Bez niego apetytu nie będzie
Data publikacji 21.01.2021r.
W dawce wysoko wydajnych krów udział pasz treściwych stanowić może nawet 50% w suchej masie. Im wyższa wydajność, tym większe jest zapotrzebowanie krów na składniki pokarmowe. Ale – ku utrapieniu hodowców – zwiększona wydajność nie oznacza większego apetytu krów.
Przyczyn takiego stanu jest wiele, a wśród nich ogromne znaczenie ma: jakość i smakowitość pasz, występowanie schorzeń typowych dla okresu okołoporodowego, dostępność do stołu paszowego i wody, stres cieplny, hierarchia w stadzie, a także struktura dawki pokarmowej. Okazuje się, że to właśnie struktura dawki ma bezpośredni wpływa na apetyt krów. Większość energii niezbędnej do funkcjonowania organizmu krowy pochodzi z trawienia pasz roślinnych, które są rozkładane z wykorzystaniem mikroorganizmów zasiedlających żwacz. Cechą charakterystyczną przeżuwaczy jest odłykanie pobranego wcześniej pokarmu, w celu dalszego rozdrobnienia i wydzielania śliny, która dzięki wysokiemu pH (ok. 8) przeciwdziała zmianom odczynu żwacza, zapewniając bardziej stabilne warunki dla funkcjonowania bytujących w nim mikroorganizmów. Z powyższych względów bardzo ważne jest, aby dawka pokarmowa cechowała się właściwą zawartością włókna. W tym celu określa się frakcje włókna neutralno-detergentowego (NDF) oraz kwaśno-detergentowego (ADF). Oznaczane w analizach chemicznych pasz włókno NDF (czyli włókno neutralne detergentowo, w skład którego wchodzi celuloza, hemiceluloza i lignina) określa wyłącznie chemiczne właściwości włókna pokarmowego, a nie jego cechy fizyczne, jak na przykład długość. Minimalna zawartość NDF w dawce pokarmowej dla krów mlecznych, która umożliwia utrzymanie właściwego pH w żwaczu oraz odpowiednią zawartość tłuszczu w mleku, mieści się w granicach 25–30% suchej masy dawki pokarmowej. NDF określa jednak wyłącznie chemiczne właściwości włókna pokarmowego, a nie jego cechy fizyczne, takie jak długość czy kruchość włókien, które – jak się okazuje – mają istotne znaczenie dla zdrowia krów. I właśnie, aby uwzględnić fizyczne właściwości włókna neutralno-detergentowego, którego długie cząstki – powyżej 1 cm – motywują krowy do przeżuwania, wprowadzono określenie włókna fizycznie efektywnego – peNDF. Fizycznie efektywne włókno wyznacza się przez określenie udziału cząstek paszy o wielkości powyżej 1 mm, a minimalna zawartość peNDF w dawce pokarmowej dla krów mlecznych powinna wynosić nie mniej niż 22% w kilogramie jej suchej masy. Wartość ta pozwala na utrzymanie pH żwacza na poziomie 6,0–6,2. Badania wykazały, iż cząsteczki paszy które były większe niż 1,1 mm, zdecydowanie wolniej przemieszczają się przez żołądek niż, te które były od nich mniejsze. Warto wiedzieć, że charakterystyczną reakcją na zbyt małe pobranie włókna surowego w dawce pokarmowej jest obniżenie zawartości tłuszczu w mleku.
