Zamiast kiszonki z całych roślin kukurydzy, można przecież rozważyć przetrzymanie plantacji do zbioru na ziarno. Można pomyśleć też o zbiorze kukurydzy na LKS, a jeszcze lepiej na tzw. modyfikowany LKS. Można też sporządzić CCM albo zakisić wilgotne ziarno lub mokre ziarno ześrutowane na tzw. crimping.
Zamiast kiszonki
z całych roślin kukurydzy, najmniej kłopotliwą alternatywną metodą zagospodarowania kukurydzy na paszę będzie jej zbiór na LKS. Typowy LKS (Liesch Kolben Schrot) sporządza się z kolb kukurydzy z koszulkami, sieczkarnią wyposażoną w zrywacze kolb. Ta technologia jest zalecana dla gospodarstw o wysokiej wydajności mlecznej krów. Głównym jej zadaniem jest uzupełnienie energii w dawkach żywieniowych. Niestety, niewiele jest w Polsce maszyn wyposażonych w zrywacze kolb. Ale łatwiej można wykonać LKS, modyfikowany. Do tego wystarczy typowa sieczkarnia i koszenie kukurydzy na wysokości nieco poniżej osadzenia kolb (ok. 80 cm od ziemi).
Zbioru kukurydzy na kiszonkę powinniśmy dokonywać w fazie dojrzałości woskowej ziarna, gdy zawartość suchej masy wynosi od 30 do 35%. Zbioru kukurydzy z przeznaczeniem na LKS dokonujemy praktycznie w tej samej fazie co na kiszonkę z całych roślin, ale bardziej w kierunku górnej optymalnej zawartości suchej masy.
Taki modyfikowany LKS będzie miał tylko trochę mniej energii niż LKS typowy i więcej włókna, bo do zakiszenia obok kolb z osadkami i koszulkami trafią górne części łodyg i liści. LKS należy traktować jako paszę objętościową, stosowaną wyłącznie w żywieniu przeżuwaczy. Dziennie krowom można podać do 5 kg LKS/sztukę (dotyczy tradycyjnego LKS z zawartością 70% suchej masy). LKS kombinowany zawierający ok. 55% suchej masy można podawać jak CCM i kiszone wilgotne ziarno, czyli w dawce do ok. 8 kg dziennie/sztukę.
Z kolb rozdrobnionych
i odkoszulkowanych, czyli z ziarna razem z osadkami można wykonać CCM (Corn Cob Mix). Sporządzanie takich kiszonek zależy głównie od dostępności kombajnów z przystawkami do zbioru kolb kukurydzy. Całe kolby z osadkami rozdrabnia się i zakisza. Pasza ze względu na niewielką ilość włókna (3–4% w suchej masie) nadaje się zarówno dla trzody chlewnej, jak i dla bydła.
Zbioru kolb kukurydzy na CCM dokonuje się przed pełną dojrzałością ziarna (kiedy ziarniaków nie da się już rozłupać paznokciem), gdy zawartość suchej masy wynosi ok. 40%. Następuje to w czasie pomiędzy zbiorem kukurydzy silosowej a zbiorem kukurydzy ziarnowej.
Przy tym sposobie zbioru uzyskuje się plon o 10–20% wyższy niż przy zbiorze samego ziarna. Kiszonka z odkoszulkowanych kolb stosowana jest głównie w żywieniu trzody chlewnej. Dziennie tucznikom podaje się do 3,5 kg, a lochom karmiącym do 5,5 kg. Lochom luźnym i w niskiej ciąży należy ograniczyć CCM do 2,5 kg, gdyż większe dawki mogą prowadzić do zatuczenia zwierząt. Dla bydła dawka kiszonego CCM może być taka sama jak kiszonki z wilgotnego ziarna – do 8 kg dziennie na sztukę.
Zakiszane gniecione
wilgotne ziarno kukurydzy, ale także zbóż i nasion strączkowych to tzw. crimping. Do zakiszania najlepsze jest dojrzałe ziarno kukurydzy. Skrobia w ziarniakach zbieranych we wcześniejszych fazach wegetacji jest bardziej podatna na rozkład w żwaczu. Kiszenie zbyt suchego ziarna kukurydzy, co w naszych warunkach klimatycznych praktycznie się nie zdarza, wymaga dodatku do niego odpowiedniej ilości wody. Wskazane jest również dodanie środków wspomagających zakiszanie.
Kukurydza nadaje się na crimping przy wilgotności ziarna powyżej 32% do maksymalnie 40%, czyli tyle ile zwykle wynosi wilgotność przy normalnym zbiorze na ziarno.
Przy korzystaniu z usługowego sporządzania takiej paszy w rękawach foliowych firmy wykorzystują wydajne gniotowniki, które są wyposażone w dozowniki do aplikacji środków konserwujących i dodawania wody do materiału zbyt suchego. Crimping z gniecionego ziarna kukurydzy można sporządzać także w silosach, na pryzmach i w big-bagach. W żywieniu bydła można dziennie podawać do 8 kg kiszonego ziarna/sztukę.
Marek Kalinowski
