Najczęściej w żywieniu drobiu wykorzystuje się zboża. Kukurydza jest najwartościowszą paszą, gdyż oprócz wysokiego poziomu energii zawiera dużo białka. Ponadto jest bogatym źródłem witamin A oraz E i ma mało włókna. Pszenica z kolei charakteryzuje się niższym poziomem energii, ale w zamian dużą ilością łatwo przyswajalnego białka. Jęczmień również zawiera dość dużo energii, ale znacznie mniej białka i zdecydowanie więcej włókna, dlatego często stosuje się jęczmień łuskany.
Owies charakteryzuje się niższym poziomem energii i nie powinien być podawany w postaci całego ziarna z uwagi na dużą zawartość włókna. Dla kur, indyków i perlic lepsze będą płatki owsiane, a dla kaczek i gęsi – owies gnieciony. Ponadto skiełkowany owies powinno się podawać ptakom reprodukcyjnym jako bogate źródło witaminy E. Namoczony owies w temperaturze 18–20°C kiełkuje już po 4–5 dniach. Żyta w ogóle nie należy stosować w żywieniu ptaków, gdyż może być przyczyną zaburzeń pokarmowych.
Owocowe przysmaki
Ze względu na zbyt małą ilość białka, składników mineralnych i witamin zboża nie mogą być jedyną paszą dla drobiu. Dobrym źródłem białka będą nasiona roślin strączkowych (groch, łubin, bobik, soczewica). Zaleca się podawanie ich w formie śruty w ilości nie większej niż 10% w dziennej dawce.
Warzywa i rośliny okopowe są natomiast paszą o dużej zawartości węglowodanów oraz wody. Do najczęściej wykorzystywanych w żywieniu drobiu należą: marchew, buraki pastewne, cukrowe, ćwikłowe, seler, dynia oraz parowane ziemniaki, a także cebula, szczypior czy czosnek. Ptakom można podawać również owoce, najlepiej w postaci rozdrobnionej. Wartościowe będą nawet same obierki, np. z jabłek. Kury i perlice bardzo chętnie jedzą drobne owoce, jak jagody, jeżyny, truskawki, poziomki, maliny, porzeczki, owoce czarnego bzu.
Kapusta ma słodkawy smak i jest lubiana przez wszystkie gatunki ptaków domowych. Zarówno drób wodny, jak i grzebiący może otrzymywać ją w całości. Kapusta pastewna dobrze znosi przymrozki i dlatego może pozostawać na polu do późnej jesieni i być skarmiana w postaci zielonki. Buraki pastewne i ćwikłowe są bardzo dobrą, soczystą paszą i mogą z powodzeniem zastępować zielonki. Ich głównym składnikiem pokarmowym jest cukier, który w burakach cukrowych stanowi prawie wyłącznie sacharoza. Dziennie na dorosłego ptaka możemy przeznaczyć do 30 g buraków. Rośliny te można również podawać młodym ptakom powyżej 4. tygodnia życia w ilości 10 g/szt. Dorosłemu drobiowi grzebiącemu warzywa zadajemy w całości, a wodnemu – drobno posiekane.
Marchew jest wartościową paszą, chętnie zjadaną ze względu na swój słodkawy smak. Ma właściwości dietetyczne polepszające trawienie, zawiera duże ilości karotenów, które nadają ładną barwę żółtkom jaj. W marchwi znajduje się sporo składników mineralnych (wapń, żelazo, mangan, miedź i fosfor), a także pektyny i substancje pobudzające wzrost bakterii beztlenowych (Lactobacillus bifidus), co chroni organizm przed rozwojem szkodliwych drobnoustrojów.
Zwracać uwagę na świeżość
Ziemniaki to najbogatsze wśród roślin okopowych źródło węglowodanów. Niestety, surowa skrobia, która się w nich znajduje, jest trudno strawna dla drobiu. Dlatego zaleca się podawać tę roślinę ugotowaną lub uparowaną. Parowanie ziemniaków pozwala usunąć z nich solaninę, która wykazuje właściwości antyżywieniowe, a w dużych ilościach może być obecna w obierkach wystawionych na działanie słońca. Niestety, skarmianie zbyt dużej ilości ziemniaków może doprowadzić do zatuczenia ptaków. Nie powinniśmy podawać ich ptakom, które nie ukończyły 5. tygodnia życia.
Ziemniaki zawierają niewiele białka, dlatego dobrze jest łączyć je z paszami wysokobiałkowymi, mieszając je wraz z pociętą drobno zielonką i śrutą zbożową w takich ilościach, by w krótkim czasie przygotowana karma została zjedzona. Pasza dla ptaków powinna być zawsze świeża oraz uzupełniana w miarę wyjadania.
Dynia, w porównaniu z innymi warzywami, zawiera najwięcej wody, dlatego ma ograniczone znaczenie w żywieniu drobiu. Mimo to jej słodkawy smak sprawia, że ptaki chętnie ją pobierają w dużych ilościach. Podajemy ją przekrojoną na pół – zarówno dla drobiu grzebiącego, jak i wodnego.
Pieczywo może być tylko niewielkim dodatkiem do dawki pokarmowej. Podajemy je świeże lub całkowicie wysuszone i zmielone, bez najmniejszych oznak pleśni. Zielonki, warzywa i owoce najlepiej podawać rano, natomiast wieczorem mieszankę złożoną głównie ze zbóż. Należy również pamiętać, aby ptaki miały cały czas dostęp do świeżej wody, którą trzeba wymieniać minimum raz dziennie.
Zielonki najczęściej stosuje się w postaci sieczki z traw, roślin motylkowych czy też pokrzyw. Pokrzywa ma bardzo korzystny skład mineralny, dlatego należy podawać ją zwłaszcza młodym ptakom. Zawiera między innymi witaminy C, K, B, kwas pantotenowy, flawonoidy, olejki eteryczne, kwas krzemowy i mrówkowy oraz składniki mineralne (żelazo, magnez, wapń, mangan, krzem). Jeśli na wybiegu znajdują się wysokie zarośla pokrzywy, a drób niechętnie je zjada, rośliny należy skosić.
W chowie przyzagrodowym warto też dostarczać ziół, jeśli wybieg tego nie zapewnia. Rośliny takie nie powinny jednak pochodzić z miejsc zanieczyszczonych spalinami, środkami chemicznymi bądź z upraw, na których stosuje się duże ilości oprysków. Zioła mają dobry wpływ na zdrowie ptaków oraz ich układ pokarmowy i odpornościowy. Mogą to być krwawnik, mniszek, mięta, melisa, rumianek, komosa, cykoria, pięciornik kurze ziele, pięciornik gęsi, żywokost, perz, igliwie sosnowe czy jodłowe.
Dominika Stancelewska
