Mucyny wyróżniają się zdolnością do tworzenia żeli, dzięki czemu stanowią istotny składnik wielu gęstych wydzielin wykazujących lepkoelastyczne właściwości. Najwięcej ich znajduje się w żółci, jak również w żołądku i jelicie, układzie oddechowym i moczowo- -płciowym. Spełniają one w organizmie wiele funkcji, takich jak: smarowanie, tworzenie barier chemicznych i biologicznych.
Ślina odgrywa
bardzo istotną rolę, bowiem pełni
funkcję ochronną. W skład śliny
wchodzą: woda, związki nieorganiczne,
kationy sodu, potasu, wapnia,
magnezu oraz aniony: chlorkowe,
fluorkowe, rodankowe i ortofosforowe.
Wśród białek, które są
enzymami, na uwagę zasługują mucyny
stanowiące 20–30%, wśród
których wyróżnia się dwa rodzaje:
- MG1 – wielkocząsteczkowa mucyna o masie powyżej 100 kDa, z czego 80% to węglowodany,
- MG2 – drobnocząsteczkowa mucyna do 300 kDa z czego do 60% węglowodany.
W żołądku przeżuwaczy istotną rolę odgrywają mucyny działające w dalszej części przewodu pokarmowego. Ich funkcją jest zablokowanie wnikania patogenów do komórek nabłonka jelitowego, gdzie wyróżnia się takie mucyny jak: MUCSAC, MUC-6 i MUC-1. W wielu badaniach wykazano, że mucyna błonowa MUC-1 występuje na szczytowej powierzchni komórek epitelialnych w wielu narządach.
Zespół amerykańskich i szwedzkich naukowców wykazał, że istnieje skomplikowany system obrony jelitowej przed patogenami. Podstawą tego są dwie warstwy śluzu – pierwsza oddziela całkowicie jelito od bakterii, a w drugiej znajdującej się na pierwszej warstwie, żyją bakterie istotne dla zdrowia (np. lactobacillus).
Pierwsza warstwa, położona blisko komórek nabłonkowych jest bardzo twarda bowiem ma około 50 mikronów grubości, jest praktycznie nieprzepuszczalna. Nie znajdują się w niej żadne substancje szkodliwe. Jest to tarcza stanowiąca całkowitą barierę dla bakterii, w niektórych wypadkach może ulec uszkodzeniu. Druga warstwa, znajdująca się bezpośrednio nad pierwszą, ma grubość ok 100 mikronów, jest luźna i w niej żyją bakterie antagonistyczne w stosunku do bakterii patogennych i wirusów.
Śluz produkowany
w jelicie cienkim i grubym jest mucyną
MUC-2 – białka o dużej masie
cząsteczkowej. Posiadają one zdolność
wytwarzania żeli. Tworzą trójwymiarowe
sieci (tzw. domen-struktur)
zawierające do 5200 aminokwasów,
przypominających szczoteczki
do mycia butelek. Sieć taka stanowi
szkielet obydwu warstw śluzu. Wewnętrzna
warstwa (twarda) wytworzona
jest przez komórki kubkowe
w jelicie, natomiast zewnętrzna
przez granule mucynowe. Gęstość
dolnej warstwy sprawia, że znajdujące
się w niej pory są tak drobne, że
nie może przeniknąć przez nie żadna
bakteria. Gdy warstwy te stracą swoją
stabilność, bakterie mogą przenikać
do jelita i komórek jelitowych,
wywołując schorzenia objawiające
się biegunkami a nawet krwawymi
biegunkami i nowotworami.
Prof. Adam Traczykowski
