Sprawa jest prostsza, gdy w gospodarstwie są dwa liczniki energii: jeden dla domu, drugi uwzględniający zużycie energii na potrzeby gospodarstwa. Podobnie będzie, gdy instalacja jest montowana nie na domu mieszkalnym, a pozyskana z niej energia jest wykorzystywana wyłącznie na potrzeby działalności rolniczej. Często bywa jednak tak, że rolnicy nie mają oddzielnych liczników energii – prąd zużywany w gospodarstwie oraz w domu są rozliczane przez jeden wspólny licznik, a instalacja jest montowana na domu mieszkalnym. Należy również podkreślić, iż rolnicy, którzy posiadają instalacje OZE, są rozliczani jako prosumenci, nie mają więc obowiązku do rozliczania energii pozyskanej np. z fotowoltaiki montować drugiego licznika.
Tylko dla czynności opodatkowanych
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174 z późn. zm.), prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje tylko w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
W sytuacji gdy w gospodarstwie jest tylko jeden licznik, rolnik musi więc sam ustalić proporcję zużycia energii oddzielnie dla domu (dla którego nie ma zobowiązania podatkowego) i działalności rolniczej. Należy to zrobić rzetelnie, aby nie narazić się fiskusowi. Ciężar rzetelnego rozdziału wydatków dotyczących wykorzystania energii elektrycznej oraz ogniw fotowoltaicznych dla potrzeb produkcji rolniczej i części wykorzystanej dla potrzeb gospodarstwa domowego spoczywa zawsze na podatniku.
Jeżeli więc poniesione wydatki na zużycie energii elektrycznej oraz zakup i montaż ogniw fotowoltaicznych są udokumentowane jedną fakturą, dotyczącą zarówno prowadzonej przez rolnika działalności, jak i jego prywatnych celów, prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w części, która dotyczy prowadzonej działalności – tylko ta część może pomniejszać podatek należny. Takie stanowisko zostało przedstawione przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji 0113-KDIPT1-3.4012.157.2019.2.MJ. Analogicznie, powinno się też rozliczać wydatki poniesione na eksploatację instalacji. Należy jednak zaznaczyć, iż interpretacje są wydawane na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy. W sytuacjach wątpliwych, aby nie narazić się fiskusowi, warto zawsze samemu zwrócić się o interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie, w którym powstają wątpliwości.
Rolnik jak prosument
Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii z 7 czerwca 2018 r., poza wieloma innymi zmianami, uchyliła art. 4 ust. 9. Dzięki temu wprowadzanie energii elektrycznej do sieci, a także pobieranie tej energii z sieci są świadczeniem usług i sprzedażą w rozumieniu ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Są więc traktowane jako zwykła dostawa lub zakup. Jednocześnie podczas nowelizacji utrzymano zapis wskazujący, iż „wytwarzanie i wprowadzanie do sieci energii elektrycznej (…) nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców”. Co oznacza, iż rolnik, który będzie wytwarzał energię z paneli fotowoltaicznych i wprowadzał ją do sieci, nie musi zakładać działalności gospodarczej.
Rolnicy, którzy posiadają instalacje OZE, są rozliczani jako prosumenci. Korzystają więc z systemu upustów. Rozliczenie w ramach upustu odbywa się w okresie rocznym lub krótszym – w zależności od zapisów w umowie kompleksowej ze sprzedawcą energii, przy czym dla instalacji o mocy do 10 kW za 1 kWh oddaną do sieci prosument może odebrać 0,8 kWh.
W przypadku instalacji o mocy 10–40 kW rozliczenie odbywa się w stosunku ilościowym 1: 0,7. Rolnicy będący czynnymi płatnikami VAT korzystający z fotowoltaiki za okresy, w których wystąpi nadwyżka energii dostarczanej do sieci w stosunku do pobranej z sieci, powinni wystawić po rozliczeniu z odbiorcą energii fakturę VAT. Nadwyżka będzie obwarowana stawką VAT na poziomie 23%. Nie trzeba natomiast rozliczać VAT za energię zużytą na własne potrzeby.
Dla montażu modułów fotowoltaicznych obowiązują dwie stawki podatku VAT: 8% i 23%. Na preferencyjną stawkę VAT 8% na panele fotowoltaiczne liczyć mogą inwestorzy indywidualni, czyli indywidualne gospodarstwa domowe, co ma miejsce, gdy instalację fotowoltaiczną montuje się w domu prywatnym o powierzchni budynku nieprzekraczającej 300 m2 . Jeśli jednak rolnik będzie wykorzystywał instalację również na potrzeby prowadzonej działalności rolniczej, zachowując stosowne proporcje, musi uwzględnić wyższy VAT.
Magdalena Szymańska
