Rzecznik PFHBiPM oraz redaktor naczelny w jednej osobie, w czerwcowym wydaniu federacyjnego biuletynu „Hodowla i Chów Bydła” z triumfem donosi o umorzeniu przez Prokuraturę Okręgową w Warszawie śledztwa w sprawie wyrządzenia szkody majątkowej Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka oraz spółce Polska Federacja przez osoby zobowiązane do zajmowania się sprawami majątkowymi tych podmiotów. Cytuje przy tym fragment opinii biegłego korzystny dla federacyjnych tuzów. Na triumf zdecydowanie za wcześnie. Bogdan Święczkowski, prokurator krajowy, w piśmie z 18 maja 2020 r. pisze, że postanowienie „nie uzyskało jeszcze waloru prawomocności i jego ocena w pierwszej kolejności należy do właściwego sądu”, a następnie, „że po ewentualnym się uprawomocnieniu tej decyzji, zostanie ona poddana ocenie przez Departament do Spraw Przestępczości Gospodarczej Prokuratury Krajowej”.
Warto pamiętać, że opinia biegłego nie jest bynajmniej żadną świętością, a jednym z wielu dowodów, które podlegają ocenie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze lub sądu. Taki dowód nie jest ważniejszy od innych. Wynika to z treści art. 7 Kodeksu postępowania karnego ustanawiającego zasadę swobodnej oceny dowodów. W myśl tego przepisu, organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Znajduje też to potwierdzenie w orzecznictwie., m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 21 listopada 2018 r., sygn. akt: II AKa 332/18, w którym sąd uznał, że opinia biegłego jest podstawą do wyciągnięcia pewnych wniosków w sprawie przez organ orzekający, nie jest jednak decydująca. Podlega też, tak jak każdy inny dowód, swobodnej ocenie sądu.
Art. 193 § 1 k.p.k. przewiduje zasięgnięcie opinii biegłego albo biegłych, jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19 grudnia 2018 r., sygn. akt: II KK 479/18, owe wiadomości specjalne muszą pozostawać w związku z realiami faktycznymi sprawy, co oznacza, że opinia musi mieć zakotwiczenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Opinia biegłego musi być oparta na specjalistycznej wiedzy, musi być w pełni samodzielna i wykonana rzetelnie, zgodnie ze stanem nauki w danej dziedzinie oraz z uwzględnieniem reguł logiki.
Jeśli ujawnią się powody osłabiające zaufanie do wiedzy lub bezstronności biegłego albo inne ważne powody, powołuje się innego biegłego (art. 196 § 3 k.p.k). Zgodnie zaś z art. 201 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli opinia jest niepełna, niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami biegłych w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych.
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 9 października 2019 r., sygn. akt: II AKa 148/19 wskazał, że opinia jest niepełna, jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione biegłemu pytania, na które zgodnie z zakresem posiadanych wiadomości specjalnych i udostępnionych materiałów dowodowych, może oraz powinien udzielić odpowiedzi lub jeżeli nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności, albo też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen oraz poglądów. Opinia jest niejasna, jeżeli jej sformułowanie nie pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do nich albo jeżeli zawiera wewnętrzne sprzeczności, posługuje się nielogicznymi argumentami. Sprzeczność w samej opinii zachodzi wówczas, gdy co do tych samych, istotnych okoliczności, dokonane zostały odmienne ustalenia, odmienne oceny albo też z przeprowadzonych takich samych czynności sformułowane zostały odmienne wnioski.
Tak więc dopiero po rozpoznaniu przez sąd zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa ostatecznie okaże się, czy opinia biegłego nie jest dotknięta wadą powodującą konieczność jej uzupełnienia lub też powołania nowych biegłych.
Alicja Moroz
