kujawsko-pomorskie

Projekt realizowany jest przez Zakład Produkcyjno-Handlowy Agromix z Niepołomic, który zaprosił do współpracy szereg jednostek naukowych. Udział w nim bierze Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu, który jest jednostką organizacyjną Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach oraz Terenowa Stacja Doświadczalna w Toruniu Instytutu Ochrony Roślin – PIB.

Skuteczne i tanie mieszaniny

Ta ostatnia jednostka odpowiada za praktyczne sprawdzenie opracowywanych adiuwantów w burakach cukrowych. W tym roku poletka badawcze były prowadzone w Falęcinie niedaleko Chełmży. Założone zostały stanowiska, gdzie były sprawdzane różne kombinacje ochrony herbicydowej i fungicydowej w plantacjach buraków. Poletka prowadzono na gruntach Przedsiębiorstwa Wielobranżowego Farol, które kontynuuje prace badawczo-doświadczalne byłej Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Falęcinie i co roku zakłada kilka tys. poletek.
– Sprawdzaliśmy różne kombinacje działania herbicydów i fungicydów wspieranych przez nasze adiuwanty. Chcemy dać rolnikom ofertę skutecznych rozwiązań między innymi w związku z tym, że w najbliższym czasie nie będzie można stosować w ochronie buraków ważnych substancji aktywnych takich jak fenmedifam i chloridazon. Już teraz nie można korzystać z desmedifamu, dlatego też dla plantatorów ważny jest dostęp do technologii ochrony, które skutecznie pozwolą zachować produkcję i opłacalność uprawy buraka – mówi Adam Wachowski z firmy Agromix.
Podczas opracowywania mieszanin autorzy projektu zwracali uwagę na skuteczność oraz cenę ochrony herbicydowej. Najlepiej rokujące technologie od dwóch lat są badane przez placówkę IOR – PIB i wdrażane w dużych gospodarstwach. Stosowanie herbicydów z dobrymi adiuwantami znacząco wpływa na ich skuteczność. Poprawiają one dystrybucję i absorbcję cieczy roboczej. Lepiej przylega do powierzchni liści i w efekcie uzyskuje się dobrą skuteczność chwastobójczą nawet przy obniżonych dawkach herbicydów.

Ubywa substancji czynnych

Podczas badań do zwalczania chwastów stosowane były produkty firmy UPL. Były to rozwiązania oparte między innymi na takich substancjach jak: etofumesat, metamitron, chlopyralid. W większości poletek zastosowany został adiuwant Atpolan BIO 80 EC Premium z wbudowanym komponentem ograniczającym znoszenie. Jego twórcą jest prof. dr hab. Zenon Woźnica.
Utrzymanie plantacji wolnej od chwastów pozostaje ciągle dużym wyzwaniem. W ostatnich latach wyzwanie to stało się jeszcze bardziej znaczące. Ciągle zmniejsza się bowiem ilość substancji czynnych w ochronie roślin, w tym herbicydów do ochrony buraka przed chwastami. Dodatkowo, sytuację utrudnia zmieniający się klimat, a zwłaszcza pogłębiające się susze glebowe i powietrzne w okresie wiosennego stosowania herbicydów, które silnie ograniczają działania stosowanych środków. Dlatego od wielu lat coraz większego znaczenia w ochronie roślin nabierają produkty wspomagające działanie herbicydów, także pozostałych środków ochrony.
– Jakie adiuwanty są najlepsze w tych trudnych warunkach? Na podstawie wielu lat badań dochodzimy do wniosku, że nie ma idealnego adiuwantu w obrębie tradycyjnie stosowanych środków wspomagających. Działanie tych adiuwantów, zawierających zwykle pojedynczą substancję wspomagającą – substancję powierzchniowo czynną (surfaktant), olej bądź związek mineralny, jest z reguły jednokierunkowe, a tym samym niekompletne. Wynika to z tego, że na działanie herbicydów, a także pozostałych środków ochrony roślin, wpływa jednocześnie bardzo wiele czynników. Czynniki te związane są np. z budową liści zwalczanych gatunków chwastów, a zwłaszcza z dużą ilością znajdujących się na ich powierzchni wosków kutykularnych. To również przebieg pogody, a więc utrzymywanie się zbyt niskiej wilgotności powietrza i gleby, czy obfitej rosy na powierzchni chwastów, a także czynniki zależne od samego człowieka: wykonanie zabiegu w spóźnionym terminie, stosowanie do sporządzenia cieczy opryskowej wody o dużej twardości czy o niewłaściwym jej pH – wymienia prof. Zenon Woźnica.

Redukcja czynników niesprzyjających

Dobry adiuwant musi ingerować we wszystkie czynniki niesprzyjające działaniu herbicydów. To dlatego narodziła się koncepcja produkcji adiuwantów wielokomponentowych zwanych także wielofunkcyjnymi. Potrafią one redukować niekorzystne oddziaływanie czynników biologicznych oraz pogodowych.
– Okazuje się na przykład, że nawet umiarkowany wiatr, jeszcze w granicach dopuszczalnych dla wykonania zabiegu, może znieść do 20% najdrobniejszych kropel opryskowych i znajdujących się w nich substancji aktywnych poza teren chroniony. Stosowanie wody twardej (o dużej zawartości wapnia i magnezu) może zmniejszyć skuteczność licznych herbicydów nawet o 30%. Sumaryczne działanie kilku niekorzystnych czynników występujących jednocześnie w momencie zabiegu lub krótko po jego wykonaniu powoduje, że do miejsca działania w chwastach dochodzi zaledwie znikoma część (2–10%) stosowanych substancji aktywnych – tłumaczy prof. dr hab. Zenon Woźnica.
Dobry adiuwant po dodaniu do cieczy opryskowej powinien więc eliminować niekorzystny wpływ możliwie szerokiej gamy czynników decydujących o skuteczności stosowanych środków ochrony roślin. Aby tę funkcję spełnił, musi zawierać on w swoim składzie zarówno substancje zmiękczające wodę, jak i zapobiegające zwiewaniu kropel. Adiuwant powinien gwarantować zatrzymanie cieczy roboczej na powierzchni zwalczanych chwastów oraz dobre rozpuszczenie substancji aktywnej i kutykuli.
– Skomponowanie takiego adiuwantu wymaga zwykle długich prac badawczych, ale jest możliwe, czego dowodem jest udostępnienie polskiemu rolnictwu unikalnych w świecie adiuwantów wielofunkcyjnych nie tylko do herbicydów, ale także do pozostałych środków ochrony roślin – tłumaczy prof. Woźnica.
Jak wykazują liczne badania ścisłe i łanowe, adiuwanty wielofunkcyjne umożliwiają utrzymanie wysokiej skuteczności działania herbicydów i innych środków ochrony roślin, nawet przy ich stosowaniu w dawkach silnie zredukowanych (o 20–30%), co nie jest obojętne zarówno dla kieszeni rolnika, jak i środowiska.
Stosowany w doświadczeniach w Falęcinie Atpolan BIO 80 EC Premium oparty jest na estrze metylowym kwasów tłuszczowych. Jest to substancja, która dobrze rozpuszcza wosk kutykularny komosy białej. Ten chwast jest szczególnie groźny w plantacjach buraków. Podobnie jak rzepak, komosa biała ma grubą barierę utrudniającą wnikanie herbicydów. Specjalny związek powoduje, że naturalna ochrona komosy ulega ograniczeniu, przez co substancja aktywna może być wchłaniana. Dodatkowo Atpolan BIO 80 EC Premium zawiera także bufor podnoszący pH cieczy opryskowej. Dzięki temu herbicydy, jak np. Safari 50 WG, ulegają lepszemu rozpuszczeniu, przez co można je stosować w mniejszych dawkach.
Na poletkach w Falęcinie przetestowano cztery warianty kombinacji herbicydowych (z udziałem substancji: etofumesat, metamitron, chlopyralid, triflusulfuron, chinomerak oraz lenacyl) oraz osiem kombinacji fungicydowych. Wszystkie z udziałem adiuwantów z firmy Agromix. Buraki z poletek zostały zebrane. Ostateczne wyniki produkcyjne w poszczególnych wariantach ochrony przedstawimy na naszych łamach. Dziś pokazujemy w tabeli ekonomiczny wariant odchwaszczania o najwyższej skuteczności.

Tomasz Ślęzak