Koronawirusy świń niegroźne dla ludzi

Koronawirusy to patogeny szeroko rozprzestrzenione na świecie, występujące u wielu gatunków zwierząt – zarówno gospodarskich, jak i towarzyszących człowiekowi – które mogą wywoływać ciężkie choroby. Szczepy koronawirusów izolowane od zwierząt wykazują bardzo dużą odmienność od szczepów izolowanych od ludzi. U świń mogą być przyczyną zakażeń przewodu pokarmowego (epidemiczna biegunka świń czy wirusowe zapalenie żołądka i jelit) bądź układu oddechowego (oddechowe koronawirusy świń ‒ PRCV).

Do tej pory nie potwierdzono zakażenia koronawirusem świń u ludzi. Główny naukowiec EFSA, Marta Hugas, powiedziała, że doświadczenia z poprzednich wybuchów epidemii koronawirusów, takich jak zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS-CoV) i zespół oddechowy na Bliskim Wschodzie (MERS-CoV), pokazują, iż przenoszenie wirusa poprzez żywność nie miało miejsca. Nie ma dowodów sugerujących, że obecny koronawirus różni się pod tym względem. Naukowcy na całym świecie monitorują rozprzestrzenianie się wirusa i nie było żadnych doniesień o przenoszeniu go przez żywność.

Zakażają tylko świnie 

Jak wyjaśnia Antonio Palomo Yagüe z Hiszpanii, wirus wywołujący zakaźne zapalenie żołądka i jelit u świń (TGE) to wysoce zakaźny wirus, który powoduje u zwierząt biegunkę, odwodnienie, a czasami wymioty. Charakterystycznym objawem jest też wysoka śmiertelność w grupie prosiąt. Wirus zakaźnego zapalenia żołądka i jelit jest odporny na niskie pH i wiele środków dezynfekcyjnych. Zostaje unieszkodliwiony w temperaturze 37°C do dwóch godzin. Jest bardzo wrażliwy na światło, ale odporny na niskie temperatury. Przeżywa długo w zamrożonych tuszach. Oznacza to, że większość wybuchów choroby występuje w chłodnych miesiącach roku (w sezonie zimowym). 

Wirus zakaźnego zapalenia żołądka i jelit świń namnaża się głównie w komórkach przewodu pokarmowego i jest obecny w cytoplazmie zainfekowanych komórek po 4–5 godzinach, głównie u podstawy kosmków jelita cienkiego. Powoduje zanikanie kosmków jelitowych, co znacznie zmniejsza wchłanianie składników odżywczych i powoduje biegunkę. Jednocześnie namnaża się w różnych narządach pozajelitowych, takich jak płuca (makrofagi pęcherzykowe), tkanka gruczołu mlekowego oraz węzły chłonne. Przeciwciała w siarze chronią prosięta w wieku do 6–12 tygodni.

Według informacji przedstawionych przez specjalistę z Hiszpanii, wirus może przetrwać u świń po ustąpieniu objawów klinicznych i może być wydalany z kałem przez 10 tygodni przez bezobjawowych nosicieli, co znacznie zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji. Lochy mogą zakażać prosięta przez mleko. Najbardziej charakterystycznym obrazem choroby w chlewniach, które ulegają zakażeniu, są przypadki nadostrej i ostrej postaci z nagłymi biegunkami dotykającymi wszystkie grupy wiekowe świń w ciągu kilku dni. Biegunka jest mocno nasilona, wodnista, żółtawo-zielona.

U prosiąt przy lochach występują wymioty, często brak apetytu, bez gorączki i objawów nerwowych. Odwodnienie z wysoką śmiertelnością występuje w ciągu 24–48 godzin. Śmiertelność może osiągnąć 100% u prosiąt w wieku poniżej tygodnia, 50% w drugim tygodniu po urodzeniu i do 25% w trzecim tygodniu.



Wysoce zakaźna biegunka

Epidemiczna biegunka świń (PED) jest chorobą powodowaną przez koronawirusa występującego w Azji i Ameryce Północnej. W Europie wirusa po raz pierwszy stwierdzono w Belgii w 1992 roku. Chorowało wówczas 20–90% prosiąt, padało do 30%. Jednak straty zanotowane w 2014 roku w Stanach Zjednoczonych były znacznie większe. Z powodu PED padło tam wówczas ponad 12 mln prosiąt.

Epidemiczna biegunka świń to wysoce zaraźliwa choroba świń, a główną drogą przenoszenia są zwierzęta wprowadzane do stada, a także zakażone pojazdy, ludzie, pasza. Z chwilą przedostania się do gospodarstwa szybko się w nim szerzy. Wirus jest wydalany z kałem chorych zwierząt w dużych ilościach. Czas wydalania wirusa w kale u zarażonych świń wynosi 7–9 dni, a czas pozostawania wirusa w organizmach nosicieli nie jest dobrze poznany. Antonio Palomo Yagüe twierdzi, że po ostrym wybuchu choroby utrzymywanie się lub znikanie wirusa w gospodarstwie jest bardzo zmienne.

Wirus epidemicznej biegunki świń ulega zniszczeniu w temperaturach powyżej 60°C. Namnażanie wirusa zachodzi w cytoplazmie komórek nabłonka kosmków jelita cienkiego. Tutaj powoduje zwyrodnienie enterocytów z wyraźnym zanikaniem kosmków jelitowych i dużym zmniejszeniem zdolności do wchłaniania składników odżywczych. Jakkolwiek chorują świnie we wszystkich grupach wiekowych, to najwyższa zachorowalność występuje u osesków. Wśród prosiąt do 7. dnia życia śmiertelność dochodzi do 100%, w mniejszym stopniu u warchlaków. Padnięcia u starszych zwierząt są sporadyczne – one łatwiej zdrowieją.

Koronawirus płucny świń (PRCV) jest związany z problemami z oddychaniem. Częstość występowania i rozpowszechnienie na świecie są małe i obecnie ma on niewielki wpływ ekonomiczny na produkcję trzody chlewnej. Wirus ten jest odmianą rodziny wirusów TGE, która zakaża drogi oddechowe i nie jest wydalana z kałem. Koronawirus płucny świń infekuje zwierzęta w każdym wieku poprzez bezpośredni kontakt lub drogą oddechową, częściej występuje na obszarach o dużym zagęszczeniu produkcji trzody chlewnej.

Dominika Stancelewska