W poniedziałek 20 lipca 2020 roku przywódcy państw UE wynegocjowali porozumienie dotyczące budżetu unijnego na lata 2021–2027 oraz Fundusz Odbudowy po kryzysie wywołanym przez koronawirusa.
Przedstawiciele państw członkowskich ustalili, że Fundusz Odbudowy ma wynieść 750 mld euro. Jest to tyle samo ile wcześniej przewidywano. Jednak zmieniono strukturę tego instrumentu. Porozumienie zakłada, że 390 mld euro to będą dotacje, a nie jak wcześniej przewidywano 500 mld euro. Zwiększono za to kwoty jakie będą przeznaczone na niskooprocentowane pożyczki – te wzrosły z 250 do 360 mld euro.
W ramach Funduszu Odbudowy znacznie zmniejszono kwoty przeznaczone na dofinansowanie dla rolnictwa: z 15 do 7,5 mld euro. Znacznie zredukowano także pieniądze przeznaczone na Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, z których w dużym stopniu korzystała Polska. Zamiast wcześniej proponowanych 30 mld euro będzie to 10 mld euro.
Z kolei w niewielkim stopniu zmieniła się wysokość budżetu UE w ramach wieloletniej perspektywy finansowej na lata 2021–2027. Ma on wynosić 1,074 bln euro. Jednak i tutaj największe cięcia dotknęły funduszu spójności i rolnictwa, a zatem dwóch obszarów, z których w znacznym stopniu korzysta Polska.
Ile dotacji może trafić do Polski i na polską wieś?
– Sumarycznie z budżetu UE i Funduszu Odbudowy w cenach bieżących Polska otrzymała ok. 139 mld euro dotacji i ok 34 mld euro w postaci pożyczek, co w przeliczeniu na złote po obecnym kursie daje kwotę 623 mld zł w dotacjach i 153 mld zł w pożyczkach a więc łącznie 776 mld zł – wyjaśnia Zbigniew Kuźmiuk, eurodeputowany PiS.
Z kolei Kancelaria Prezesa Rady Ministrów podała, że łącznie z budżetu unijnego na polską wieś ma trafić 28,5 mld euro. Jest to łączna suma dopłat bezpośrednich oraz dotacji na rozwój obszarów wiejskich z Funduszu Odbudowy i w ramach wieloletniej perspektywie finansowej.
Należy jednak pamiętać, że przy tworzeniu nowych programów wsparcia dla rolnictwa trzeba będzie uwzględniać koncepcję Zielonego Ładu, co oznacza, że ok. 40% wydatków na rolnictwo ma być bezpośrednio połączonych z ochroną klimatu. Jednak jak twierdzi Janusz Wojciechowski, unijny komisarz ds. rolnictwa, to może być akurat korzystne zwłaszcza dla małych i średnich gospodarstw rolnych. Zostanie także wprowadzony mechanizm ograniczający wysokość dopłat bezpośrednich. Limit (tzw. capping) ma wynieść 100 tys. euro na gospodarstwo.
Co ciekawe, w dokumentach Rady Europejskiej nie ma mowy o wyrównaniu dopłat do średniej unijnej, za to określono ich minimalny poziom: w 2022 r. ma to być minimum 200 euro na hektar, a w 2027 r. co najmniej 215 euro na hektar.
Uzgodnienia Rady Europejskiej nie kończą batalii o unijny budżet i pieniądze na europejskie rolnictwo. Parlament Europejski już uchwalił rezolucję, w której żąda od szefów państw UE-27, aby nie szukali oszczędności we wspólnym budżecie i nie obcinali wydatków na kluczowe programy. Ile zatem ostatecznie pieniędzy z budżetu UE trafi na polską wieś i do naszych rolników? Prawdopodobnie będziemy to wiedzieli dopiero w październiku.
Paweł Mikos
