20 maja br. weszło w życie rozporządzenie ministra rolnictwa z 27 kwietnia 2020 r. umożliwiające korzystanie przez organizacje producentów rolnych ze środków działania „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” objętego PROW na lata 2014– 2020. Taka możliwość będzie również w przyszłym roku.
Obwarowania unijne
Artykuł 152 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 1308/2013 z 17 grudnia
2013 r., ustanawiającego wspólną
organizację rynków produktów
rolnych, określa ogólnie, że państwa
członkowskie mogą na wniosek
uznawać organizacje producentów,
które:
- są tworzone i kontrolowane przez producentów z określonego sektora wymienionego w art. 1 ust. 2 omawianego rozporządzenia (np. zboża, chmiel, produkty z przetworzonych owoców i warzyw, mleka, wołowina, cielęcina),
- powstały z inicjatywy producentów
i prowadzą jeden z następujących
rodzajów działalności:
- wspólne przetwarzanie,
- wspólną dystrybucję, w tym wspólne platformy sprzedaży lub wspólny transport,
- wspólne pakowanie, etykietowanie lub promocję,
- wspólną kontrolę jakości,
- wspólne wykorzystywanie urządzeń lub miejsc składowania,
- wspólne zarządzanie odpadami pochodzącymi z produkcji,
- wspólne pozyskiwanie środków produkcji,
- wszelkie inne rodzaje wspólnej działalności usługowej.
Dodatkowe Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1308/2013 określa, że ustanowione przez producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych organizacje producentów rolnych powstają z ich inicjatywy oraz realizują określone cele:
- planowanie i dostosowywanie produkcji do popytu w odniesieniu do jakości i ilości,
- koncentrację podaży oraz wprowadzanie do obrotu produktów wytwarzanych przez członków,
- optymalizację kosztów produkcji oraz stabilizowanie cen.
Wymogi krajowe
Rozporządzenie unijne nie wskazuje
formy prawnej organizacji
producentów rolnych. Te wymogi
mogą wynikać z przepisów krajowych.
Ustawa z 20 kwietnia 2004 r.
wskazuje, że dyrektor oddziału regionalnego
ARiMR uznaje tylko
taką organizację, która spełnia poniższe
przesłanki.
Po pierwsze, jest utworzona co najmniej przez 20 członków, wytwarza i wprowadza do obrotu rocznie nie mniej niż 2 mln kg mleka lub jego przetworów wyprodukowanych w ramach tej ilości mleka. Chodzi więc o mleko nieprzetworzone albo jego przetwory.
Według rozporządzenia polskiego, we wniosku do ARiMR o uznanie należy wskazać także ilość mleka lub przetworów mlecznych wytwarzanych rocznie i wprowadzanych do obrotu przez organizację producentów albo ich zrzeszenie. Ustawa nie precyzuje, jaką ilość mleka ma wprowadzić każdy producent. Wskazuje tylko łączną minimalną ilość tego produktu.
Po drugie, w trakcie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku co najmniej 20 członków tej organizacji wytwarzało i wprowadzało do obrotu mleko lub przetwory mleczne. Producenci muszą funkcjonować na rynku co najmniej od roku, gdyż mają obowiązek wykazać wprowadzenie do obrotu mleka albo jego przetworów.
Po trzecie, cała ilość mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowana w gospodarstwach członków tej organizacji jest wprowadzana do obrotu za jej pośrednictwem. Regulacja uniemożliwia indywidualną sprzedaż mleka i jego produktów bezpośrednio przedsiębiorcom czy konsumentom, nawet w ramach sprzedaży bezpośredniej. Część mleka można wykorzystywać na potrzeby własne. Ustawa wskazuje, że chodzi o wprowadzanie do obrotu za pośrednictwem organizacji.
Szansa dla małych spółdzielni
W praktyce powstało pytanie,
czy obecnie istniejące spółdzielnie,
szczególnie mleczarskie, mogą
starać się o uznanie za organizację
producentów mleka. W opinii autorki
jest to możliwe, gdyż jak zostało
wskazane, organizacje mogą
zajmować się wspólnym przetwarzaniem.
Takie postanowienia
dają szansę, szczególne mniejszym
spółdzielniom, na staranie
się o środki unijne, o ile spełnione
są zasady dotyczące finansowania
określone w polskich i unijnych regulacjach
prawnych.
Rozporządzenie MRiRW z 7 stycznia 2016 r. wskazuje, że organizacja producentów musi liczyć minimum 10 członków będących producentami produktu lub grupy produktów. Powinni oni należeć do jednego z sektorów wymienionych rozporządzeniu unijnym nr 1308/2013 (w art. 1 ust. 2 lit. lit. a–h, l–o oraz q–x). Rozporządzenie stanowi także, że członkowie organizacji producentów będący producentami produktu lub grupy produktów stanowią co najmniej 80% liczby członków tej organizacji.
Organizacje producentów uznaje dyrektor OR ARiMR.
Unijne dofinansowanie
Obecnie o pomoc z programu
„Tworzenie grup producentów
i organizacji producentów” może
ubiegać się organizacja producentów
uznana nie wcześniej niż
1 stycznia 2014 r. na podstawie
przepisów ustawy z 11 marca
2004 r. o organizacji niektórych
rynków rolnych albo 20 kwietnia
2004 r. o organizacji rynku mleka
i przetworów mlecznych.
Wsparcia udziela się, aby ułatwić tworzenie grup i organizacji producentów do celów:
- dostosowania do wymogów rynkowych produkcji i produktów producentów, którzy są członkami takich grup lub organizacji,
- wprowadzania towarów do obrotu, w tym przygotowania do sprzedaży, jej centralizacji i dostawy do odbiorców hurtowych,
- ustanowienia wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności,
- innych zadań, które mogą być prowadzone przez grupy i organizacje producentów, takich jak rozwijanie umiejętności biznesowych i marketingowych oraz organizowanie i ułatwianie procesów wprowadzania innowacji.
Pomoc jest przyznawana grupie albo organizacji, która np. zobowiąże się do realizacji planu biznesowego, działa jako przedsiębiorca prowadzący mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo.
dr hab. Aneta Suchoń
