Wyzwaniem wiosny będą odporne chwasty

Szybkie pozbycie się zachwaszczenia będzie bardzo ważne, z czym nie musi być problemów pod warunkiem, że nie są odporne. No właśnie – odporność. Ten problem narasta i wcale nie musi wynikać z błędów w ochronie popełnianych w gospodarstwie. Np. odporność miotły zbożowej przekazywana jest z pyłkiem z pola na pole, chociaż podstawą tworzenia odpornych biotypów chwastów jest nadużywanie tych samych herbicydów i brak rotacji substancji czynnych preparatów.

Rotacja substancji najważniejsza

Czynnikami wpływającymi na powstawanie odporności chwastów na herbicydy są między innymi: stosowanie herbicydów o jednym mechanizmie działania na tym samym polu przez kilka lat, niewłaściwy dobór środków do składu gatunkowego chwastów, nieodpowiednia faza rozwojowa chwastów w momencie aplikacji środka oraz niesprzyjające warunki pogodowe i środowiskowe dla prawidłowego działania preparatu.

Chwasty mogą wykazywać odporność na jedną substancję czynną (to tzw. odporność prosta lub pojedyncza) lub co najmniej na dwie substancje czynne o tym samym mechanizmie działania, ale o różnej budowie chemicznej (tzw. odporność mieszana lub krzyżowa). Jeszcze groźniejsza jest tzw. odporność wielokrotna polegająca na braku wrażliwości biotypu chwastu na co najmniej dwie substancje czynne z różnych grup chemicznych i o różnym mechanizmie działania. 

Z tych powodów przed zakupem herbicydów do odchwaszczania zbóż ozimych powinniśmy dowiedzieć się czy preparat cechuje jeden czy dwa mechanizmy działania na chwasty. To ważne, bo istnieje na rynku wiele produktów o tym samym mechanizmie działania i rotacja polegająca tylko i wyłącznie na zmianie herbicydu na taki, który różni się tylko nazwą handlową nie daje nic. Należy stosować przemiennie herbicydy o zasadniczo innych mechanizmach działania. Można też łączyć herbicydy o różnych mechanizmach działania i stosować je w mieszaninach zbiornikowych. Najlepiej jednak kupić herbicyd zawierający np. dwie substancje o różnych mechanizmach działania. 

 

Orka i późniejszy siew

Teraz zbliża się wiosna i decyzje o zabiegach, ale warto przypomnieć, że w strategii zarządzania odpornością chwastów chemia jest ważna, ale to jedno ogniwo. Warto rozważyć w gospodarstwie na kolejny sezon zmianę metody uprawy, zwłaszcza jeżeli stosujemy uproszczenia. Wiele badań potwierdza, że orka i prawidłowo wykonane uprawki potrafią wyeliminować nawet 90% chwastów wyczyńca polnego. 

Technologia uprawy to także ziarno siewne i najlepiej jest stosować materiał kwalifikowany, który jest przede wszystkim wolny od zanieczyszczeń nasion chwastów, a kiełkujące rośliny mają lepszy wigor, szybciej i równomiernie rosną i już na starcie są bardziej konkurencyjne. Należy wybierać właściwy, optymalny termin siewu i siać w odpowiedniej gęstości i na właściwą głębokość. Np. odpornym biotypom wyczyńca pomaga rzadki i wczesny siew. Przy problemach z odpornymi chwastami zalecane jest opóźnianie siewu, a także siew w węższe międzyrzędzia.

Jak te ogniwa agrotechniki oddziałują na chwasty? Np. wyczyniec po - lny lub życice mogą kiełkować tylko płytko pod powierzchni ą gleby. Jeżeli nasiona dostaną się do głębszych warstw (orka), znacząco spada liczba wschodzących chwastów. Z powodu uproszczeń w uprawie i odchodzenia od uprawy płużnej narasta w Polsce problem zachwaszczenia stokłosami. Uprawy płużnej mniej boi się natomiast owies głuchy, który może wschodzić z głębszych warstw gleby, a jego nasiona są dosyć żywotne (zachowują w glebie zdolność kiełkowania przez 5–10 lat). 

 

Ograniczyć zbożowy płodozmian

Uprawa zbóż w monokulturze sprzyja oczywiście namnażaniu i rozprzestrzenianiu się chwastów, a w konsekwencji tworzeniu się odporności chwastów. Powód tego jest prosty. Rok w rok stosujemy herbicydy zbożowe i zapominamy o znaczeniu rotacji substancji czynnych. Należy stosować zmianowanie i uprawę przemienną różnych roślin wiosną i jesienią. To jeden z najlepszych sposobów zapobiegania odporności chwastów. Samo zmianowanie wymusza stosowanie innych herbicydów i ich ciągłą rotację, a ponadto chwasty jednoliścienne znacznie łatwiej i skuteczniej wyeliminujemy innymi herbicydami w uprawach roślin dwuliściennych.

W gospodarstwach, w których są już realne problemy z odpornością chwastów najlepiej jest czym prędzej wzbogacić płodozmian zbożowy. Zamiast trzymać się kurczowo uprawy, a zwłaszcza monokultury pszenicy, warto rozwiązać problemy z odporną miotłą lub wyczyńcem przez wprowadzenie do płodozmianu uprawy roślin bobowatych, np. bobiku. 

Dobre zmianowanie roślin jest ważne nie tylko w zarządzaniu odpornością chwastów, ale także chorób grzybowych i szkodników. Jeżeli patogeny te mają w każdym roku idealne warunki rozwoju, czyli jednego i stałego żywiciela, ich populacja rośnie i stanowią coraz większe zagrożenie. To wymusza stosowanie coraz mocniejszej i częstszej ochrony, a od takich działań do wytworzenia się odporności patogenów już mało brakuje.

Marek Kalinowski