Zaprawianie to właściwie jedyna możliwość ograniczenia tych bardzo groźnych chorób, bo fungicydowe zabiegi nalistne, poza małymi wyjątkami, nie mają z tymi chorobami szans. Ziarno siewne można zaprawić w gospodarstwie, ale zdecydowanie lepszą ochronę zapewnia zakup kwalifikowanego materiału zaprawionego przemysłowo, o czym piszemy na stronie 34 i 35 „Tygodnika Poradnika Rolniczego”.
Tylko zaprawa ograniczy
takich sprawców chorób odglebowych zbóż, jak zgorzel podstawy źdźbła czy pałecznicę zbóż i traw. Pasiastość liści jęczmienia, głownia pyląca, źdźbłowa i zwarta, śnieć cuchnąca i gładka są ograniczane zaprawami i są to choroby odnasienne. Zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek, pleśń śniegowa oraz śnieć karłowa również mogą być zawleczone z materiałem siewnym, ale też mogą czekać na zboża w glebie.
Należy mocno podkreślić, że z chorób odnasiennych trudno jest rozprawić się z tymi, które porażają i zasiedlają zarodki ziarniaka (głownia pyląca, zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek, pleśń śniegowa). W okrywie owocowo -nasiennej słabych punktów szuka natomiast bardzo groźna pasiastość liści jęczmienia oraz zgorzel siewek, fuzaryjna zgorzel siewek i pleśń śniegowa. Na plewach i warstwie zewnętrznej ziarniaka na swoje pięć minut czekać może śnieć cuchnąca, gładka i karłowa, głownia zwarta i źdźbłowa, septorioza siewek, fuzaryjna zgorzel siewek i pleśń śniegowa.
Wiele z tych grzybów rozwija się wewnątrz tkanek zbóż przez cały okres ich rozwoju, ale objawy chorobowe stają się widoczne dopiero w okresie kłoszenia. Niestety, wielu tych chorób nie ograniczymy zabiegami nalistnymi, a tylko zaprawami. Trzeba też podkreślić, że zaprawiając ziarno siewne ograniczamy także tych sprawców chorób, których możemy wiosną zwalczać nalistnie.
W jęczmieniu najgroźniejsza
jest pasiastość liści jęczmienia to najgroźniejsza choroba tego gatunku, którą ograniczają tylko zaprawy. Jednak lista zagrożeń odnasiennych i odglebowych dla jęczmienia, z którymi walczyć można tylko przez zaprawianie jest długa. To także zgorzel siewek (powodowana przez grzyby Fusarium), zgorzel podstawy źdźbła, głownia pyląca jęczmienia, głownia zwarta jęczmienia, pleśń śniegowa, ostra plamistość oczkowa (rizoktonioza zbóż), pałecznica zbóż i traw. W kolejnych numerach TPR przedstawimy informacje o chorobach odnasiennych i odglebowych pszenicy.
Jęczmień ozimy siany przed innymi zbożami ozimymi jest jesienią najdłużej narażony na presję chorób grzybowych. Zaprawianie, to podstawa ograniczenia chorób odnasiennych i odglebowych, których nie zwalczą żadne zabiegi nalistne. Ale zaprawianie ogranicza nie tylko te choroby. Ogranicza na początku rozwoju i wzrostu jęczmienia także rynchosporiozę zbóż oraz mączniaka prawdziwego zbóż i traw. Sprawcy tych chorób atakują wcześnie i są sezony z poważnymi infekcjami jesiennymi. Ale to nie wszystkie zyski z zaprawiania. Zaprawy nasienne dobrze ograniczają także sprawców plamistości siatkowej jęczmienia i fuzariozy kłosów.
Na materiale siewnym pszenicy
znajdują się sprawcy takich groźnych chorób w jej uprawie jak: śnieć cuchnąca, śnieć gładka, śnieć karłowa, głownia pyląca, fuzariozy czy septorioza siewek. Te ograniczy tyko zaprawa, podobnie jak sprawców pleśni śniegowej, zgorzeli podstawy źdźbła, kompleksu patogenów powodujących zgorzele siewek, ostrą plamistość oczkową (czyli rizoktoniozę zbóż), pałecznicę zbóż i traw. Zaprawianie zredukuje także sprawców chorób, które możemy zwalczać także nalistnie a są to m.in.: mączniak prawdziwy zbóż i traw i septorioza plew.
Niektóre z wymienionych chorób ciężko jest nawet dokładnie zdiagnozować na polach, bo ostra plamistość oczkowa, czy pałecznica zbóż i traw, to stosunkowo nowe zagrożenia w polskim rolnictwie. Ostra plamistość oczkowa występuje już niestety powszechnie i łatwo jest ją pomylić z objawami chorób podstawy źdźbła. Jeżeli jesteśmy świadomi tego problemu, wiemy, że atakuje zboża i redukuje ich plony, powinniśmy bardzo świadomie kupować kwalifikowany materiał siewny z konkretną zaprawą. Tylko nieliczne produkty mają bowiem rejestrację na ostrą plamistość oczkową i na pałecznicę zbóż i traw. W najbliższych wydaniach „Tygodnika Poradnika Rolniczego” będziemy przypominać biologię najważniejszych chorób zbóż, które możemy ograniczyć zaprawami.
Marek Kalinowski
