Z powodu przegrzania krowy produkują nawet o 15% mleka mniej, które na dodatek cechuje się znacznie gorszymi parametrami jakościowymi i zdrowotnymi. Stres cieplny oznacza także pogorszenie wskaźników rozrodu oraz spadek pobrania paszy.
To wystarczające powody, dla których wielu hodowców – szczególnie wysoko wydajnych zwierząt – poszukuje jak najefektywniejszych rozwiązań pozwalających na zapewnienie jak najlepszej wentylacji w oborze i skuteczne schłodzenie zwierząt.
Specjalizująca się w hodowli bydła mlecznego i produkcji mleka Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Otylin takie rozwiązanie znalazła. Na mlecznej fermie w Otylinie utrzymywanych jest obecnie 820 sztuk bydła, w tym 350 krów mlecznych, o średniej wydajności ponad 12 tys. kg mleka, co pozwala na roczną sprzedaż białego surowca na poziomie 3,5 ml litrów.
Niebawem minie rok, od kiedy w produkcyjnej oborze spółdzielni – jako pierwszej w kraju – zamontowano włoski system wentylacji i schładzania zwierząt TEN Air Technology, w który wyposażyła gospodarstwo firma Agro Partner Paweł Kaczmarek.
Jak przyznał Bartosz Bociański – prezes zarządu spółdzielni – wybór systemu był przemyślany i dobrany zarówno do konstrukcji obory, jak również skuteczności schładzania zwierząt.
Nasza bezuwięziowa obora to budynek niski, którego wysokość w kalenicy nie przekracza 4,5 m. Zależało nam na zamontowaniu takich urządzeń, które nie będą przeszkadzać w sprawnej pracy maszyn w oborze – wyjaśniał prezes Bociański.
W oborze zdecydowano się na instalację poziomych wentylatorów, zlokalizowanych pod samym dachem, nad legowiskami dla krów. Każde z tych urządzeń posiada 5-łopatkowy wirnik o średnicy 5 m. Wentylatory zapewniają stałą cyrkulację powietrza w budynku zwiększając tym samym komfort bytowania krów, które są spokojne i zrelaksowane.
Warto nadmienić, że wentylator o średnicy 5 m potraja powierzchnię swojej pracy, co oznacza, że jedno urządzenie skutecznie miesza powietrze na powierzchni o średnicy 15 metrów.
Obok systemu wydajnych wentylatorów w otylińskiej oborze zainwestowano także w instalację zraszającą krowy, która zainstalowana jest nad gankiem gnojowym. Podstawą tej instalacji są dysze grubokropliste – umieszczone co 3 metry, których zadaniem jest schłodzenie zwierząt. Innowacyjność tego systemu polega na zwilżeniu krów wodą w postaci grubych kropel, a nie – jak jest to powszechnie stosowane – w postaci mgiełki, która powoduje powstawanie w budynku tropikalnego wręcz powietrza, sprzyjającego rozwojowi niepożądanych patogenów. Istotą tego systemu schładzania jest przeniknięcie dużej kropli wody przez sierść do skóry zwierzęcia i jego efektywne schłodzenie krowy. Instalacja zraszaczy nad gankiem gnojowym, odgrywa szczególną rolę, bowiem krowy pobierając paszę ze stołu, bardzo często stoją w dużym zagęszczeniu, dotykając się bezpośrednio bokami ciała, a wówczas temperatura w miejscu dotyku może wynieść nawet 40°C. I stąd już tylko krok do występowania np. zamierania zarodków.
System chłodzenia zwierząt nie kończy jednak na samym ich zwilżeniu, bowiem zraszacze działają naprzemiennie z wentylatorami typu dryer, działającymi jak suszarka. Utrata nadmiaru ciepła polega więc nie tylko na polaniu zwierząt wodą, ale także na odparowaniu jej ze zwierzęcia.
W naszej oborze system został zaprogramowany tak, że zraszacze uruchamiają się, gdy temperatura osiągnie 25°C. Uwalniają one wodę przez minutę, po czym przez kolejne 5 minut pracują suszarki, susząc krowy. Ma również tę dodatkową zaletę, że krowa kładzie się na legowisko wysuszona, nie okleja się materiałem ściółkowym, co oczywiście zwiększa higienę – informuje Bartosz Bociański, którego zapytaliśmy o wymierne efekty zastosowania kompleksowego systemu wentylacji i schładzania zwierząt.
Chociaż system pracuje u nas dopiero rok, to trudno już wyobrazić sobie funkcjonowanie bez niego obory w okresie letnim. Kiedy w czerwcu ubiegłego roku montowaliśmy urządzenia, już były upały, które powodowały straty mleka na poziomie 3–4 litrów od sztuki dziennie. Łatwo więc obliczyć, jakie ponosiliśmy straty przy stadzie liczącym 350 krów. Na szczęście, po uruchomieniu całego systemu wentylacji i schładzania, produkcja szybko wróciła do normy. Zdecydowanie ograniczone zostały również problemy w rozrodzie wywołane przez stres cieplny, a tak powszechnie występujący latem spadek pobrania paszy dzięki skutecznemu schłodzeniu zwierząt.
Hodowcy z Otylina nie zapomnieli również o zapewnieniu maksymalnego komfortu grupie krów na krótko przed wycieleniem i tuż po porodzie. Przebywają one w tej samej oborze co krowy laktacyjne, tylko w drugiej jej części, gdzie zamontowane zostały wentylatory sterowane manulanie. Takie rozwiązanie doskonale sprawdza się w przypadku tej szczególnej pod względem fizjologicznym grupy krów oraz z uwagi na przebywające tam cielęta. Wentylatory ręcznie ustawiane są bowiem o stosunkowo łagodnej mocy działania.
Beata Dąbrowska
