? Jestem na emeryturze rolniczej. Chcielibyśmy przekazać grunty rolne w dzierżawie dzieciom w zamian za emeryturę dla męża. Czy możemy pozostawić sobie budynki gospodarcze oraz inwentarz i otrzymywać pełne świadczenie? Czy możemy dorabiać, hodując zwierzęta?
! Według art. 28 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego. Przepisy przewidują jednak wyjątek i dopuszczają dzierżawę gruntów na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków. Umowa dzierżawy nie może być zawarta z osobą będącą:
- małżonkiem emeryta lub rencisty,
- jego zstępnym lub pasierbem,
- osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
- małżonkiem osoby, o której mowa w podpunkcie drugim i trzecim.
Od kilku jednak lat KRUS uznaje za zaprzestanie działalności rolniczej sytuację, w której rolnik wydzierżawi swoje gospodarstwo rolne dziecku, powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2012 r. (sygn. akt: II UK 82/11).
Otrzymując emeryturę w pełnej wysokości, mogą Państwo być posiadaczami lub właścicielami gruntów rolnych o powierzchni nieprzekraczającej 1 ha (hektar fizyczny lub przeliczeniowy). Inaczej nie otrzymają Państwo pełnej emerytury. Według art. 1 ustawy o podatku rolnym, za gospodarstwo rolne uważa się bowiem obszar użytków rolnych o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej. W przypadku gdy przekroczy wskazaną normę, emeryt nie otrzymuje pełnej emerytury.
Dodatkowo ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowi, że emeryt, aby otrzymywać emeryturę w pełnej wysokości, nie może prowadzić działu specjalnego produkcji rolnej. Według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, działami specjalnymi produkcji rolnej są m.in.: fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.
Jednocześnie nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w przepisach. Obecnie jest to Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej.
Przykładowo działem specjalnym jest hodowla i chów poza gospodarstwem rolnym krów powyżej 5 sztuk, cieląt powyżej 10 sztuk, bydła rzeźnego powyżej 10 sztuk (z wyjątkiem opasów), tuczników powyżej 50 sztuk oraz drobiu rzeźnego powyżej 100 sztuk.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 czerwca 2009 r. (sygn. akt: II FSK 289/08) orzekł, że „działalnością rolniczą jest także produkcja/uprawa prowadzona w ramach działów specjalnych, lecz z woli ustawodawcy ta ostatnia została objęta opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a nie podatkiem rolnym (art. 2 ust. 1 u.p.d.o.f.). Czynnikiem rozróżniającym jest rozmiar prowadzonej działalności, co wyraźnie wynika z treści ust. 3a art. 2 u.p.d.o.f. Zatem aby móc zwolnić się z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy wykazać, iż rozmiar tej produkcji nie przekraczać norm ustalonych dla produkcji rolnej prowadzonej w ramach tak zwanych działów specjalnych.
Jeśli wydzierżawią Państwo grunty dzieciom i zostawią sobie poniżej 1 ha ziemi wraz ze zwierzętami, powstanie również problem z pobieraniem płatności bezpośrednich.
Artykuł 7 ustawy z 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego wskazuje, że płatności bezpośrednie są przyznawane rolnikowi, jeżeli:
- został mu nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz
- łączna powierzchnia gruntów objętych obszarem zatwierdzonym będących w posiadaniu tego rolnika jest nie mniejsza niż 1 ha.
Ustawa stanowi, że pomimo niespełnienia warunku, o którym mowa w podpunkcie drugim, płatności bezpośrednie są przyznawane, jeżeli:
- rolnik spełnia warunki do przyznania płatności związanych do zwierząt i złożył wniosek o przyznanie tych płatności oraz
- łączna kwota płatności bezpośrednich, przed zastosowaniem art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 wynosi co najmniej równowartość w złotych kwoty 200 euro.
dr hab. Aneta Suchoń, UAM
