Krowa+ i świnia+ – komu należą się pieniądze

Wsparcie ma nagradzać rolników za zapewnienie zwierzętom podwyższonych warunków utrzymania, czyli przeznaczenia dla nich o 20% większej powierzchni bytowej niż ogólnie obowiązująca. W przypadku krów mlecznych natomiast dodatkowo za zapewnienie im możliwości korzystania z wypasu na świeżym powietrzu, a w odniesieniu do świń – również za zapewnienie im swobodnego dostępu do wybiegów. Obejmuje ono dwa pakiety: dobrostan świń i dobrostan krów.

Pakiet 1. Dobrostan świń:

• wariant 1.1. Dobrostan loch – zwiększona powierzchnia w budynkach (301 zł/szt.),
• wariant 1.2. Dobrostan tuczników – zwiększona powierzchnia w budynkach (24 zł/szt.),
• wariant 1.3. Dobrostan loch – dostęp do wybiegu (612 zł/szt.),
• wariant 1.4. Dobrostan tuczników – dostęp do wybiegu (33 zł/szt.).

Pakiet 2. Dobrostan krów:

• wariant 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas (185 zł/szt.),
• wariant 2.2. Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach (595 zł/szt.),
• wariant 2.3. Dobrostan krów mamek (329 zł/szt.).

Ze względu na występujący ASF w 2020 roku nie będą realizowane warianty z dostępem do wybiegów dla świń.


Plan poprawy dobrostanu
Warunkiem złożenia wniosku o płatność dobrostanową jest plan poprawy dobrostanu, który będzie sporządzony na wzór programów rolnośrodowiskowych przez uprawnionego do tego doradcę. Jak wskazano w projekcie, takiego planu nie wymaga się wyłącznie w sytuacji, gdy rolnik będzie korzystał jedynie z dopłaty w wariancie wypasu krów mlecznych. Zakłada się, że rolnicy, którym zostanie przyznane wsparcie, będą mieli refundowany koszt sporządzenia takiego planu. Przy czym wysokość tych kosztów nie może być wyższa niż 15% wsparcia i wyższa niż 1000 zł za sporządzenie planów poprawy dobrostanu zwierząt dla jednego pakietu.

O wsparcie może ubiegać się rolnik, który w dniu złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej posiada co najmniej jedną lochę lub krowę mleczną lub krowę mamkę, które spełniają wymogi przepisów o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, czyli widnieją w tym rejestrze.

Określono również, że plan poprawy dobrostanu zwierząt powinien być sporządzony do dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej – w przypadku wariantów dotyczących dobrostanu loch, a w przypadku pozostałych wariantów – przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, czyli co do zasady do 9 czerwca.

Warto zaznaczyć, iż do płatności dobrostanowej do tuczników kwalifikują się jedynie tuczniki pochodzące od „loch dobrostanowych”, dlatego hodowcy posiadający lochy muszą składać wcześniej plan poprawy dobrostanu, najpóźniej wraz z wnioskiem o płatność. Z tego zapisu wynika, iż o płatności nie będą mogli ubiegać się rolnicy sprowadzający zwierzęta do dalszego chowu z zagranicy.

Przyjęto, iż tucznik to świnia przeznaczona do tuczu, bez względu na płeć, od ukończenia 10. tygodnia życia do dnia uboju. Wsparcie do dobrostanu loch będzie przyznawane tylko tym hodowcom, którzy nie utrzymują zwierząt w systemie jarzmowym.

W przypadku wyboru wariantu przeznaczonego dla krów, płatności nie należą się, jeśli rolnik posiada w gospodarstwie krowy w typie użytkowym kombinowanym.

Wszystkie zwierzęta w stadzie
Jeżeli rolnik złoży wniosek o wsparcie w danym wariancie, wymogi dotyczące tego wariantu musi spełnić do wszystkich zwierząt nim objętych. Czyli jeśli składa wniosek o wsparcie z wariantu dobrostan krów mlecznych, wszystkie krowy mleczne w stadzie muszą spełniać wymóg określony dla tego wariantu – niezalenie od tego, czy są w jednej oborze, czy w kilku. Natomiast pozostałe zwierzęta – wymogi standardowe przewidziane w przepisach krajowych i unijnych. Założono bowiem, że poprawa warunków jednej grupy zwierząt nie może odbywać się kosztem pozostałych.

Warto zwrócić uwagę, iż płatność na poprawę dobrostanu krów mlecznych w budynkach zostało przewidziane wyłącznie dla krów w oborach wolnostanowiskowych. Hodowcy posiadający obory uwięziowe będą mogli skorzystać z wariantu dotyczącego wypasu, jeśli oczywiście mają ku temu warunki.


Świnie w dobrostanie
Wymogi dla świń są następujące:

● Wariant 1.1. Dobrostan loch – zwiększona powierzchnia w budynkach – powierzchnia bytowa kojca w budynkach inwentarskich, w przeliczeniu na jedną sztukę, musi wynieść co najmniej:

• 4,2 m²– dla loch w okresie porodu i odchowu prosiąt ssących,
• 2,7 m²– dla loch utrzymywanych pojedynczo – w przypadku gospodarstw rolnych utrzymujących mniej niż 10 loch lub loszek od 4. tygodnia po pokryciu do tygodnia przed przewidywanym terminem proszenia,
• 2,7 m² – dla loch utrzymywanych grupowo, 3 m² – dla loch do 5 sztuk, 2,4 m² – dla loch powyżej 39 sztuk, przy czym w przypadku loch prośnych, co najmniej 1,3 m² powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża – otwory odpływowe,
• 2 m² – dla loszek po pokryciu grupowo utrzymywanych, 2,2 m² – dla loszek do 5 sztuk, 1,8 m² – dla loszek powyżej 39 sztuk, przy czym co najmniej 0,95 m² powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża otwory odpływowe.

Wymogi należy utrzymać od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do 14 marca roku następującego po roku, w którym złożono ten wniosek. Podstawą ustalenia wysokości płatności dobrostanowej dla loch jest średnia liczba zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie. Ustala się ją w następujący sposób: suma dziennych liczb loch/liczba dni w okresie, w którym rolnik przestrzega wymogi tego wariantu.

● Wariant 1.2. Dobrostan tuczników – zwiększona powierzchnia w budynkach – powierzchnia bytowa kojca w budynkach inwentarskich, w przeliczeniu na jedną sztukę, w przypadku utrzymywania grupowego warchlaków i tuczników, wynosi co najmniej:

• 0,18 m²– w przypadku świń o masie ciała do 10 kg,
• 0,24 m²– w przypadku świń o masie ciała powyżej 10 do 20 kg,
• 0,36 m² – w przypadku świń o masie ciała powyżej 20 do 30 kg,
• 0,48 m² – w przypadku świń o masie ciała powyżej 30 do 50 kg,
• 0,66 m² – w przypadku świń o masie ciała powyżej 50 do 85 kg,
• 0,78 m² – w przypadku świń o masie ciała powyżej 85 do 110 kg,
• 1,2 m² – w przypadku świń o masie ciała powyżej 110 kg.

Wymogi powinny być zachowane od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia złożenia takiego wniosku w kolejnym roku, lecz nie dłużej niż do 15 maja tego roku. Oznacza to, że za tuczniki, do których będzie przysługiwała płatność, uznaje się te ubite w gospodarstwie lub oddane do rzeźni (za pośrednictwem jednego podmiotu) z przeznaczeniem do uboju – od dnia następującego po dniu, w którym upływają 4 miesiące od dnia złożenia wniosku o płatność w danym roku, do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku w kolejnym roku (lecz nie później niż do 15 maja).

Do płatności zakwalifikują się więc wszystkie tuczniki urodzone między dniem złożenia wniosku o płatność a 15 maja przyszłego roku włącznie, jeżeli przez cały okres tuczu przebywały w warunkach podwyższonego dobrostanu. Oznacza to, że jeśli zwierzę było przemieszczane między gospodarstwem, które realizuje zobowiązania związane z poprawą dobrostanu, a gospodarstwem, które nie uczestniczy w programie, płatność nie będzie do niego przysługiwała.


Krowy mleczne w dobrostanie
Szczegółowe wymogi zależą od wariantu.

● Wariant 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas – wszystkie utrzymywane w gospodarstwie krowy mleczne muszą być wypasane na zadeklarowanych trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których występują trawy lub inne zielne rośliny pastewne. Przy czym każda krowa mleczna powinna paść się bez uwięzi oraz 6 godzin dziennie.

Indywidualnie dla każdej krowy rolnik będzie musiał prowadzić rejestr wypasu, w którym wskazuje się dni, w których zwierzę nie było wypasane, wraz ze wskazaniem przyczyny.

Wypas powinien trwać co najmniej 120 dni w okresie od 15 kwietnia roku, w którym złożono wniosek o płatności, do 15 października tego roku – w przypadku gdy ten wniosek został złożony do dnia 15 kwietnia, albo od dnia złożenia wniosku, jeśli złożono go po 15 kwietnia. Do płatności kwalifikuje się liczba krów mlecznych utrzymywanych przez rolnika i wypasana zgodnie z wymogami wariantu. Wysokość płatności dla krowy mlecznej, która nie była wypasana przez cały wymagany okres ustala się według wzoru: [(stawka płatności × liczba dni wypasu)/120].

Jeśli w trakcie realizacji zobowiązania krowa zmieniła właściciela, ale trafiła do rolnika, który również korzysta z płatności do dobrostanu, wsparcie jest im przyznawane proporcjonalnie zgodnie z kolejnością wypasania. Jeśli pierwszy rolnik wypasał krowę 80 dni, a drugi tę samą krowę 60 dni, pierwszemu przysługuje płatność za 80 dni, a drugiemu za 40 dni wypasania.

● Wariant 2.2. Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach – powierzchnia bytowa w budynkach inwentarskich dla wszystkich krów mlecznych w gospodarstwie rolnym w przeliczeniu na jedną sztukę powinna wynosić w systemie:

• wolnostanowiskowym z wydzielonymi legowiskami dla wydzielonego legowiska: długość co najmniej 2,1 m, szerokość co najmniej 1,1 m, natomiast dla powierzchni odpasowo-ruchowej – co najmniej 4 m,
• wolnostanowiskowym bez wydzielonych legowisk na ściółce – co najmniej 5,4 m².

Wymogi powinny być utrzymane od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do 14 marca roku następującego po roku, w którym go złożono. Podstawą ustalenia wysokości płatności dobrostanowej jest średnia liczba zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie. Ustala się ją analogicznie, jak w wariancie dla loch, czyli: suma dziennych liczb krów/liczba dni w okresie, w którym rolnik przestrzega wymogi tego wariantu.


Krowy mamki w dobrostanie
Płatności dla wariantu 2.3 Dobrostan krów mamek przysługują tylko do krów mamek, ale wymogi dotyczą także pozostałych grup zwierząt. Są one następujące:

• wszystkie krowy mamki, cielęta, jałówki i opasy do 300 kg w typie użytkowym mięsnym powinny być wypasane na trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których występują trawy lub inne zielne rośliny pastewne; wypas powinien trwać w sezonie wegetacyjnym – co najmniej 140 dni w okresie od 15 kwietnia roku, w którym złożono wniosek, do 15 października tego roku – w przypadku gdy ten wniosek złożono do 15 kwietnia, albo od dnia złożenia wniosku gdy wniosek złożono później,
• zewnętrzna powierzchnia bytowa (pastwiska, wybiegi, okólniki) dla krów mamek, cieląt, jałówek i opasów do 300 kg, w okresie od dnia 16 października roku złożenia wniosku o przyznanie płatności dobrostanowej do dnia 14 marca kolejnego roku w przeliczeniu na jedną sztukę powinna wynosić w przypadku:
  • cieląt – co najmniej 6 m²,
  •  jałówek – co najmniej 12 m²,
  • opasów do 300 kg – co najmniej 12 m²,
  • krów – co najmniej 18 m².

Płatność w tym wariancie określa się również na podstawie średniej liczby krów. Z tym, że sumę dziennych liczb krów odnosi się do liczby dni pomiędzy 16 października a 14 marca roku następnego.

Przedstawione zasady i wymogi są obecnie na etapie projektu. Stosowne rozporządzenie musi wejść w życie najpóźniej 15 marca br. Więcej o „Dobrostanie zwierząt” piszemy na str. 60.

Magdalena Szymańska