Może w mniejszej skali, ale z problemami gryzoni w uprawach borykają się rolnicy w całym kraju. Co radzą naukowcy? Jak ocenić zagrożenie? Kiedy prowadzić monitoring szkód? Jakie środki można zastosować do odstraszania gryzoni i regulacji ich występowania? Poniżej cytujemy porady zawarte w komunikacie.
Obserwować wiosną, po żniwach i jesiennej orce
Jak czytamy: pod pojęciem masowego
pojawu rozumie się przekroczenie
liczebności danego gatunku
zwierzęcia ponad normę i wszelkie
związane z tym następstwa w postaci
szkód wyrządzanych głównie
w uprawach rolnych i leśnych. Przy
ustalaniu terminów zabiegów przeciwko
gryzoniom ważna jest znajomość
migracji sezonowych. Wiosną
gryzonie najliczniej występują na
miedzach, łąkach, na brzegach lasów
i zarośli, a także częściowo na
oziminach. Gdy oziminy podrastają,
gryzonie przenoszą się masowo na
zboża. Tam pozostają aż do żniw.
Walkę z gryzoniami prowadzi się w kilku terminach – wiosną przez wykładanie zatrutego ziarna. Wczesną jesienią przez gazowanie nor świecami dymnymi. Późną jesienią za pomocą opryskiwania preparatami chemicznymi i rozkładania zatrutego ziarna. W związku z tym należy trzy razy w roku przeprowadzić obserwacje na polach uprawnych i nieużytkach w celu stwierdzenia liczebności gryzoni. Od wyniku obserwacji zależy podjęcie decyzji o konieczności stosowania zabiegów chemicznych i przygotowania odpowiedniej ilości preparatów. Obserwacje przeprowadza się w marcu lub kwietniu, po żniwach (sierpień), po zakończeniu orek jesiennych (jeśli występują).
Ocena przez metodę czynnych nor
W celu precyzyjnej oceny obecności
i zagrożenia gryzoniami na
polu wyznacza się 3 miejsca o powierzchni
100 m2, na których oblicza
się wszystkie nory gryzoni. Nory
należy natychmiast zadeptywać. Po
1–2 dniach powtórnie liczy się nory
otwarte, zamieszkałe przez gryzonie.
Liczbę nor otwartych należy podzielić
przez 3, otrzymujemy w ten
sposób średnią liczbą nor na poletko.
Przy liczbie 3 nor zamieszkałych
na 100 m2 zabiegi zwalczające są konieczne.
Ta metoda czynnych nor jest najprostszą w wykonaniu i stosunkowo dokładną, godną polecenia dla wszystkich gospodarstw z uwagi na jej małą inwazyjność i koszty. Oprócz metody czynnych nor można zastosować także metodę odłowu pułapkami. Przy zastosowaniu tej metody używa się pułapki z założonymi przynętami. Pułapki można rozkładać w dowolnych miejscach, zwracając uwagę, aby nie stwarzały zagrożenia dla innych zwierząt i ludzi. Rozkładać 25 pułapek na 1 ha w odstępach 1-metrowych (najlepiej układać przy wylotach nor – większe prawdopodobieństwo wpadnięcia gryzonia do pułapki).
Znana jest również metoda zbierania wypluwek sów i myszołowów, lecz nie ma ona większego praktycznego znaczenia przy określeniu liczebności gryzoni dla rolnika. Tylko jako ciekawostkę wynikającą z badań tę metodą można podać, że istnieje zależność występowania drapieżników zmniejszających populację gryzoni. Naukowcy gromadząc dane o składzie pokarmowym płomykówki, stwierdzili, że w ciągu miesiąca sowa zjada przeciętnie 85–128 gryzoni, a teren łowiecki płomykówki wynosi około 100 ha. Zatem w ciągu roku z każdego hektara wyławia ona +/- 13 gryzoni. Rodzina sów w ciągu doby zjada 20–30 gryzoni.
Badania składu pokarmu lisów w Polsce pokazują, że gryzonie stanowią 35,7% ich diety. Trzyletnie badania w warunkach Wielkopolski wskazują, że przeciętny udział gryzoni polnych w diecie lisa sięgał aż 65%, a roczne spożycie tych zwierząt przez jednego lisa wahało się od 73 do 111 kg. W przeliczeniu na przeciętną masę ciała nornika zwyczajnego, odpowiada to wyłowieniu przez jednego lisa niesamowitej liczby – od 3700 do 5500 osobników, przy czym nornik stanowił 93% biomasy badanych gryzoni.
Środki do regulacji gryzoni
Wyszukiwarka środków ochrony
roślin Ministerstwa Rolnictwa
i Rozwoju Wsi (stan na dzień komunikatu
IOR) podaje konkretne
produkty do ograniczania gryzoni.
To Ziarno Zatrute Fosforkiem Cynkowym
01 AB do zwalczania nornika
i myszy. Warto dodać, że produkt
ma zezwolenie na sprzedaż do
31 października 2022 r i termin stosowania
do 31 października 2023 r.
Ten rodentycyd jest zarejestrowany
w zbożach ozimych i jarych oraz
drzewach pestkowych i ziarnkowych.
Zgodnie z etykietą środek
należy stosować poza okresem wegetacyjnym
(przedwiośnie, późna
jesień, bezśnieżna zima) wykładając
w ilości 10–20 ziaren do otworów
nor zamieszkałych przez gryzonie,
nie zadeptując korytarzy lub
do dołków wykopanych w glebie,
mających około 20 cm głębokości,
20 cm długości i 15 cm szerokości,
zamaskowanych matą słomianą, deską,
cegłą, dachówką itp. Maksymalną
dawką dla jednorazowego zastosowania
jest 20 g/100 m2, zalecana
dawka dla jednorazowego zastosowania:
5–20 g/100 m2.
Rejestrację do ograniczania nornika polnego i nornika burego w uprawach rolniczych ma rodentycyd Ratron GL. Wg instrukcji można go stosować w dwóch zalecanych dawkach. Przez umieszczenie przynęty w norze, maksymalna zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania to 2 kg/ha. Przy wykładaniu w stacjach deratyzacyjnych maksymalna zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania wynosi 2,5 kg/ha.
Ważne i priorytetowe jest wykorzystanie metod agrotechnicznych ograniczania gryzoni w zagrożonych uprawach jak w pszenicy ozimej i kukurydzy. Jest to przede wszystkim poprawna agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, bronowanie, spulchnianie gleby, zwalczanie chwastów, wykaszanie traw wokół plantacji, izolacja przestrzenna (od nieużytków, łąk, pastwisk i roślin zbożowych), głęboka orka jesienna, wczesny siew i zwiększenie normy wysiewu, zwiększanie efektywności wyłapywania gryzoni przez ptaki drapieżne przez ustawianie tyczek z poprzeczką (czatownie) na otwartych przestrzeniach pól.
Oprac. Marek Kalinowski
