Z działań ograniczających zarazę w trakcie sadzenia najważniejsze jest używanie zdrowych kwalifikowanych sadzeniaków i ich zaprawianie, a także podkiełkowywanie i pobudzanie sadzeniaków i właściwe formowanie redlin. Potem z zarazą, jeżeli zagraża plantacji, trzeba się rozprawić ostatecznie przez stosowanie zrównoważonych i skutecznych systemów ochrony chemicznej.
Decydujący pierwszy zabieg
W ochronie ziemniaka trzeba
i warto stosować systemy wspomagające
podejmowanie decyzji,
które określą, w którym momencie
zabieg powinien być stosowany.
W Polsce w Instytucie
Ziemniaka w Boninie był przez
wiele lat testowany system NegFry
używany w Danii. Według
systemów decyzyjnych, termin
pierwszego zabiegu przeciwko
zarazie ziemniaka przypada na
dzień, w którym wartość ryzyka
osiągnie wartość progową,
a terminy kolejnych zabiegów
ochronnych wyznaczane są
na podstawie kalkulacji liczby
tzw. jednostek zarazowych. Nie
wchodząc w szczegóły systemu
warto podkreślić, iż w polskich
doświadczeniach skuteczność
ochrony wspomaganej NegFry
w porównaniu z systemem intensywnej
ochrony była porównywalna,
przy czym system
decyzyjny zawsze pozwalał
zmniejszyć ilość zabiegów
w stosunku do programu intensywnego.
Pierwszy zabieg chroniący ziemniaki przed zarazą jest kluczowy i powinien być stosowany zapobiegawczo i warto dodać, że wspomniany system decyzyjny NegFry w latach badań wyznaczał termin pierwszego zabiegu średnio o 12 dni wcześniej od terminu zaplanowanego standardowo w programie intensywnej ochrony. Kolejne zabiegi mają oczywiście za zadanie utrzymać ciągłość ochrony. Normalnie ziemniaki nie są zagrożone zarazą do momentu zwarcia międzyrzędzi, ale jeżeli zaraza atakuje z gleby (źródłem są porażone bezobjawowo sadzeniaki lub oospory) może pojawić się wcześniej. Do profilaktycznego ograniczenia tych wczesnych infekcji nadają się fungicydy kontaktowe, a w warunkach ciepłej wiosny – wgłębne, układowe (systemiczne) i wgłębno-układowe. Normalnie w tym okresie możliwość infekcji ograniczy jeden zabieg, ale przy dużej presji zarazy mogą być potrzebne nawet trzy zabiegi.
W bardzo wczesnych i wczesnych
Ocena właściwego momentu
wykonania pierwszego zabiegu
fungicydowego na zarazę
ziemniaka bez użycia systemów
wspomagających decyzje jest
trudna. Z uwagi na krótki cykl
rozwojowy choroby ziemniaki
po ok. 50. dniach od sadzenia
przez następne 2 – 2,5 miesiąca
trzeba chronić wielokrotnie.
Kiedy zatem wykonać pierwszy
zabieg na zarazę ziemniaka? Jak
piszą autorzy „Metodyki integrowanej
produkcji ziemniaków”
– w uprawie ziemniaków
bardzo wczesnych na zbiór po
55.–65. dniach nie trzeba i nie
powinno się stosować chemicznej
ochrony przeciwko zarazie
ziemniaka. W ziemniakach
bardzo wczesnych i wczesnych,
zbieranych po dojrzeniu zaleca
się pierwszy zabieg po 45.–50.
dniach od posadzenia (preparaty
systemiczne), kolejny zabieg
(preparat kontaktowy) po
10.–14. dniach od pierwszego,
i ewentualnie w warunkach dużego
zagrożenia zarazą kolejny
zabieg po 5.–7. dniach.
W późnych wrażliwych
W ziemniakach późnych
o niskiej odporności na zarazę
(3–5 w 9-stopniowej skali)
pierwszy zabieg na zarazę wykonujemy
w 50–55 dni od posadzenia
(preparat systemiczny),
kolejny zabieg po 10. dniach od
pierwszego (preparat wgłębny
lub kontaktowy), następne
zabiegi po 7. dniach (jeżeli poprzednio
użyto preparatu kontaktowego)
lub po 7.–10. dniach
(jeżeli wcześniej użyto preparatu
wgłębnego). Preparaty
wgłębne i kontaktowe powinny
być stosowane przemiennie.
Ostatni zabieg preparatami dobrze
chroniącymi bulwy przed
zarazą należy wykonać do połowy
sierpnia w odmianach
średnio wczesnych i do początku
września w pozostałych odmianach.
W późnych odpornych
W ziemniakach późnych o wysokiej
odporności na zarazę
(6 i większej w skali 9 stopniowej)
pierwszy zabieg wykonuje
się ok. 60 dni od posadzenia
(preparat systemiczny) kolejny
po 14. dniach od pierwszego
(preparat wgłębny lub kontaktowy),
następne zabiegi po
7. dniach (jeżeli poprzednio
użyto preparatu kontaktowego)
lub po14. dniach (jeżeli wcześniej
użyto preparatu wgłębnego).
Tutaj tak samo ważne
jest zalecenie, aby preparaty
wgłębne i kontaktowe stosować
w ochronie przed zarazą przemiennie.
Ostatni zabieg preparatami
dobrze chroniącymi bulwy
przed zarazą należy wykonać
do początku września.
Marek Kalinowski
