Właściwe strategie żywieniowe wpływające na polepszenie parametrów w okresie odchowu prosiąt ograniczają upadki przed odsadzeniem i wpływają na opłacalność tuczu świń. Dzięki właściwemu postępowaniu możemy uzyskać więcej prosiąt od lochy w miocie. Powinniśmy dostarczać jak najwięcej składników pokarmowych w okresie przed odsadzeniem i po nim, aby odpowiednio rozwijać odporność i wzrost prosiąt.
Dla bardziej ekonomicznego wykorzystania loch prosięta powinny być odłączane od matek jak najwcześniej. Kryterium terminu odsadzania powinien stanowić nie tyle wiek, ile masa ciała prosiąt. Zwierzęta o masie ciała 6–7 kg mogą być odsadzone od lochy i są przygotowane do samodzielnego życia. To, ile prosięta ważą przy odsadzeniu w 28. dniu życia, zależy w 95% od mleczności lochy: 3–4 litry wypitego przez prosię mleka daje około 1 kg przyrostu masy ciała. Im bardziej mleczna locha, tym wcześniej można odłączyć prosięta.
Dokarmianie prosiąt ssących
Okres karmienia prosiąt mlekiem
matki ma kluczowy wpływ
na odpowiedni wzrost i rozwój
młodych organizmów. Warunkiem
dobrego rozwoju jest zapewnienie
każdemu urodzonemu prosięciu
dostępu do siary w pierwszych
godzinach życia. Jednak najwięcej
problemów żywieniowych pojawia
się przy złym doborze surowców
do mieszanek dla najmłodszej
grupy zwierząt. Pobranie paszy
przez prosięta jest niewielkie. Pasza
podawana przed odsadzeniem
musi być bardzo smakowita i wysokiej
jakości, żeby stanowić konkurencję
dla mleka lochy. Wyprodukowanie
mieszanki tego typu
we własnym gospodarstwie jest
prawie niemożliwe i lepiej nabyć
ją w postaci gotowego produktu.
Prestarter należy podawać prosiętom 3–4 razy dziennie w małych porcjach, usuwając niezjedzone resztki. Pobranie porażonej drobnoustrojami paszy prowadzi do chorób przewodu pokarmowego. Zaleca się, aby pasze stałe przeznaczone dla prosiąt były zbliżone składem do mleka lochy, dlatego ich podstawą powinny być produkty mleczne. Źródłem laktozy w diecie prosiąt mogą być suszona serwatka, odtłuszczone mleko w proszku i preparaty mlekozastępcze. Udział mleka odtłuszczonego w dawce może wynosić od 20 do 30%, a suszonej serwatki – od 15 do 30%.
Przyzwyczajanie prosiąt do pobierania i trawienia paszy stałej jest też dodatkowym źródłem składników pokarmowych, na przykład aminokwasów będących istotnymi czynnikami wzrostu, szczególnie dla prosiąt z licznych miotów. Wprowadzanie paszy stałej w okresie pobierania mleka przez prosięta ma miejsce przeważnie pomiędzy 7. a 10. dniem życia, ponieważ wcześniej młode zwierzęta nie wykazują zainteresowania prestarterem.
Prestartery powinny być łatwo strawne. W ich produkcji wykorzystuje się różne technologie zapewniające złożony skład. Prosięta, które otrzymują prestarter przy maciorze, szybciej zaczynają pobierać paszę po przeniesieniu na odchowalnię, odznaczają się większym pobraniem mieszanki i wyższymi dziennymi przyrostami oraz wyższą masą ciała w okresie po odsadzeniu, w porównaniu z prosiętami, które nie otrzymywały prestartera.
Składniki o szczególnym znaczeniu
W momencie odsadzania prosięta
przeżywają silny stres, dlatego
najczęściej nie chcą jeść. Istnieje
kilka sposobów na zwiększenie
pobrania prestartera przez prosięta.
Po pierwsze, duża ilość produktów
mlecznych, a ponadto częste
zadawanie paszy (zwiększenie zainteresowania)
i dodanie substancji
smakowych do mieszanki. Przy
łączeniu miotów należy przydzielać
prosięta do kojców, uwzględniając
ich masę ciała i wyrównanie
zwierząt. Utrzymywanie prosiąt
mniejszych lub odstających
w jednej grupie z większymi może
wywołać agresję u zwierząt. Większe
sztuki szybko opanowują także
dostęp do koryta, co powoduje
zmniejszenie pobierania paszy
i słabszy rozwój małych sztuk.
Ponieważ stres może wywoływać zaburzenia trawienne i zmniejszać aktywność żołądka, pasze muszą mieć jak najwięcej dodatków stabilizujących mikroflorę jelitową. Mieszanki na okres poodsadzeniowy powinny bazować na dobrej jakości komponentach, takich jak ziarna zbóż poddawane różnym procesom technologicznym, odtłuszczone mleko w proszku, mączka rybna i dobrej jakości tłuszcze. Należy unikać zarówno nagłych zmian paszy, jak i zbyt późnego przyuczania prosiąt do pobierania karmy stałej.
Istnieją dwa sposoby karmienia prosiąt w okresie odsadzania. Pierwszy to podawanie do woli paszy o wysokiej strawności, zawierającej dużo mleka w proszku, mączki rybnej, specjalnie preparowane zboża, różnego typu dodatki, jak kwasy organiczne, probiotyki i prebiotyki, oraz mało śruty sojowej. Drugi sposób to stosowanie pasz bardziej konwencjonalnych, ale przy ograniczonym ich pobraniu. Należy wziąć pod uwagę, że prosięta w tym czasie mają duże możliwości szybkiego wzrostu, co można wykorzystać, nie redukując pobrania paszy. Z drugiej strony, zbyt duże pobranie składników pokarmowych może łatwo przeciążyć przewód pokarmowy i doprowadzić do biegunek.
Zwiększyć pobranie paszy
Prosięta rosną bardzo szybko,
a ich wzrost jest w znacznym
stopniu uwarunkowany dostępnością
ważnych składników. Są nimi
niektóre aminokwasy. Zaobserwowano,
że stan zapalny powoduje
zwiększony rozkład tryptofanu,
w związku z czym jego dostępność
dla organizmu może być
ograniczona. Dostarczanie tryptofanu,
poza niezbędną ilością
do wzrostu organizmu, pokrywa
również jego zapotrzebowanie
do wykształcenia odpowiedzi
immunologicznej. Udowodniono,
że suplementowanie leucyną stymuluje
wzrost nowo narodzonych
prosiąt. Kwas glutaminowy i glutamina
nie są uznawane za ważne
składniki pokarmowe, aczkolwiek
uzupełnianie diety o nie – zarówno
u prosiąt ssących, jak i po odsadzeniu
– poprawia wzrost i prawidłowe
funkcjonowanie jelit, wpływa
pozytywnie na rozwój bariery
jelitowej oraz procesy trawienia
i wchłaniania składników.
Ponadto w paszach po odsadzeniu stosuje się fitobiotyki, maślan, minerały w stężeniu terapeutycznym oraz enzymy. Jednym ze sposobów zwiększenia przeżywalności prosiąt jest podawanie specjalnych preparatów zawierających immunoglobuliny, probiotyki, witaminy oraz łatwo przyswajalne związki energetyczne i mikroelementy. Bakterie probiotyczne rozmnażają się w przewodzie pokarmowym, tworząc naturalną barierę dla bakterii patogennych. Przyczyniają się do stabilizacji pożytecznej mikroflory przewodu pokarmowego i zapobiegają rozwojowi mikroflory chorobotwórczej. Wynikiem tego działania jest poprawa trawienia, gdyż obecność bakterii probiotycznych sprzyja lepszemu wykorzystaniu paszy – dzięki wytwarzaniu przez nie własnych enzymów wspierających działanie trawienne enzymów gospodarza oraz poprawę przyswajania składników pokarmowych.
Tak więc w odchowie prosiąt trzeba zadbać o to, aby przyzwyczaiły się do paszy stałej przed odsadzeniem oraz zapewnić im dostęp do odpowiednich składników pokarmowych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju. Natomiast po odsadzeniu należy kontrolować zawartość białka i wapnia w paszach, jak również jakość białka, rodzaj włókna paszowego oraz smakowitość paszy. Nie należy zapominać też o ważnym aspekcie, jakim jest zarządzanie żywieniem loch zapewniające dobry start prosiętom. Sposób karmienia macior, także tych prośnych, jest na równi ważny z żywieniem prosiąt, aby zapewnić im dobry odchów.
Dominika Stancelewska
