Gdy pasza jest niewłaściwie fermentowana w żwaczu, duże jej ilości docierają do jelita cienkiego. Tempo pasażu treści pokarmowej przez przewód pokarmowy jest zbyt szybkie i treść pokarmowa opuszcza jelito cienkie niestrawiona i niewchłonięta. Gdy żywimy krowy dawkami ubogimi we włókno lub o nadmiernej ilości węglowodanów niestrukturalnych, to możemy spodziewać się wysokiej fermentacji w jelicie grubym. Wygląd kału może zatem dostarczyć nam wielu cennych informacji na temat prawidłowości żywienia. Oceniając kał należy uwzględnić jego kolor, konsystencję i zawartość. Kolor zależy od typu paszy, zawartości żółci, tempa pasażu i strawności.
Kał ciemnozielony powstaje przy żywieniu krów zielonką, brązowooliwkowy – gdy dawka zawiera duże ilości siana, z kolei kał żółtawo- oliwkowy powstaje przy żywieniu TMR-em. Kał ciemny, z widocznymi krwawymi wybroczynami wskazuje na krwawienie w przewodzie pokarmowym.
Konsystencja kału zależy od wilgotności paszy i czasu jej zalegania. Luźny kał może być wywołany: zatruciem, infekcją lub pasożytami, intensywną fermentacją węglowodanów, nadmiernym pobraniem białka, wysokim poziomem białka ulegającego degradacji w żwacza( np. poprzez skarmianie młodej zielonki), stresem (głównie cieplnym).
Struktura kału określająca ilość długich kawałków roślin oraz niestrawionych ziaren zbóż i kukurydzy, jest informacją dla hodowcy o warunkach fermentacji w żwaczu, technologii i prawidłowości przygotowania pasz oraz szybkości przechodzenia treści przez przewód pokarmowy. Analizę fizyczną kału możemy wykonać na sitach kałowych, a gdy takowych nie posiadamy, na zwykłych sitkach.
Próbkę kału (najlepiej od każdej krowy z osobno) przepłukujemy silnym strumieniem wody, po czym wyciskamy jej nadmiar, ważymy i oceniamy. W kale zdrowej krowy powinno być nie więcej niż 12% niestrawionych składników paszy. Jeżeli pojawią się wątpliwości co do poprawności wykonanej oceny, można dodatkowo zmierzyć pH kału. Jego prawidłowa wartość wynosi 6,7–7.
Beata Dąbrowska
