W maju i czerwcu przyrost masy na pastwisku jest duży (około 50 proc. całorocznego plonu zielonki), jednak towarzyszy mu szybkie starzenie się zielonki. Dlatego w celu optymalnego zagospodarowania plonu w tym okresie, należy część pastwiska przeznaczyć na wypas, a resztę zielonki skosić i zakonserwować. Od lipca do późnej jesieni obserwujemy coraz wolniejsze tempo odrostu runi na pastwisku. Stąd dla zaspokojenia potrzeb pokarmowych zwierząt wymagana jest coraz większa powierzchnia pastwiska. Zmniejszenie ilości dostępnej na pastwisku zielonki można też zrekompensować podawaniem pasz dodatkowych.
Udział procentowy wysokości plonu pastwiska w kolejnych miesiącach wegetacji w plonie całkowitym rozkłada się następująco: maj – 29%, czerwiec, 22%, lipiec – 17%, sierpień – 14%, wrzesień – 12%, październik – 9%.
Jeśli chcemy wiedzieć ile nasze krowy pobierają dziennie zielonki z pastwiska i jak ta wielkość zmienia się na przestrzeni kolejnych miesięcy, możemy wykonać pomiary w ustalonych odstępach czasu (co najmniej raz na miesiąc). Najlepiej dokonać tego za pomocą metody ukosów próbnych. Polega ona na ścięciu i zważeniu zielonki z powierzchni 1 m2 pastwiska. Pomiaru należy dokonać w kilku miejscach pastwiska, a zielonkę ścinać na wysokości 5 cm, gdyż na takiej wysokości jest ona przygryzana przez krowy. Dzięki takiemu pomiarowi wiemy, jaka masa zielonki jest pobierana z 1 m2 , tę wartość należy przemnożyć przez przybliżoną powierzchnię, jaka jest wygryzana w ciągu dnia, a następnie podzielić przez ilość krów. W ten sposób oszacujemy dzienne pobranie zielonki.
Oszacowanie pobrania zielonki umożliwia prawidłowe bilansowanie dawki pokarmowej, co zapewnia pełne wykorzystanie możliwości produkcyjnych zwierząt. Z reguły pobranie zielonki nie pokrywa pełnego zapotrzebowania w przypadku krów mlecznych, ale także mięsne mamki wraz ze zbliżającą się jesienią potrzebują dokarmiania. Do tego celu najlepiej nadaje się kiszonka z kukurydzy, gdyż doskonale uzupełnia dawkę pokarmową o energię. W przypadku braku tej kiszonki, do dokarmiania można wykorzystać wysłodki buraczane, mogą być mokre albo w postaci suchej, a także pasze treściwe. Prawidłowe dokarmianie krów na jesieni umożliwia łagodne przejście z żywienia letniego na zimowe, bez widocznego spadku produkcji.
Krowa przebywająca na intensywnie użytkowanym pastwisku z reguły pobiera zielonkę w ilości odpowiadającej około 10 proc. masy ciała. Stąd krowa o masie ciała 600 kg zjada około 60 kg zielonki dziennie. Czas wypasu jest jednym z czynników wpływających na ilość pobranej przez krowy zielonki, dlatego pod koniec lata i na jesieni można wydłużyć wypas, by zwierzęta miały czas na pobranie odpowiedniej ilości zielonki.
Celem prawidłowo zaplanowanego wypasu jest takie dopasowanie liczby sztuk na powierzchni pastwiska, aby zwierzęta mogły pobrać maksymalną porcję zielonki przy małej ilości pozostawionych niedojadów. Wiosną obciążenie pastwiska, czyli liczba zwierząt na jednostce powierzchni, powinno być wysokie. Przy bardzo dobrym pastwisku i intensywnym wypasie obsada w tym okresie powinna wynosić 8 krów na 1 ha. Latem i jesienią obsada jest już znacznie mniejsza – 4 sztuki na 1 ha. Przyjęcie zbyt dużej obsady dla danego pastwiska powoduje ograniczenie pobrania zielonki przez pasące się zwierzęta, a w konsekwencji obniżenie produkcji. Niska obsada w stosunku do możliwości produkcyjnych pastwiska powoduje pozostawianie zbyt dużej ilości niedojadów, co obniża wykorzystanie pastwiska i prowadzi do marnotrawstwa paszy.
Andrzej Rutkowski
