? Nasza córka jest rozwiedziona. Były mąż płaci alimenty na syna w wysokości 450 zł miesięcznie. Chłopiec uczy się w technikum, planuje studia. W przyszłym miesiącu kończy 18 lat. Czy w związku z tym były mąż córki może przestać płacić alimenty?
! Przede wszystkim ojciec dziecka nie może sam zaprzestać płacenia alimentów. Musi zwrócić się do sądu o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny wygasł. W tym przypadku jest na to zdecydowanie za wcześnie.
Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Tak więc obowiązek alimentacyjny nie ustaje z chwilą ukończenia przez dziecko 18 lat, a dopiero gdy jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie. Samodzielne utrzymanie oznacza zapewnienie minimum socjalnego umożliwiającego zaspokajanie przez dziecko podstawowych potrzeb życiowych (koszty związane z mieszkaniem, wyżywieniem, ubraniem, koszty nauki, dojazdu do szkoły itp.). Sformułowanie „jeszcze nie jest w stanie utrzymać się” wskazuje, że dziecko powinno podejmować próby usamodzielnienia się, jeżeli jest to możliwe i uzasadnione.
Obowiązek alimentacyjny nie jest związany z wiekiem ani z osiągnięciem określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, należy brać pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym rodzice mają obowiązek zapewnienia dziecku wykształcenia stosownie do jego możliwości i uzdolnień. Jak stwierdził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 24 marca 2000 r. (sygn. akt: I CKN 1538/99), dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach. Jeżeli dorosłe dziecko ma wyuczony zawód i możliwości pracy oraz chce kontynuować naukę, rodzice obowiązani są łożyć na jego utrzymanie w miarę swoich materialnych możliwości.
Artykuł 133 § 3 k.r.o. przewiduje, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W przypadku wnuka Państwa, który nie ukończył jeszcze szkoły średniej, nie może być o tym mowy.
Alicja Moroz
prawnik redakcyjny
