Około 90% wszystkich przypadków przemieszczenia trawieńca przypada na pierwszy miesiąc laktacji, szczególnie na pierwsze 2 tygodnie. Około 10% krów, u których zdiagnozowano przemieszczenie trawieńca zazwyczaj brakowane jest ze stada. Pozostałe produkują o ponad 500 litrów mleka mniej w laktacji, jednak nawet 30% strat mleka występuje jeszcze przed diagnozą choroby. Obok pierwszego miesiąca laktacji okresem, w którym wzrasta ryzyko występowania przemieszczenia trawieńca jest również pierwsza laktacja. W tym wypadku jako przyczynę podaje się słabą adaptację pierwiastek rozpoczynających laktację do nowych warunków utrzymania i żywienia.
Największemu ryzyku wystąpienia schorzenia sprzyjają błędy żywieniowe popełniane w okresie przejściowym. Zaburzenia metaboliczne związane z wysoką wydajnością, powodują utratę apetytu, a pusty przewód pokarmowy oznacza mniejsze wypełnienie żwacza, czyli zwiększone ryzyko przemieszczenia trawieńca. Okazuje się jednak, że tak nadmierne, jak i za małe pobranie pasz treściwych przed porodem może sprzyjać przemieszczeniu trawieńca. Gdy krowa pobiera zbyt dużo pasz treściwych, a mniej objętościowych, zmniejsza się wypełnienie żwacza. Zwiększa się natomiast koncentracja lotnych kwasów tłuszczowych w żwaczu, przez co zmniejsza się motoryka przewodu pokarmowego. Dzieje się tak w systemie tradycyjnego żywienia, jak również przy żywieniu TMR, gdy mieszanina jest źle wymieszana w wozie paszowym. Zwiększanie dawek pasz treściwych po porodzie jest konieczne, bo wraz ze wzrostem wydajności mleka zwiększa się zapotrzebowania krów. Jednak zwiększenie to musi być bardzo wyważone, aby nie spowodować kwasicy. Zaleca się zwiększenie dawek pasz treściwych po porodzie w tempie 1,0–1,5 kg tygodniowo.
Niewypełnienie przewodu pokarmowego połączone z niedoborem energii to kolejna przyczyna powstawania przemieszczenia trawieńca. Trzeba więc robić wszystko, by nie dopuścić do spadku pobrania paszy. Warto tu zwrócić uwagę na swobodny dostęp do stołu paszowego wszystkich krów. Gdy stół jest za krótki, to wówczas sztuki najsłabsze praktycznie nie będą miały możliwości pobrania wystarczającej ilości paszy. Gdy już podejdą do stołu, to często pozostaje im tylko TMR mocno przesortowany, co oznacza, że nie pobiorą paszy w odpowiedniej ilości, nie wypełnią przewodu pokarmowego i stąd już tylko jeden krok do przemieszczenia się trawieńca.
Ryzyko wystąpienia choroby zwiększają również kulawizny, zaleganie poporodowe, zatrzymanie łożyska, kwasica i ketoza, to czynniki, które również predysponują zwierzę do przemieszczenia trawieńca. Gdy wystąpi – nie należy zwlekać, tylko jak najszybciej wezwać lekarza weterynarii.
Beata Dąbrowska
