonina, cystyna).

Produkty rzepakowe zawierają związki fenolowe oraz fityniany. Pierwsze z nich, wchodząc w reakcję z białkiem paszy, prowadzą do zmniejszenia jego wykorzystania oraz są przyczyną wraz z glukozynolanami gorzkiego smaku paszy. W rezultacie może dochodzić do zmniejszenia pobrania paszy przez świnie, co w konsekwencji odbija się ujemnie na przyrostach i zdrowotności zwierząt. Same glukozynolany nie są szkodliwe, jednak w organizmie zwierzęcym ulegają rozkładowi przez enzym mirozynazę, który występuje w nasionach rzepaku, do związków bardzo toksycznych, powodujących zaburzenia w funkcjonowaniu narządów

Produkty rzepakowe charakteryzują się znaczną zawartością włókna surowego przyczyniającego się do zmniejszenia strawności paszy, dlatego, jak do tej pory, stanowią najczęściej uzupełnienie poekstrakcyjnej śruty sojowej. Na niekorzystne działanie tych komponentów narażone są przede wszystkim lochy pierwiastki w okresie ciąży i laktacji, a także prosięta, które nie mają w pełni wykształconych funkcji obronnych organizmu.

Rozwój jelit i lepsze zdrowie

Jedną z metod poprawy wykorzystania śruty rzepakowej jest poddanie jej procesowi fermentacji i działaniu mikroorganizmów, które jako źródło enzymów mogą skutecznie hydrolizować białko rzepaku, a przede wszystkim rozkładać substancje antyżywieniowe. Ponadto fermentacja, wpływając na rozkład strukturalny ścian komórkowych, uwalnia lub wzmacnia syntezę różnych związków bioaktywnych, w tym przede wszystkim przeciwutleniaczy. Udoskonalenie produktów z rzepaku może stać się alternatywą dla powszechnie stosowanej importowanej śruty sojowej.

Okazuje się też, że nie tylko zakwaszacze czy probiotyki mogą pomóc w bezpiecznym odchowie prosiąt po odsadzeniu, ale także fermentowane produkty białkowe. Fermentowany rzepak oraz soja wpływają na zmniejszenie ilości bakterii oraz grzybów w jelitach, co udowadniają wyniki uzyskane na postawie analizy mikrobiologicznej oraz histopatologicznej jelit prosiąt. Wprowadzenie fermentowanych wysuszonych poekstrakcyjnych komponentów białkowych do mieszanek dla warchlaków może korzystnie wpływać na odporność zwierząt oraz skład mikroflory i zdrowie przewodu pokarmowego, a tym samym poprawić wyniki produkcyjne. Nabiera to szczególnego znaczenia w związku z perspektywą wycofania leczniczego tlenku cynku z pasz dla prosiąt po 2022 roku. Producenci trzody chlewnej potrzebują nowych rozwiązań w zapobieganiu biegunkom i pogorszeniu wyników po odsadzeniu.

Duńscy naukowcy z Uniwersytetu Kopenhaskiego i Uniwersytetu Aarhus przekonują, że fermentowana śruta rzepakowa jest tak samo skuteczna jak tlenek cynku w zapobieganiu problemom poodsadzeniowym. Poprawia wzrost prosiąt, rozwój jelit i zdrowie zwierząt. Ich zdaniem, zastosowanie sfermentowanych pasz rzepakowych w paszach dla prosiąt może dać przynajmniej tak samo dobre efekty jak wykorzystanie pasz leczniczych na bazie wysokich dawek tlenku cynku.

Większa wydajność dzięki bakteriom

W badaniu przeprowadzonym w Danii, które opublikował portal pigprogress.net, oceniono, czy śruta rzepakowa może poprawić wydajność prosiąt odsadzonych i stymulować rozwój jelit, a także dojrzewanie mikroflory jelitowej przy braku cynku w paszy. Doświadczenie przeprowadzono na pięciu grupach prosiąt liczących łącznie 1240 sztuk w wieku od 28 do 85 dni. Prosięta otrzymywały 5 różnych pasz. W pierwszej grupie była to mieszanka bez żadnych dodatków. Kolejna grupa dostawała paszę z 2500 ppm tlenku cynku. Trzeci rodzaj paszy wzbogacono o fermentowaną śrutę rzepakową, a dwie kolejne były to odpowiednio: nasiona rzepaku fermentowane łącznie z glonami Ascophyllum nodosonum oraz nasion rzepaku fermentowane łącznie z glonami Ascophyllum nodosonum i Saccharina latissima. Fermentacja zachodziła przy użyciu trzech rodzajów bakterii kwasu mlekowego: Pediococcus acidilactici, Pediococcus pentosaceus i Lactobacillus plantarum.



Badania wykazały, że prosięta pobierające pasze na bazie sfermentowanej śruty rzepakowej oraz fermentowanych nasion rzepaku z udziałem Ascophyllum nodosonum osiągnęły wyższe wyniki produkcyjne niż prosięta żywione paszą zawierającą w dużych ilościach tlenek cynku. Ponadto zwierzęta z grup doświadczalnych charakteryzowały się lepszym rozwojem błony śluzowej okrężnicy oraz mniejszym nasileniem stanów zapalnych jelit. Parametry, takie jak rozwój kosmków jelitowych i różnorodność mikroflory jelita grubego, w grupach z surowcami rzepakowymi i w grupie kontrolnej żywionej paszą z tlenkiem cynku były na podobnym poziomie. Natomiast w grupie otrzymującej mieszankę bez żadnych dodatków osiągnięto wyraźnie niższe wskaźniki produkcyjne.

Autorzy badań twierdzą, że uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, iż stosując fermentowane pasze rzepakowe, można osiągnąć wyniki podobne lub wyższe niż w przypadku wykorzystania tradycyjnych mieszanek na bazie tlenku cynku. Zwierzęta żywione badanymi paszami charakteryzowały się też podobnym lub lepszym stanem jelit i kondycją zdrowotną. Zdaniem duńskich naukowców, można to przypisać lepszemu rozwojowi kosmków jelita cienkiego i błony śluzowej jelita grubego, poprawie funkcji bariery jelitowej i w związku z tym znikomym wskaźnikom zapalenia jelit oraz zmianom w mikroflorze w kierunku większej różnorodności mikrobiologicznej, a co za tym idzie – wzrostowi odporności.


Poprawa wyników pierwiastek

Również polscy naukowcy przeprowadzali badania nad stosowaniem fermentowanej wysuszonej poekstrakcyjnej śruty rzepakowej w miejsce poekstrakcyjnej śruty sojowej. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie wykazały, że pozwala ona uzyskać dobre rezultaty nie tylko w odchowie prosiąt i warchlaków, ale także w żywieniu loch. Fermentowana poekstrakcyjna śruta rzepakowa poprzez swoje walory odżywcze (cenne źródło aminokwasów siarkowych, lepiej przyswajalne białko, mała zawartość substancji antyodżywczych) oraz prozdrowotne (źródło mikroorganizmów, enzymów trawiennych, związków antyoksydacyjnych) wpływa na poprawę efektów produkcyjnych, strawność składników pokarmowych, redukcję niepożądanej mikroflory przewodu pokarmowego, stymulację procesów metabolicznych, ale przede wszystkim – na zdrowie loch prośnych i podczas laktacji oraz odchów prosiąt.

W badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie w przypadku warchlaków najefektywniejszy okazał się udział 6-procentowej fermentowanej śruty rzepakowej oraz 2-procentowej fermentowanej poekstrakcyjnej śruty sojowej. Lochy prośne natomiast otrzymywały 4-procentową fermentowaną śrutę rzepakową, a od setnego dnia ciąży oraz w pierwszym tygodniu laktacji – 9-procentową. Zastosowanie fermentowanych komponentów białkowych w dawce pokarmowej pozwoliło poprawić funkcjonowanie przewodu pokarmowego zwierząt, a tym samym wpłynąć pozytywnie na ich zdrowie, co z kolei dało pozytywne efekty w postaci lepszej kondycji. 

Udział komponentu fermentowanego miał pozytywny wpływ na zdrowie loch (głównie pierwiastek) i ich prosiąt, czego dowodem był wzrost wskaźników układu czerwonokrwinkowego oraz zawartości składników mineralnych, takich jak fosfor, wapń i żelazo we krwi. Spowodował także korzystne zmiany w poziomie metabolizmu kostnego u loch w okresie ciąży.

Fermentowana poekstrakcyjna śruta rzepakowa może więc stać się alternatywą nie tylko w stosunku do tlenku cynku, ale także innych komponentów białkowych, w tym modyfikowanej genetycznie śruty sojowej. Proces fermentacji może więc pozwolić na większe wykorzystanie pasz białkowych rodzimego pochodzenia w żywieniu świń.

Dominika Stancelewska