Trwałe użytki zielone (TUZ) zajmują w Polsce powierzchnię ok. 3,1 mln ha, czyli 21,4 % wszystkich użytków rolnych. Pełnią one ważną rolę w magazynowaniu substancji organicznej i próchnicy, poprawiają strukturę i zdolność gleby do magazynowania wody. Stanowią również centra pozwalające zachować w krajobrazie rolniczym bioróżnorodność roślin i zwierząt. Jak pogodzić niezaprzeczalne walory środowiskowe TUZ z ich dobrą produktywnością? Jak je chronić, użytkować i zapobiegać degradacji? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań ma dać projekt Super-G finansowany z programu Horyzont2020. Uczestnikiem projektu jest Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, a jego polskim koordynatorem prof. dr hab. Piotr Stypiński.
● Panie profesorze, jakie są główne założenia projektu Super-G?
– Bazą są TUZ, które w UE zajmują średnio powierzchnię ok. 32%, czyli większą niż w Polsce. TUZ są niezwykle ważnym źródłem pasz objętościowych. Ulegają niestety degradacji z różnych przyczyn. Inwentaryzacja najważniejszych zagrożeń i przeciwdziałanie im jest jednym z celów projektu. To m.in. susza, powodzie, zanieczyszczenia środowiska. W naszych warunkach problemem jest brak użytkowania TUZ. Celem projektu jest m.in. sprawdzenie zagrożeń, opracowanie uniwersalnych wskaźników oceny TUZ, map, nowych zasad typologii oraz unifikacja podziału użytków zielonych. Ten projekt ma dać korzyści rolnikom i jest realizowany z rolnikami. Jego uczestnikami są tzw. stakehollders (partnerzy w terenie) – przede wszystkim rolnicy, ale także doradcy, administracja lokalna i stowarzyszenia. Zależy nam na wymianie doświadczeń z rolnikami. Chodzi o to, aby np. polscy rolnicy nauczyli się jak gospodaruje się w Niemczech na glebach torfowych, a niemieccy farmerzy dowiedzieli się, jak użytkuje się TUZ w Polsce. Edukacja i wymiana doświadczeń są ważne, a odpowiedzialne użytkowanie TUZ na tyle istotne, że warto je wspierać dodatkowymi dopłatami unijnymi, o co uczestnicy projektu apelują. Jest przecież dyskusja czy nie płacić rolnikom za tzw. sekwestrację węgla, a jeżeli tak, to TUZ doskonale się w to wpisują. Zachęcam właścicieli TUZ do dyskusji i uczestnictwa w programie. Spotkania oraz wykłady stacjonarne w ramach projektu Super-G odbędą się w Polsce wiosną 2021 roku. Osoby zainteresowane mogą kontaktować się ze mną drogą mailową: piotr_stypinski@sggw.edu.pl
● Jakie możliwości daje rolnikom uczestnictwo w projekcie?
– Producenci rolni mają dostęp do platformy internetowej: www. super-g.eu oraz witryny na Facebooku (https://www.facebook. com/SuperGH2020/). Mogą tam wymieniać się doświadczeniami oraz uczestniczyć w organizowanych seminariach na odległość tzw. webinariach. Niestety, są one prowadzone w języku angielskim, co stanowi barierę, ale wiele raportów, badań i różnych informacji pisanych przetłumaczy każda wyszukiwarka internetowa. Rolnicy mogą uczestniczyć w wyjazdach studyjnych do gospodarstw zaangażowanych w projekt w całej UE. W projekcie uczestniczy 23 parterów z 15 krajów UE, a ok. 40 gospodarstw z całej Europy zgłosiło się do dobrowolnego systematycznego zbierania danych tzw. pilot farms. W każdym państwie UE są jakieś problemy dotyczące użytkowania TUZ i są przykłady ciekawych rozwiązań. Np. w Holandii, aby zachęcić rolników do wypasania krów na TUZ niektóre mleczarnie premiują takie działanie dopłatą do mleka. Podobne zachęty wprowadzają kraje skandynawskie. Wymiana takich doświadczeń i poznanie instrumentów wspierających poprawne użytkowanie TUZ to ważne cele projektu Super-G.
● Dziękuję za rozmowę.
Łukasz Łuniewski
