? Mam pytanie o podstawowe zasady określenia wysokości odszkodowania za szkody w uprawach i płodach rolnych wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny? Czy do odszkodowania za wyrządzone szkody, mogę wliczyć także dodatkowe czynności związane z uprawą a potem ze zbiorem?
! Kwestie te reguluje paragraf § 3 rozporządzenia Ministra Środowiska z 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych.
Według niego, po pierwsze, stan uprawy ustala się w 5-stopniowej skali, rosnąco od 1 do 5, gdzie 1 to stan bardzo zły, 2 to stan zły, 3 to stan średni, 4 to stan dobry, a 5 to stan bardzo dobry. Uzasadniając ocenę stanu uprawy, bierze się pod uwagę wykonanie zabiegów agrotechnicznych oraz anomalie rozwojowe spowodowane przez czynniki niezależne od poszkodowanego, w szczególności warunki atmosferyczne.
Po drugie, procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze stanowi uśredniony ze wszystkich uszkodzonych części uprawy iloraz liczby roślin uszkodzonych oraz faktycznej obsady roślin ustalonej na podstawie wartości średniej z prób przeprowadzonych w nieuszkodzonej części uprawy. W przypadku upraw roślin o rzadkiej obsadzie można zastosować metodę prób rzędowych.
Po trzecie, plon z 1 ha ustala się na podstawie polowych prób wydajności przeprowadzanych w nieuszkodzonych częściach uprawy. Jeżeli nie można określić plonowania na podstawie polowych prób wydajności, plon z 1 ha ustala się na podstawie średniej wartości plonowania z regionu powstania szkody w oparciu o dane uzyskane w wojewódzkim ośrodku doradztwa rolniczego lub jednostce naukowej prowadzącej badania w tym zakresie.
Po czwarte, wysokość odszkodowania za szkody w uprawach ustala się, mnożąc obszar uszkodzonej uprawy przez procent jej zniszczenia (powierzchnia zredukowana). Ustaloną powierzchnię zredukowaną mnoży się przez plon z 1 ha (rozmiar szkody). Tak ustalony rozmiar szkody mnoży się przez wartość danego płodu rolnego wyrażoną przez jego cenę skupu w regionie powstania szkody. Jeżeli skup nie jest prowadzony – przez wartość wyrażoną przez jego cenę rynkową z dnia szacowania ostatecznego szkody w regionie jej powstania.
Po piąte, wysokość odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach ustala się na podstawie wartości rynkowej utraconego plonu, odpowiednio siana lub masy zielonej, w danym sezonie wegetacyjnym. Odszkodowanie obejmuje także koszty doprowadzenia uszkodzonego obszaru do stanu pierwotnego. Koszty te wylicza się na podstawie aktualnych cen prac agrotechnicznych oraz wartości rynkowej nasion niezbędnych do wysiania (§ 3 ww. rozporządzenia).
Z kolei wysokość odszkodowania za szkody w płodach rolnych ustala się, mnożąc szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego przez jego cenę skupu. Cena skupu jest ustalana podobnie, jak w przypadku szkody w uprawach.
Według uchwały Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 19 maja 2015 r. (sygnatura akt III CZP 114/14), szkodą w uprawie rolnej jest także szkoda wyrządzona przed zasiewem, związana z ponownym wykonaniem niezbędnych czynności agrotechnicznych przygotowujących grunt do zasiewu.
Natomiast Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 24 czerwca 2016 r. (sygn. akt I ACa 329/16) orzekł, że prace związane ze zbiorem płodów są ostatnią czynnością cyklu produkcyjnego prowadzonej uprawy, stanowiąc jednocześnie pierwszą czynność przygotowawczą do nowego, przyszłego cyklu produkcji rolnej.
Tym samym straty związane ze zwiększonym kosztem zbioru, wynikające ze szkód wyrządzonych przez sarny, mieszczą się w granicach szkód wyznaczonych treścią art. 46 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1995 r. – Prawo łowieckie, do naprawienia których zobowiązane jest koło łowieckie.
prof. UAM dr hab. Aneta Suchoń
