Dziś omówimy zasady powschodowego odchwaszczania kukurydzy, ale zanim do tego dojdziemy, należy wspomnieć o jeszcze jednej możliwości wykorzystanej zwłaszcza w uproszczonych technologiach uprawy – to wariant odchwaszczania przed wschodami kukurydzy (najpóźniej trzy dni przed wschodami) z użyciem herbicydów zawierających glifosat.
W terminie po wschodach
kukurydzy znacznie łatwiej jest
rozpoznać chwasty, które stanowią
problem. Paleta środków do odchwaszczania
w tym terminie jest
większa niż doglebowych, z oknem
aplikacji od 2 do 8 liści kukurydzy.
Przy suszy glebowej do wschodów
kukurydzy nie ma sensu kruszyć
kopi i na siłę stosować zabiegów
doglebowych. I tak poprawka na
chwasty będzie nieunikniona. Zabiegi
nalistne możemy wykonywać
w szerokim oknie od 1 do 9 liści
kukurydzy.
Zdecydowanie najlepsze dla rozwoju i plonowania kukurydzy są możliwie wczesne zabiegi nalistne, maksymalnie do 4 liścia. Niestety, ich skuteczność też mocno zależy od pogody. Zabieg nalistny będzie skuteczny wtedy, kiedy wykonamy go na suche rośliny, a to może nam skomplikować deszcz przed zabiegiem i po zabiegu. Substancja nalistna po prostu spłynie do gleby.
Jeszcze większym problemem jest np. nagłe ochłodzenie, duża amplituda temperatur między dniem a nocą, a szczególnie przymrozki. Dla kukurydzy oznacza to stres powodujący zahamowanie jej wzrostu i rozwoju, sygnalizowane często fioletowym przebarwieniem liści (upośledzone pobieranie fosforu). W warunkach stresu zabieg herbicydowy nie jest wskazany, bo może ten stres pogłębić i wzmocnić reakcje fitotoksyczne na wiele substancji czynnych herbicydów. W praktyce ten pierwszy problem (opady) można obejść stosując do oprysku nalistnego we wczesnych fazach kukurydzy substancje doglebowe, mające rejestrację do wczesnego stosowania nalistnego.
Igraniem z ogniem jest
wykonanie w kukurydzy zabiegu
herbicydowego tuż przed i po
przymrozku. Problemów związanych
ze stresem termicznym
nie pokonamy i wielu praktyków
zaleca aby z zabiegami herbicydowymi
wstrzymać się na 7 dni
przed spodziewanym przymrozkiem
i tydzień po nim. Aż tydzień,
to może zalecenie nieco na wyrost,
ale w strategii odchwaszczania
kukurydzy należy bardzo
poważnie traktować datę możliwych
przymrozków (w wieloleciu
mają one w Polsce miejsce
między 12 a 16 maja). Kto jednak
doświadczył w przeszłości silnej
fitotoksyczności herbicydów w kukurydzy,
ten wie, że takie zalecenie
należy potraktować bardzo poważnie.
Jeżeli nie uda nam się wykonać zabiegu herbicydowego we wczesnych fazach, to teoretycznie mamy na to czas nawet do 9 liścia. Traktujmy tę możliwość jak wariant awaryjny i ostateczny, kiedy rzeczywiście pogoda od siewu kukurydzy nie pozwalała nic zrobić. Dlaczego? Bo do fazy mniej więcej 4. liścia ukształtowany jest już zawiązek kolby kukurydzy. Od tego momentu (i im później, tym gorzej) herbicydy stosowane w kukurydzy (zwłaszcza regulatory wzrostu) wpływają negatywnie na rozwój generatywny roślin. Ponadto jest zbadane i udowodnione, że jeszcze gorzej jest pozostawić chwasty.
Pamiętajmy też, że jeżeli dawki herbicydów nalistnych podane są w zakresie „od do”, to wyższe należy stosować na chwasty w maksymalnych fazach ich największej wrażliwości i gdy na plantacji znajduje się stosunkowo dużo chwastów średnio wrażliwych na stosowaną substancję aktywną.
Krytyczna jest faza 4 liści
kukurydzy, gdyż obecne po tej fazie
zielone chwasty zmienią fizjologię
rozwoju rośliny. Kukurydza odczytuje
bodziec świetlny z fal promieniowania
słonecznego odbijanych
od liści chwastów i ze wszystkich
sił stara się konkurować. Odbywa
się to dużym wydatkiem energetycznym.
W rozwoju zaczyna dominować
wzrost wydłużeniowy
roślin (aby zacienić konkurentów),
kosztem rozwoju systemu
korzeniowego. Zawsze oznacza to
utratę potencjału plonotwórczego,
a w warunkach suszy letniej (słabsze,
krótsze korzenie) ta strata pogłębia
się. A wszystko przez obecność
zielonych chwastów po fazie
4. liści kukurydzy.
Jaki jest najwłaściwszy moment odczwaszczania po wschodach kukurydzy? Im wcześniej zwalczymy chwasty, tym lepiej, ale najbardziej istotnym czynnikiem wyznaczającym nam wykonanie zabiegu jest przede wszystkim pogoda, potem moment wschodów chwastów i w końcu faza rozwoju kukurydzy. Jeżeli w fazie 2–3 liści kukurydzy panują dobre warunki na wykonanie zabiegu, powinniśmy na podstawie ocenionego spektrum występujących chwastów dobrać herbicyd, który z nimi się upora i herbicyd, który jest zalecany do zabiegu właśnie w tym okresie.
Wybór terminu zabiegu nalistnego jest oczywiście warunkowany fazą rozwojową kukurydzy oraz wschodami większości chwastów jedno- i dwuliściennych. Rośliny kukurydzy wykazują najmniejszą wrażliwość na herbicydy stosowane nalistnie w okresie, gdy wytworzą od 2 do 8 liści – BBCH 12– 18. Chwasty będące w tym czasie w zbliżonych fazach rozwojowych są z kolei najbardziej wrażliwe na działanie herbicydów i zwalczane najłatwiej. Dlatego bardzo istotna jest wiedza rolnika o herbicydzie. Np. w bardziej zaawansowanych fazach (powyżej 6. liści ) kukurydza jest wrażliwa na większość herbicydów zwalczających chwasty dwuliścienne. Na większość, ale nie na wszystkie i dlatego tak ważna jest wiedza o działaniu substancji czynnych i każdego herbicydu.
Trafne określenie rozwoju
kukurydzy pozwala precyzyjnie
dopasować termin zabiegu do
właściwości substancji czynnych
znajdujących się w herbicydzie.
Chodzi tutaj przede wszystkim
o skuteczne działanie na chwasty
z jednej strony i maksymalne bezpieczeństwo
dla rośliny uprawnej
z drugiej strony. Warto to podkreślić,
bo w dalszej części przedstawiamy
substancje czynne i fazy
rozwoju kukurydzy w których zalecane
jest ich stosowanie. Teoretycznie
łatwa do określenia faza
rozwoju kukurydzy, w praktyce
bywa skomplikowana, bo jest
tutaj jedna pułapka. Może nam
się wydawać np. że kukurydza
ma 4–5 liści, a w rzeczywistości
jest w fazie 6–8 liści. Przy takim
błędzie oceny fazy rozwojowej
zwalczając w tym czasie chwasty
dwuliścienne narażamy plantację
na straty. W liczeniu liści kukurydzy
nie można bowiem pomijać
tych pierwszych liści, które w fazie
6 liści czasami są obumarłe.
Np. dwóch brakuje i nie uwzględniamy
ich w liczeniu. Nie można
też pomijać w liczeniu liści liścia
szczytowego wyrastającego z pochwy
liściowej, a ukrytego w najwyższym
liściu. Jeżeli nie weźŁatwiej
miemy tych liści pod uwagę, nasz
wynik liczenia może wynieść np.
5 liści, a w rzeczywistości będzie
to już faza 7–8 liści.
Problemem w monokulturze
kukurydzy jest obserwowany
znaczny wzrost nasilenia
chwastnicy jednostronnej i komosy
białej. Zaniechanie tradycyjnego
zmianowania przyczynia
się do pojawiania się także nowych
gatunków chwastów, takich
jak: psianka czarna i poziewnik
szorstki. Należy o tym pamiętać
rozpoczynając wymuszoną monokulturę
uprawy.
Plantacje kukurydzy mogą opanowywać także zupełnie nowe gatunki chwastów i takim problemem na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie jest zaślaz pospolity (.) zachwaszczający kukurydzę i buraki cukrowe. Zaślaz jest jednoroczną rośliną dwuliścienną należącą do rodziny ślazowatych. Jego wzniesiona, cylindryczna łodyga może osiągnąć wysokość ponad 2 m. Liście zaślazu są sercokształtne, pokryte wraz z łodygą drobnymi włoskami. Zaślaz jest rośliną samopylną, rozmnażającą się wyłącznie generatywnie. Pięciopłatkowe kwiaty barwy żółtej wyrastają na szypułkach z kątów liści. Jedna roślina może wytworzyć do 17 000 nasion, zachowujących żywotność w glebie do 50–60 lat.
Według zaleceń
zawartych w „Metodyce integrowanej
ochrony i produkcji kukurydzy
– dla doradców” (publikacja
z 2016 r. i nie uwzględnia zmian
w rejestrze środków i substancji
czynnych) do powschodowego
zwalczania chwastów w kukurydzy
jest wiele substancji o działaniu
odglebowym i opisaliśmy je
tydzień temu. Te możliwości powschodowej
ochrony uzupełniają
typowe substancje o działaniu
nalistnym o oknie aplikacji w skali
BBCH 10–19. Poniżej podajemy
terminy stosowania substancji
czynnych w skali BBCH, dawki substancji
czynnych/ha oraz chwasty
wrażliwe, których dawki substancji
czynnych zwalczają je na poziomie
skuteczności 85–100%. Są to
m.in.:
- 2,4-D w dawce 480–600 g/ha (stosować w fazie BBCH 13–16) zwalcza takie chwasty jak: chaber bławatek, gorczyca polna, komosa biała, tasznik pospolity, samosiewy rzepaku.
- 2,4-D + florasulam w dawce 180 + 3,75 g/ha (stosować w fazie BBCH 12–16) zwalcza takie chwasty jak: chaber bławatek, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mak polny, mlecz zwyczajny, maruna bezwonna, miłek letni, niezapominajka polna, ostrożeń polny, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowy, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, stulicha psia, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wyka wąskolistna, żółtlica drobnokwiatowa.
- Bromoksynil w dawce 250– 400 g/ha (stosować w fazie BBCH 14–18) zwalcza takie chwasty jak: bieluń dziędzierzawa, chaber bławatek, gorczyca polna, komosa biała, kurzyślad polny, łoboda rozłożysta, maruna bezwonna, mlecz zwyczajny, mniszek pospolity, ostrożeń polny, podbiał pospolity, psianka czarna, powój polny, rdest plamisty, rdest powojowy, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, skrzyp polny, starzec zwyczajny, szczawie, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa.
- Cykloksydym w dawce 100– 400 g/ha (stosować w fazie BBCH 14–16) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, palusznik nitkowaty i krwawy, perz właściwy, włośnica sina i zielona. Uwaga – substancję można stosować tylko w wybranych odpornych na cykloksydym odmianach kukurydzy wyselekcjonowanych do tzw. technologii uprawy DUO System. O takie odmiany należy pytać hodowców kukurydzy i firmę BASF.
- Dikamba w dawce 280–350 g/ ha (stosować w fazie BBCH 13–16) zwalcza takie chwasty jak: bieluń dziędzierzawa, bniec biały, chabry, dymnica pospolita, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, łoboda rozłożysta, mak polny, niezapominajka polna, powój polny, przytulia czepna, rdestówka powojowa, rdesty, rumianek pospolity, rumian polny, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, szarłaty, szczaw polny, tasznik pospolity, tobołki polne i żółtlica drobnokwiatowa.
- Dikamba + topramezon w dawce 160–240 + 50–75 g/ha (stosować w fazie BBCH 12–16) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, przytulia czepna, rdest powojowy, szarłat szorstki, tobołki polne.
- Dikamba + tritosulfuron w dawce 100 + 50 g/ha (stosować w fazie BBCH 12–15) zwalcza takie chwasty jak: gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa i różowa, komosa biała, maruna bezwonna, przetacznik bluszczykowy, przytulia czepna, rdest szczawolistny, rdestówka powojowa, rdest plamisty, rumianek pospolity, rumian polny, samosiewy rzepaku, stulicha psia, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne i żółtlica drobnokwiatowa.
- Foramsulfuron + jodosulfuron w dawce 30–45 + 1,0–1,5 g/ha (stosować w fazie BBCH 12–16) zwalcza takie chwasty jak: bieluń dziędzierzawa, blekot pospolity, bodziszek drobny, chwastnica jednostronna, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosy, łoboda rozłożysta, maruna bezwonna, mlecz polny, niezapominajka polna, perz właściwy, pokrzywa żegawka, poziewnik polny i szorstki, przetacznik bluszczykowy, proso, przytulia czepna, psianka czarna, psianka kosmata, rumian polny, rumianek pospolity, rzepień, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, stulicha psia, sorgo, szarłat szorstki, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, uczep trójlistkowy, wiechlina roczna, włośnica sina i zielona, wilczomlecz obrotny, wyczyniec polny, złocień polny, żółtlica drobnokwiatowa i życice.
- Mezotrion w dawce 100–150 g/ ha (stosować w fazie BBCH 14–15) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, fiołek polny, komosa biała, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne i żółtlica drobnokwiatowa.
- Nikosulfuron w dawce 30–60 g/ ha (stosować w fazie BBCH 12–19) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, perz właściwy, przytulia czepna, rdest powojowaty, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne i żółtlica drobnokwiatowa.
- Rimsulfuron w dawce 12,5– 15 g/ha (stosować w fazie BBCH 10–17) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, maruna bezwonna, ostrożeń polny, palusznik krwawy, perz właściwy, przytulia czepna, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, szarłaty, szczawie, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny, włośnice.
- Sulkotrion w dawce 450 g/ha (stosować w fazie BBCH 14–16) zwalcza takie chwasty jak: bodziszek drobny, chwastnica jednostronna, fiołek polny, jasnota purpurowa, komosa biała, przetaczniki, psianka czarna, rumian polny, szarłat szorstki.
- Tembotrion w dawce 75–100 g/ ha (stosować w fazie BBCH 14–16) zwalcza takie chwasty jak: chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, farbownik polny, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, maruna bezwonna, przytulia czepna, rdest ptasi (w fazie siewek), rumian polny, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, włośnica sina i zielona.
- Tifensulfuron metylowy (stosować w fazie BBCH 10–18) zwalcza takie chwasty jak: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, poziewnik szorstki, rumian polny, rumianek pospolity, rdesty, rzodkiew świrzepa, szarłat szorstki, samosiewy rzepaku, tobołki polne i tasznik pospolity.
Marek Kalinowski
