Króliki, co prawda, dobrze znoszą niskie temperatury, ale wilgoć i silne wiatry sprzyjają szybkiej utracie ciepła, co pociąga za sobą gorsze przyrosty i osłabienie organizmu. Dlatego zimą zaleca się częstszą wymianę ściółki i dościelanie większej ilości słomy, a także właściwe żywienie. W okresie zimowym pasze treściwe to podstawa żywienia królików. Zawierają sporo węglowodanów, dzięki którym zwierzęta mogą ogrzewać swój organizm, oraz białko, które umożliwia budowę masy ciała. Pasze treściwe korzystnie wpływają również na jakość futra, przyspieszając jego dojrzewanie, co sprawia, że jest gęste i sprężyste.
Najszersze zastosowanie w żywieniu królików ma ziarno owsa, które podaje się w całości. Zawiera około 4% tłuszczu, który dostarcza zwierzętom cennej energii. Z uwagi na dużą zawartość energii wartościową paszą jest także jęczmień, jednak podawany w nadmiarze może przyczynić się do zatuczenia królików. Zboże to ma właściwości łagodzące stany zapalne przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Ponadto wpływa korzystnie na smak króliczego mięsa. Ziarno jęczmienia można podawać w całości bądź bezpośrednio przed karmieniem je ześrutować.

Energetyczne i suche pasze

Parowane lub gotowane ziemniaki są bardzo wartościową paszą w zimowym żywieniu królików, gdyż dostarczają wysokokalorycznych węglowodanów (skrobię). Zimą zaleca się częstsze karmienie mniejszymi porcjami, tak aby były one natychmiast zjadane i nie psuły się. W paszach nieodpowiednio przechowywanych może dojść do rozwoju pleśni i skażenia mikotoksynami. Po podaniu takiej karmy u królików mogą wystąpić zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, zmiany na skórze, a nawet zaburzenia nerwowe.
Podczas długich okresów mrozów lepiej jest całkowicie zaprzestać karmienia tych zwierząt paszami zamarzającymi (kiszonki), a ograniczyć się tylko do podawania siana, suchych pasz treściwych oraz młodych, świeżo ścinanych pędów drzew. Siano i słomę wkłada się za drabinkę, która uniemożliwia królikom zanieczyszczanie ich odchodami. Ze względu na to, że króliki wykazują większą aktywność w nocy niż w ciągu dnia, ich wieczorne karmienie powinno być obfitsze, paszami, które wymagają dłuższego wyjadania. W okresie zimowym na noc najczęściej zadaje się królikom siano lub susz z pędów i liści, a w ciągu dnia – pasze treściwe i soczyste.

Niedobory i pomór

Poniżej przedstawiamy choroby i przypadłości, które mogą trapić króliki. Należy do nich niedobór witamin A, D i E oraz z grupy B. Niedobór witaminy A może spowodować tzw. kurzą ślepotę, uszkodzenie komórek nabłonkowych układu oddechowego oraz pokarmowego. Brak witaminy D, zwłaszcza u młodych zwierząt, prowadzi do krzywicy. Niedobór wapnia i fosforu powoduje z kolei nieodwracalne zmiany w układzie szkieletowo-kostnym, natomiast brak żelaza w organizmie ma negatywny wpływ na tworzenie się krwinek czerwonych.
Przyczyną kolibakteriozy są pałeczki okrężnicy, które w normalnych warunkach bytują symbiotycznie w przewodzie pokarmowym. W osłabionym organizmie (nagła zmiana paszy, przebyte choroby) dochodzi do uzjadliwienia się bakterii, które powodują, zwłaszcza u młodych zwierząt, zaburzenia trawienia i ostre biegunki. W leczeniu stosuje się antybiotyki oraz środki przeciw kolibakteriozie.
Pomór królików to choroba wirusowa o bardzo gwałtownym przebiegu. W ciągu 36–48 godzin od zakażenia dochodzi do upadków. Ponieważ śmiertelność wśród zwierząt dochodzi do 100%, chore sztuki nie są poddawane leczeniu. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem lub nosicielem wirusa. Około 3 godzin przed upadkiem następuje gwałtowne osłabienie. Obserwuje się także surowiczy wysięk z nosa. Aby zapewnić królikom ochronę przed tym wirusem, należy stosować szczepienia po odsadzeniu młodych od matki.
Katar zakaźny należy także do jednej z najgroźniejszych chorób królików. Schorzenie wywołują pałeczki posocznicy krwotocznej, które występują w przyrodzie w szerokim zakresie i nabierają właściwości chorobotwórczych w kontakcie z osłabioną naturalną odpornością zwierząt. Pierwszy z objawów to wodnisty wyciek z nosa, kichanie, kaszel. Na głowie mogą występować obrzęki. Króliki z zaawansowanymi objawami choroby należy usunąć, a pozostałe poddać szczepieniu.

Schorzenia skórne

U królików może wystąpić kokcydioza powodowana przenoszeniem przetrwalnikowych oocyst kokcydiów, na przykład po pobraniu zanieczyszczonej odchodami paszy lub wody. Typowymi objawami tej choroby są brak apetytu, wzdęcia i rzadki kał. Chociaż kokcydioza często powoduje wyraźne zmiany w wątrobie i przewodzie pokarmowym, to diagnoza bywa trudna. Króliki często nie wykazują objawów, dopóki nie wystąpi ciężka infekcja. Schorzenie potwierdza się poprzez badanie kału. Zapobieganie kokcydiozie królików obejmuje między innymi: regularne czyszczenie i dezynfekcję klatek, utrzymywanie suchej ściółki, dobrze zbilansowaną dietę.
Świerzb uszny powoduje zapalenie ucha (zewnętrznych przewodów słuchowych). Pasożyt ten odżywia się krwią oraz płynem tkankowym, a na skutek przemieszczania się świerzbowca i bólu króliki drapią uszy i potrząsają gwałtownie głową. Leczenie polega na usunięciu strupów z uszu i zastosowaniu specjalnych preparatów.
W okresie jesienno-zimowym u królików często pojawiają się grzybice. Schorzenie to powoduje zmniejszenie przyrostów masy ciała, a w przypadku grzybicy woszczynowej zmiany chorobowe widoczne są głównie na uszach oraz na głowie w postaci plamek, które w wyniku postępowania choroby pokrywają się strupkami. Objawia się głównie na skórze głowy, małżowinach usznych i łapach. Charakterystyczne są wyłysienia objętych obszarów ciała. Leczenie można przeprowadzić, spryskując klatki środkiem przeciwgrzybiczym.

Dominika Stancelewska