Postępujące zmiany klimatyczne i związane z nimi ekstremalne zjawiska hydrologiczne, takie jak susze i powodzie, będą w kolejnych latach jednymi z najpoważniejszych zagrożeń dla rolnictwa i obszarów wiejskich. Już teraz w Polsce trwale zagrożonych niedoborem wody jest 35% gruntów ornych, a blisko 70% powierzchni użytków zielonych znajduje się na obszarach z jej deficytem.
Jak wynika z raportu „Analiza kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych dla celów rolnictwa i obszarów wiejskich”, przygotowanego na zlecenie fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, w Polsce zużywane jest rocznie około 51,4 mld m³ wody, czyli ponad 88% całkowitych zasobów wodnych kraju. Aż 75% z nich to woda z opadów atmosferycznych oddawanych przez rośliny do atmosfery.
– Obecnie w Polsce znajduje się około 100 dużych zbiorników wodnych oraz ponad 32 tys. obiektów małej retencji, w tym małych zbiorników wodnych o pojemności poniżej 5 mln m³. Pozwalają one zatrzymać w sumie około 7% średniego rocznego odpływu wody z obszaru Polski. To zbyt mało, aby racjonalnie gospodarować zasobami wodnymi i znacząco ograniczać ryzyko powodzi, a tym bardziej walczyć z suszą – mówi Mateusz Balcerowicz, koordynator opracowania.
Według autorów raportu, najskuteczniejszym narzędziem w ramach gospodarki wodnej do walki z suszą w rolnictwie jest budowa obiektów tzw. małej retencji, czyli magazynowanie wody w środowisku na potrzeby lokalne, a także budowa małych zbiorników wodnych, w tym oczek wodnych, podpiętrzanie jezior oraz odtwarzanie zdolności retencyjnej w miejscu, gdzie mamy do czynienia ze spadkami wody.
Ważną rolę w zabezpieczeniu terenów wiejskich przed niedoborem wody odgrywa również poprawa stanu technicznego i inwestycje w melioracje wodne, które oprócz wsparcia produkcji rolniczej chronią przed powodzią oraz są istotnym elementem ochrony środowiska i ograniczania emisji gazów cieplarnianych. Większość istniejących systemów melioracyjnych wymaga modernizacji i rozbudowy – obecnie są utrzymywane na powierzchni około 3 mln ha użytków rolnych, tj. na blisko 47% zmeliorowanej powierzchni w kraju.
Jednym z najskuteczniejszych, obok małej retencji i melioracji, narzędziem w walce z suszą w rolnictwie jest również dostarczenie roślinom wody za pomocą urządzeń nawadniających, wykorzystujących np. wody podziemne, których zasoby w kraju są na dobrym poziomie.
ms
