Okres zarodkowy u bydła przypada na pierwsze 4–6 tygodni życia. Jest to okres wyjątkowo krytyczny, bowiem w tym czasie zarodek jest szczególnie zagrożony, a jego śmierć to nic innego, jak zamieranie zapłodnionych komórek jajowych, w różnych fazach swojego rozwoju. Proces ten następuje najczęściej do 40.–45. dnia po zapłodnieniu. U krów mlecznych z wczesną zamieralnością zarodków mamy do czynienia wtedy, gdy zarodek obumiera do 14. dnia po zapłodnieniu. Cykl jajnikowy jest wówczas normalnej długości, a krowa powtarza ruję po około 21 dniach od inseminacji. Jeżeli u krowy dochodzi do śmierci zarodka w 3–6 tygodniu ciąży, to wtedy jest to już późna śmierć zarodkowa i towarzyszy jej wydłużający się cykl rujowy (krowa powtarza ruję zwykle po 25–35 dniach po inseminacji). Obumarłe zarodki ulegają resorbcji (naturalnemu wchłonięciu), a proces ten trwa od kilku do kilkunastu dni. W tym okresie nie występuje ruja, a na jajnikach obecne jest ciałko żółte tzw. rzekomociążowe, które produkuje duże ilości progesteronu.
Przyczyn zamieralności zarodków jest wiele: genetyczne, immunologiczne, żywieniowe i środowiskowe. Potwierdzone jest, że na parametry rozrodu bydła ogromny wpływ ma stan odżywienia energetycznego. Wszelkie niedobory energii mogą prowadzić do spadku produkcji progesteronu, opóźnienia dojrzewania pęcherzyków jajnikowych, wydłużenia okresu od wycielenia do pierwszej rui. Swój niemały udział w obumieraniu zarodków mają także czynniki zakaźne: bakterie, wirusy, grzyby czy pierwotniaki, które są przyczyną powstawania różnorodnych stanów zapalanych (na przykład błony śluzowej jajowodów czy macicy), zakłócających proces zapłodnienia. Patogeny „atakują” także rozwijający się zarodek. Bardzo niekorzystny wpływ na zarodki ma także stres spowodowany wysoką temperaturą powietrza, transportem, nagłą zmianą dawki żywieniowej. Stres wpływa bowiem pośrednio na obniżenie stężenia progesteronu w organizmie zwierzęcia. Rozpoznanie zamieralności zarodków jest trudne, bowiem nie ma metody potwierdzającej przypuszczenia kliniczne. Bardzo przydatne w diagnozowaniu śmierci zarodka okazuje się być jedynie badanie USG. Pośrednią metodą jest z kolei obserwacja rui po inseminacji. Cykle rujowe o długości od 25 do 35 dni uważane są za typowe dla obumieralności zarodkowej. Metoda ta jest jednak mało dokładna, ponieważ nie obejmuje zamieralności, która nastąpiła przed 15. dniem ciąży, kiedy to nie ma objawów wydłużenia cyklu.
Beata Dąbrowska
