W rzepaku zachodzi dynamiczny postęp hodowlany zwłaszcza w zakresie potencjału plonotwórczego oraz cech odporności i tolerancji. Z każdym rokiem przewagę zyskują pod tym względem odmiany mieszańcowe. Średnio plonują o 13% wyżej od populacyjnych. Firmy hodowlane zgłaszają jeszcze odmiany populacyjne do badań rejestrowych, ale też deklarują, że to ich ostatnie kreacje populacyjne.
Muszą wykazać się wiernością
Dziś na podstawie badań COBORU
i rekomendacji wojewódzkich
zespołów przedstawiamy Listy
Odmian Zalecanych rzepaku ozimego.
Przy wyborze odmian do
uprawy warto z tych list korzystać.
Rekomendowane na listach
odmiany muszą potwierdzać
swój wysoki potencjał plonowania
w corocznych badaniach. Jeżeli
są wierne, pozostają na LOZ
długo, jak wspomniany Monolit.
Województwa do siewów jesienią
br. rekomendują łącznie aż 44 odmiany,
z czego populacyjnych jest
11. Są też dwa mieszańce z katalogu
wspólnotowego (CAA), czyli
niezarejestrowane w Polsce, ale
najczęściej są one po tzw. badaniach
rozpoznawczych. Badania
takie umożliwiają sprawdzenie
aktualnej wartości gospodarczej
i użytkowej odmian spoza
Krajowego Rejestru, które znajdują
się w ofercie handlowej
i są proponowane do uprawy
w Polsce.
Sam fakt znajdowania się odmiany na LOZ jest ważną informacją o jej wartości gospodarczej w danym rejonie, ale większość plantatorów ma bardzo sprecyzowane indywidualne wymagania co do cech odmian. Zależnie od jakości gleb, płodozmianu, mikroklimatu i innych czynników, liczą się takie cechy odmian, jak: wczesność, podatność na wyleganie, zimotrwałość, odporność na choroby. Jak wiemy, nie ma odmian idealnych. Przed wyborem odmiany do uprawy warto jej cechom przyjrzeć się bardzo skrupulatnie.
Każda cecha ma znaczenie
Z informacji zebranych i opracowanych
w „Metodyce integrowanej
ochrony rzepaku ozimego i jarego”
wynika np. że w przypadku ważnej
cechy, którą jest termin zakwitania
i uzyskiwania dojrzałości różnice
między odmianami wynoszą skrajnie
do 5 dni. Zdecydowana większość
odmian ma średni termin
dojrzewania. Mimo że w technologii
uprawy rzepaku standardem
stało się skracanie, to podatność
odmian na wyleganie jest istotną
cechą. Ważną cechą odmian jest
też podwyższona odporność na najważniejsze
choroby, którymi w rzepaku
są zgnilizna twardzikowa, sucha
zgnilizna kapustnych, choroby
podstawy łodygi i czerń krzyżowych.
Coraz więcej wprowadzanych
odmian ma nowe geny odporności
na suchą zgniliznę kapustnych i coraz
więcej wprowadza się odmian
odpornych na wirusa żółtaczki rzepy
w rzepaku (TuYV).
Jak przy każdej LOZ dla konkretnego gatunku są odmiany wysoko i stabilnie plonujące w całym kraju. Na LOZ rzepaku ozimego takimi odmianami w kolejności od najczęściej rekomendowanych są: Architect, DK Extract, SY Ilona, Bonanza, DK Expiro, Stefano KWS i Birdy. Należy wspomnieć o znajdujących się na LOZ rzepaku ozimego trzech odmianach kiłoodpornych: Augusta (rekomendowana do uprawy w woj. łódzkim i śląskim), SY Alibaba (rekomendowana w woj. warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim) oraz DK Platinium (rekomendowana w woj. podkarpackim). Poniżej krótka charakterystyka na podstawie informacji COBORU odmian najczęściej rekomendowanych. Więcej szczegółów można znaleźć w udostępnianych przez COBORU „Wynikach Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych”.
● Architect – odmiana mieszańcowa hodowli francuskiej wpisana do Krajowego Rejestru w 2017 r. W kraju jej średni plon za lata 2015–2017 wynosił 134% wzorca. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej przeciętna. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych – średnia, na choroby podstawy łodygi – mniejsza od średniej. Odmiana odporna na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) – deklaracja hodowcy.
● DK Extract – odmiana mieszańcowa wyhodowana w Stanach Zjednoczonych wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. W kraju jej średni plon za lata 2015– 2017 wynosił 124% wzorca. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów dość duża. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o nieco mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi większa od średniej, na zgniliznę twardzikową – średnia, na czerń krzyżowych mniejsza od średniej.
● SY Ilona – odmiana populacyjna hodowli szwajcarskiej wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 108% wzorca. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion dość duża. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych – średnia, na suchą zgniliznę kapustnych – mniejsza od średniej.
● Bonanza – odmiana mieszańcowa hodowli francuskiej wpisana do Krajowego Rejestru w 2012 r. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 117% wzorca. Plon nasion duży do bardzo dużego; wyniki plonowania stabilne w latach, zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej większa od średniej. Masa 1000 nasion nieco większa od średniej. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową – większa od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych – średnia.
● DK Expiro – odmiana mieszańcowa wyhodowana w Stanach Zjednoczonych wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 123% wzorca. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny dość wysokie, o nieco mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i suchą zgniliznę kapustnych – większa do średniej, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych – średnia.
● Stefano KWS – odmiana mieszańcowa hodowli niemieckiej wpisana do Krajowego Rejestru w 2017 r. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 123% wzorca. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej przeciętna. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na choroby podstawy łodygi – większa od średniej, na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych – średnia.
● Birdy – odmiana populacyjna hodowli francuskiej wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 109% wzorca. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów większa od średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej poniżej średniej. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Zimotrwałość roślin mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na czerń krzyżowych – większa od średniej, na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi – średnia.
Marek Kalinowski
