Restrukturyzacja zadłużenia bywa kosztowna, a rezultat niepewny

Ustawa z 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne stanowi szansę na rozwiązanie problemów związanych z zadłużeniem nie tylko dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, ale także dla rolników. Inaczej niż w przypadku postępowania upadłościowego, rolnik jest uznawany za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, jeżeli prowadzi produkcję na rynek, a nie wyłącznie dla zaspokajania potrzeb swojej rodziny. Skorzystanie z tej szansy nie jest jednak ani łatwe, ani tanie. 

Po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego postępowania egzekucyjne prowadzone względem zadłużonego rolnika ulegają zawieszeniu, nowe nie mogą być wszczynane. Ponadto kontrahenci nie mogą wypowiedzieć mu umów gospodarczych, m.in. kredytu czy leasingu. Celem postępowania jest zawarcie układu z wierzycielami, który umożliwi rolnikowi spłatę zobowiązań, dzięki np. odroczeniu terminu płatności zobowiązań, rozłożeniu ich na raty, umorzeniu odsetek lub nawet częściowemu umorzeniu długu. Wierzyciele nie mogą zablokować samego otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, ale to od nich zależy, czy zgodzą się na przyjęcie układu. 

Wszczęcie postępowania

Samo wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego nie gwarantuje jednak jego pomyślnego zakończenia. Kluczową kwestią jest złożenie wierzycielom takich propozycji restrukturyzacji, które będą dla nich korzystne. Jeśli wierzyciele ich nie zaakceptują, do zawarcia układu nie dojdzie, a rolnik i tak będzie musiał pokryć koszty postępowania.

Restrukturyzacja może być przeprowadzona w następujących postępowaniach:
● postępowaniu o zatwierdzenie układu,
● przyspieszonym postępowaniu układowym,
● postępowaniu układowym,
● postępowaniu sanacyjnym. 

W przypadku zadłużonych rolników najlepszym wyjściem jest wszczęcie przyspieszonego postępowania układowego, gdyż jest ono stosunkowo szybkie i mniej skomplikowane. Umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Może być prowadzone, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Wierzytelności sporne to takie, których dłużnik nie uznaje, czyli zaprzecza wyraźnie ich istnieniu lub wysokości.

Wniosek to nie wszystko

Postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się na wniosek restrukturyzacyjny złożony przez dłużnika. Sąd rozpoznaje wniosek w terminie tygodnia od dnia jego złożenia. Zgodnie z art. 227 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, powinien on zawierać m.in. propozycje układowe wraz ze wstępnym planem restrukturyzacyjnym oraz odpisami propozycji układowych w liczbie wystarczającej do doręczenia wszystkim wierzycielom. W planie tym musi się znaleźć co najmniej:
● analiza przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika,
● wstępny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów,
● wstępny harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.

Samodzielne sporządzenie wniosku jest zbyt trudne, dlatego trzeba skorzystać z pomocy profesjonalisty. Opłaty za sporządzenie wniosku nie są niskie, a trzeba mieć świadomość, że udział wynajętego w tym celu prawnika kończy się na przygotowaniu tego dokumentu. Nie bierze on przy tym odpowiedzialności za wynik postępowania restrukturyzacyjnego. Jeśli zadłużony rolnik chce być reprezentowany przez niego na dalszym etapie, musi za to dodatkowo płacić. 

Koszty postępowania

Stosownie do art. 208 ww. ustawy, koszty postępowania restrukturyzacyjnego ponosi dłużnik. Szczególnie wysokie są koszty wynagrodzenia nadzorcy sądowego, którego sąd powołuje w postanowieniu o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego. Na etapie składania wniosku nie da się ich przewidzieć. Podstawą do ustalenia wysokości wynagrodzenia nadzorcy jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pracę w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, za poprzedzający kwartał, ogłoszone przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W IV kwartale ub. roku wyniosło ono 5367,71 zł. Wielkość wynagrodzenia zależy m.in. od liczby wierzycieli i ogólnej sumy wierzytelności. 

Dłużnik, składając wniosek, musi wpłacić zaliczkę na wydatki przyspieszonego postępowania układowego w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej. Jednak zgodnie z art. 231 ust. 2 Prawa restrukturyzacyjnego, sąd może żądać zaliczki w kwocie przewyższającej znacznie tę sumę. W praktyce sądowej może ona sięgać nawet 40% całego wynagrodzenia nadzorcy sądowego. Z reguły na jej opłacenie wyznaczony jest krótki termin. Na postanowienie w przedmiocie zaliczki nie przysługuje zażalenie. Brak wpłaty w terminie skutkować będzie umorzeniem postępowania.

Kiedy może dojść do układu?

Jeśli dłużnik wpłaci zaliczkę, w terminie dwóch tygodni od dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego nadzorca sądowy sporządzi i złoży sędziemu- -komisarzowi: plan restrukturyzacyjny uwzględniający propozycje restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika, spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych. Niezwłocznie po złożeniu tych dokumentów sędzia-komisarz wyznaczy termin zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. 

Na zgromadzeniu wierzycieli można zawrzeć układ, jeżeli w zgromadzeniu uczestniczy co najmniej jedna piąta wierzycieli uprawnionych do głosowania. Prawo głosu mają wierzyciele, których wierzytelności zostały umieszczone w zatwierdzonym spisie wierzytelności, oraz wierzyciele, którzy stawią się na zgromadzeniu wierzycieli i przedłożą sędziemu-komisarzowi tytuł egzekucyjny stwierdzający ich wierzytelność. Uchwała zgromadzenia wierzycieli o przyjęciu układu zapada, jeżeli wypowie się za nią większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności.

Postępowanie restrukturyzacyjne zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu. Postępowanie też może skończyć się wydaniem postanowienia o umorzeniu, jeżeli układ nie został przyjęty albo jeżeli z okoliczności sprawy, w szczególności z zachowania dłużnika, wynika, że układ nie zostanie wykonany.

Alicja Moroz