Ochronę zmienić i dopasować do cieplejszego klimatu

Na Forum Producentów Zbóż i Kukurydzy (relacja na stronach 18–20) bardzo ciekawy wykład o zagrożeniach dla upraw ze strony agrofagów w sytuacji postępujących zmian klimatycznych i wspomnianego wycofywania substancji czynnych wygłosił prof. dr hab. Marek Korbas IOR–PIB w Poznaniu.

Tych substancji nie będzie
Na początku naukowiec zaprezentował listę substancji czynnych przewidzianych do wycofania (tabela) i harmonogram ostatecznego wykorzystania zapasów produktów zawierających wycofywane substancje. Wielu decyzji cofnąć się nie da, ale te jeszcze nie podjęte można przesunąć w czasie. O to m.in. zabiega też Polski Związek Producentów Roślin Zbożowych a prośbę o gruntowną analizę konsekwencji wycofywania określonych substancji czynnych pestycydów przed podjęciem decyzji o wycofaniu skierował do komisarza Janusza Wojciechowskiego.

Jak mówił prof. dr hab. Marek Korbas, niektóre substancje da się zastąpić nowymi. Np. chlorotalonil (38 fungicydów) – flopem i mankozebem; propikonazol (29 fungicydów)– tebukonazolem, protiokonazolem, mefentriflukonazolem; tiuram (8 zapraw) – fludioksonilem oraz substancjami z grupy strobiluryn i triazoli; desmedifam – triflusulfuronem, metamitronem i chinomerakiem. A co i kiedy znika z rynku i do jakiej daty można je stosować? Zgodnie z rozporządzeniami wykonawczymi UE poniższe substancje czynne nie uzyskały ponownego zatwierdzenia (lub zezwolenie UE wygasło) i wszystkie zapasy środków zawierających te substancje należy wykorzystać:

● Tiuram do dnia 30 stycznia 2020 r.

● Propikonazol do dnia 19 marca 2020 r.

● Chloropiryfos do 16 kwietnia 2020 r.

● Chlorotalonil do 20 maja 2020 r.

● Tiachlopryd do 3 lutego

Co w zamian
W ograniczaniu wielu ważnych gospodarczo patogenów zastosowanie znajdą substancje czynne z grupy SDHI. W tych okolicznościach wzrośnie też znaczenie technologii uprawy roślin odpornych na herbicydy, jak technologia duo w kukurydzy (odporność na cykloksydym), clearfield w rzepaku (odporność na imazamox), czy convisto w burakach (odporność na tienkarbazon metylu).

Należy też oczekiwać, że minister rolnictwa podobnie jak w latach ubiegłych wyda decyzje dotyczące czasowych zezwoleń w rzepaku i burakach na stosowanie zapraw wspierających ochronę tych upraw w obliczu wycofania substancji czynnych (derogacje). Rośnie też w oferta biopreparatów (ok. 51 produktów) do zwalczania agrofagów, ale są to środki bardzo drogie.

A zatem, alternatywa dla wycofywanych substancji w wielu przypadkach (na pewno nie we wszystkich) będzie, ale też prof. dr hab. Marek Korbas zwrócił uwagę na obawy rolników, którzy nie mają zaufania do zamienników wycofywanych substancji, nie mają doświadczenia w ich stosowaniu i obawiają się wzrostu cen środków produkcji.

Więcej pokoleńi nowe szkodniki
Problemem mocno związanym z wycofywaniem substancji czynnych są nowe zagrożenia ze strony agrofagów powodowane ocieplaniem klimatu. Powoduje to wzrost nasilenia aktywności patogenicznej grzybów i szkodników oraz pojawienie się nowych, ciepłolubnych gatunków szkodników i chwastów. Przykłady? W przypadku mszyc, stonki ziemniaczanej, wciornastków, słodyszka rzepakowego, miniarek, pryszczarka kapustnika i wielu innych szkodników naukowcy częściej niż kiedyś obserwują masowe pojawy i co gorsza – wzrost liczby pokoleń.

W Polsce pojawiają się systematycznie nowe gatunki szkodników upraw: słonecznica orężówka, ćma bukszpanowa, skośnik pomidorowy, skośnik buraczak, skoczek kukurydziany. Wiele szkodników zasiedlonych poszerza też zasięg występowania, czego przykładem jest szarek komośnik występujący w Polsce Południowo-Wschodniej, który obecnie dotarł już na plantacje buraków w Wielkopolsce. Omacnica prosowianka też początkowo występowała w okolicach Wrocławia a teraz jest wszędzie. Podobnie poszerza się zasięg występowania stonki kukurydzianej.

Te zmiany dokonują się i wynikają z ocieplania się klimatu. Co zatem czeka rolników w przyszłości. Poza tym, że zdecydowanie wydłuży się okres wegetacji, podniesie się średnia temperatura i pogłębi się niedobór wody, trzeba będzie kompletnie zmienić strategię ochrony roślin. Zdaniem prof. dr. hab. Marka Korbasa, trzeba będzie zaktualizować istniejące programy ochrony i opracować nowe. Trzeba zaadoptować systemy integrowaniej ochrony roślin do nowych warunków, biorąc pod uwagę m.in. zmiany w odporności agrofagów, zmiany w skuteczności działania środków.