Konkretnie do zwalczania żółtej plamistości liści i drobnej plamistości liści zarejestrowanych jest aż 26 preparatów w oparciu o azoksystrobinę, piraklostrobinę (rejestracja także na rdzę kukurydzy), piraklostrobinę z epoksykonazolem (rejestracja także na fuzariozę kolb i rdzę kukurydzy, ale brakuje wpisu drobnej plamistości liści) oraz flupyramu z protiokonazolem.
Sprawców nie brakuje
Podstawowe znaczenie w ograniczaniu
niektórych chorób kukurydzy
mają zaprawy nasienne.
Zabezpieczają one rośliny przed
zgorzelą siewek, głownią pylącą
kukurydzy i częściowo przed
głownią guzowatą kukurydzy.
Niestety, w czasie wegetacji kukurydza
jest porażana przez grzyby
Fusarium (fuzarioza kolb), ale
też przez kilkanaście ważnych,
a praktycznie nieznanych plantatorom
chorób grzybowych, bakteryjnych
i wirusowych.
Z chorób grzybowych najgroźniejsza jest dla kukurydzy zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi, fuzarioza kolb kukurydzy, żółta plamistość liści kukurydzy i drobna plamistość liści kukurydzy, ale groźne są także zgorzel siewek, głownia guzowata kukurydzy, głownia pyląca kukurydzy, rdza kukurydzy i choroba szalonych wiech.
Kukurydzę atakują też bakterie (wywołują bakteryjne gnicie łodygi, zarazę liści i więdnięcie naczyniowe kukurydzy i sorga) i wirusy (smugowata mozaika pszenicy na kukurydzy, mozaika kukurydzy i żółta karłowatość jęczmienia na kukurydzy). Według badań polskich naukowców z Instytutu Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu, występowanie chorób kukurydzy ograniczających jej funkcje życiowe ma istotny wpływ na plonowanie i w Polsce przyczynia się nawet do 20–30% strat plonów.
Fuzarioza kolb
Największym niebezpieczeństwem
dla plantatora jest to, że
sprawcy fuzariozy kolb posiadają
zdolność wytwarzania mikotoksyn.
Rozwojowi choroby sprzyjają
lata ciepłe i wilgotne oraz uszkodzenia
powodowane przez szkodniki,
a zwłaszcza omacnicę prosowiankę,
rolnice, piętnówki i urazka
kukurydzianego. Pierwotnym
źródłem infekcji są zarodniki
grzyba znajdujące się w glebie
oraz na resztkach pożniwnych kukurydzy.
Pojaw choroby może być
także wynikiem wcześniejszego
opanowania roślin przez zgniliznę
korzeni i zgorzel podstawy łodygi
(także grzyby Fusarium spp.), gdy
grzybnia przerośnie do kolb.
Pierwsze objawy chorobowe widoczne są w okresie mlecznej i woskowej dojrzałości ziarna na liściach okrywowych kolb i ziarniakach w postaci białej, różowej lub czerwonej grzybni. Przy wczesnym porażeniu kolb dochodzi przeważnie do obumierania ziarniaków. Późniejsze infekcje prowadzą do słabszego wypełnienia ziarna, ich matowienia i pękania, a także porażania przez inne patogeny, m.in. grzyby rodzaju Trichoderma, Penicillium i Trichothecium.
Do gwałtownego rozwoju choroby dochodzi jesienią po pierwszych przymrozkach, a dodatkowo sprzyja temu panująca zwykle w tym czasie wysoka wilgotność. Najbardziej zagrożone rozwojem fuzariozy kolb są plantacje kukurydzy z uproszczoną uprawą, uprawiane w monokulturze bądź po podatnych na fuzariozę kłosów odmianach pszenicy.
Żółta plamistość liści kukurydzy
Większe nasilenie występowania
tej choroby obserwuje się
w południowej Polsce. Rozwija
się ona najlepiej w warunkach
ciepłej i umiarkowanie deszczowej
pogody. Pierwotnym źródłem
porażenia są resztki pożniwne
kukurydzy zawierające zarodniki.
Rozprzestrzenianiu się zarodników
na plantacjach kukurydzy
sprzyja wiatr, a także uszkodzenia
tkanek powodowane przez szkodniki,
zwłaszcza o kłująco-ssącym
aparacie gębowym.
Pierwsze zmiany chorobowe widoczne są na dolnych liściach, później stopniowo przesuwają się coraz wyżej aż do liści okrywowych kolb. Mają one postać szarobrunatnych plam otoczonych czerwonobrunatną obwódką. Przebarwienia są owalne, wydłużone, o nieregularnych kształtach, najczęściej układające się wzdłuż nerwów.
Wraz z postępującą infekcją plamy łączą się ze sobą pokrywając znaczną część nadziemnych organów roślin. Silnie opanowane liście zasychają, a całe rośliny są osłabione wskutek spadku powierzchni asymilacyjnej. Przy silnym porażeniu następuje przedwczesne dojrzewanie roślin oraz gorsze wypełnienie ziarna, prowadzące do spadku wysokości plonu.
Rdza kukurydzy
Ta choroba rozprzestrzenia się
z wiatrem, a infekcjom sprzyjają
uszkodzeniach wyrządzone przez
szkodniki. Pierwsze objawy chorobowe
występują już w czerwcu
lub lipcu. Na liściach tworzą się
rdzawe, wydłużone poduszeczki
wielkości 0,2–2 mm. Są one
rozproszone na całej powierzchni
blaszek liściowych po obu jej
stronach. Przy silnej infekcji objawy
chorobowe widoczne są także
na łodygach i liściach okrywowych
kolb.
Pierwotnym źródłem infekcji są resztki pożniwne kukurydzy lub zarodniki przenoszone z żywiciela wiosennego, którym jest szczawik. Rdza kukurydzy występuje we wszystkich rejonach uprawy kukurydzy w Polsce, ale najlepsze warunki do porażenia roślin i rozwoju choroby znajduje w najcieplejszej, południowej części kraju.
Pod koniec sezonu wegetacyjnego na liściach pojawiają się brunatnoczarne poduszeczki z zarodnikami przetrwalnikowymi. Niewielkie porażenie pojedynczych liści nie wpływa na wysokość plonu, natomiast silne opanowanie roślin skutkuje znaczną redukcją powierzchni asymilacyjnej, co w konsekwencji prowadzi do wcześniejszego dojrzewania i zamierania kukurydzy oraz niepełnego zaziarnienia kolb.
Niektóre z fungicydów można stosować zgodnie z rejestracją w fazach rozwoju kukurydzy umożliwiających na wjazd zwykłego opryskiwacza polowego, chociaż generalnie zabiegi lepiej przyprowadzać później. Czy warto chronić kukurydzę przed chorobami? To zależy od presji chorób, podatności odmian i kierunku uprawy. Ma to zdecydowanie większe znaczenie w uprawie kukurydzy na ziarno, niż na kiszonkę bądź biogaz.
Marek Kalinowski
