Wycielenia podporządkowane wypasowi

W żywieniu krów mamek z cielętami najważniejszą rolę odgrywa pastwisko, które w ciągu roku może dostarczyć 65% potrzebnych składników pokarmowych. Jakość pastwiska decyduje o wzroście i rozwoju cieląt oraz zdrowiu i kondycji krów. Cielęta 4–5-miesięczne powinny poza mlekiem matki, 40–50% składników pokarmowych czerpać z runi pastwiskowej. W celu zwiększenia przyrostów cieląt, należy dążyć do wzrostu mleczności krów poprzez zwiększenie poziomu ich żywienia oraz stosować dokarmianie cieląt paszą treściwą i sianem. Późną jesienią stado zwiększa apetyt i przygotowuje się do zimy gromadząc rezerwy w organizmie oraz regeneruje okrycie włosowe gęstą i długą sierścią chroniącą przed zimnem i opadami. Krowy mięsne, gdy zakończą sezon wypasu w dobrej kondycji, mogą być żywione zimą wyłącznie paszami objętościowymi. W okresie zimowym przykładowa dzienna dawka na krowę mamkę zawiera: kiszonki – 15 do 30 kg, siano – 1 do 2 kg, słomę – 3 do 5 kg. W celu uzupełnienia ewentualnych niedoborów stosuje się okresowo dodatek 1–2 kg paszy treściwej (dziennie/szt.) zawierającej dodatek mineralno-witaminowy.
Niektóre badania przeprowadzone w USA wykazały, że dokarmianie cieląt miało niekorzystny wpływ na przyszłe mamki. Od mamek dokarmianych jako cielęta uzyskano mniej cieląt (niższa płodność), o niższej masie przy urodzeniu, jak i w wieku 210 dni życia (gorsza mleczność mamek). Dokarmianie paszą treściwą powodowało wyższe otłuszczenie odsadzanych jałówek, co pogarsza funkcję jajników oraz rozwój gruczołu mlecznego. Uzyskane wyniki badań można uzasadnić nadmiernym zjadaniem wysokoenergetycznych pasz treściwych przez cielęta starsze, a niskim pasz objętościowych, które w ostateczności decydują o rozwoju przewodu pokarmowego. Dlatego wraz z wiekiem trzeba zwiększać cielęciu podaż pasz objętościowych przy ścisłym nadzorze pobrania pasz treściwych.
Na jesieni cielęta mają już po 7 miesięcy, więc można je odsadzić, a przy okazji odrobaczyć oraz wprowadzić do odchowu zimowego opartego na kiszonkach oraz słomie. Pożądana masa ciała przy odsadzeniu cieliczki od matki powinna wynosić 40% masy krowy dorosłej danej rasy. Pod koniec pierwszej zimy, jałówki w wieku ok. 14 miesięcy, powinny osiągnąć 50% masy ciała dorosłych krów. Średni przyrost masy ciała w tym okresie powinien wynosić nie mniej jak 500–700 g/dzień.
Jałówki wykazują duże tempo wzrostu, więc po odsadzeniu, do wieku 1 roku, trzeba żywić je paszami objętościowymi dobrej jakości z dodatkiem paszy treściwej 1–2 kg i mieszanek witaminowo-mineralnych. Sianokiszonkę i siano można skarmiać do woli, a kiszonkę z kukurydzy w dawkowanej ilości, aby nie doprowadzić do nadmiernego zatuczenia. W wieku powyżej jednego roku dodatek paszy treściwej nie jest konieczny. Musimy zapewnić jałówkom odpowiednie przyrosty, ale nie zatuczyć, gdyż są to zwierzęta hodowlane potrzebujące kondycji rozrodczej. Już niejeden hodowca borykał się z problemem niemożności zacielenia jałówki o zbyt obfitych kształtach. Błędy w odchowie prowadzą także do ciężkich porodów. Użytkowanie rozpłodowe najlepiej jest rozpocząć w chwili uzyskania przez jałówki 3/4 masy ciała dorosłej krowy danej rasy. Krycie jałówek poniżej 18 miesięcy przy masie ciała do 400 kg, powoduje ciężkie porody, mogące prowadzić nawet do upadków cieląt. Następstwem ciężkiego porodu jest opóźniona owulacja i ruja, obserwowany jest także niekorzystny wpływ ciężkich porodów na mleczność pierwiastek.

Andrzej Rutkowski