W związku z ulewnym deszczem i z tym, że część mojego pola jest na gruntach blisko rzeki, uzyskałem niskie plony kukurydzy. Nie dostarczyłem więc całej ilości ziarna wynikającej z umowy kontraktacji. Czy z tego tytułu mogą być nałożone na mnie jakieś sankcje?
Według art. 622 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, obowiązany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych. Paragraf 2 wskazuje, że w umowie strony mogą zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze dla producenta. Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z 7 lipca 2010 r. (sygn. akt: III Ca 352/10) uznał, że zgodnie z art. 622 k.c., do okoliczności, o których mowa w cytowanym przepisie, należy zaliczyć klęskę nadmiernych opadów. Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczyła opadów, które wystąpiły na polach powoda w lipcu 2007 r. Sąd zaznaczył, że opady te miały wpływ na wysokość plonów – co wynikało z niekwestionowanej przez strony opinii biegłego – i w sposób oczywisty nie można żadnej ze stron obarczać odpowiedzialnością za ich wystąpienie. Dodatkowo sąd podkreślił, że powód uczynił przy tym zadość obowiązkowi poinformowania o niemożliwości świadczenia (wynikającemu z art. 623 k.c.), pomimo że umowa nie nakładała na niego obowiązku zgłoszenia niemożności dostarczenia przedmiotu kontraktacji.
Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z 8 kwietnia 2003 r. (sygn. akt: IV CKN 18/01) orzekł, że art. 622 k.c. odnosi się do rozkładu ryzyka produkcyjnego w umowie kontraktacji i nie reguluje skutków częściowej niemożności świadczenia. Sąd podkreślił, że przepis nie ma zastosowania do tej części niedostarczonego przedmiotu kontraktacji, której „niedostarczenie nie było wynikiem zjawisk naturalnych, w tym klęski żywiołowej”.
Sąd zaznaczył także, że zastrzeżona przez strony kara umowna powinna być zapłacona w przypadku niedostarczenia przez producenta zakontraktowanej ilości towaru z przyczyn innych niż klęska żywiołowa. Natomiast wysokość kary powinna być wyliczana od ilości towaru niedostarczonego z takich właśnie przyczyn.
Reasumując, należy stwierdzić, że w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej tylko na części uprawy albo uzyskania mniejszej ilości pożytków z uwagi na okoliczności, na które nie miał Pan wpływu, nie powinien Pan odpowiadać za niedostarczenie produktów rolnych z tej części uprawy. Jednocześnie nie zwalnia to Pana z obowiązku spełnienia pozostałej, możliwej do zrealizowania części świadczenia.
