Od trzech lat tworzone są Listy Odmian Zalecanych bobiku i dziś prezentujemy rekomendowane odmiany na 2020 r. (na 2021 r. jeszcze nie ma). Na liście czternastu województw jest 8 odmian (patrz mapa).

Agrotechnika w pigułce

Przed skróconą agrotechniką bobiku warto powiedzieć jak plonuje bobik i gdzie uprawia się go najwięcej. Za sprawą Klastra Agroport to województwo warmińsko-mazurskie jest liderem uprawy bobiku. Ponad 70% polskich upraw bobiku zlokalizowanych jest właśnie na tych terenach. Jeżeli chodzi o jego plonowanie na Warmii i Mazurach, to zdarzały się lata z wynikami ponad 6 t/ha. Bardzo dobry, wręcz doskonały, był rok 2020. O ile wg danych z doświadczeń COBORU średni plon wzorca bobiku w 2018 r. wyniósł 38,7 q/ha, a w 2019 r. 29,8 q/ha (były to lata suche), to w roku 2020 aż 50,3 q/ha. W zasadzie odmiany rejestrowane do 2016 r. niezależnie czy nisko, czy wysokotaninowe plonują na podobnym poziomie. Te najnowsze wysokotaninowe plonują 10% wyżej od wzorca (w 2020 r. najwyżej plonowała odmian Capri – 112% wzorca).
Decydując się na poszukiwanie nasion i ich zakup trzeba pamiętać o odpowiednim stanowisku do uprawy bobików. Wymagania glebowe i agrotechnika bobików niskotaninowych są takie same jak zwykłych odmian. Najlepiej uprawiać je na glebach o odczynie obojętnym pH, klasy od I do IIIa w 3. lub 4. roku po oborniku w stanowisku po zbożach. Wg zaleceń hodowców, nawożenie fosforem (80–120 kg P₂O₅/ha) i potasem (140–180 kg K₂O/ha) powinniśmy zastosować jesienią. Nawożenie azotowe w ilości 30 kg N/ha należy stosować wiosną pod kultywator.
Bobik należy siać głęboko (8–12 cm), przy rozstawie międzyrzędzi 20–30 cm, w takim zagęszczeniu, aby po wschodach uzyskać obsadę 40–50 roślin na 1 mkw. Dlatego gleba powinna być dobrze doprawiona na głębokość 12 cm, a redlice siewnika należy odpowiednio dociążyć. Zaleca się zaprawianie nasion nitraginą.

Czternaście odmian w rejestrze

Obecnie w Krajowym Rejestrze, z dwoma zarejestrowanymi w 2017 r. (Fanfare i Julia), dwoma w 2018 r. (Apollo i Capri), jedną w 2019 r. (Diego) i jedną w 2020 r. (Domino), znajduje się obecnie 14 odmian bobiku, w tym 6 odmian nikotaninowych niesamokończących: Albus, Amigo, Fernando, Olga, Diego i Domino; 7 odmian wysokotaninowych niesamokończących: Apollo, Ashleigh, Bobas, Capri, Fanfare, Julia i Oena oraz jedna odmiana samokończąca – Granit. W 2019 r. do urzędowych badań rejestracyjnych zgłoszono dwie odmiany (GL Magnolia – niesamokończąca i GL Sunrise – niesamokończąca, niskotaninowa) i być może w br. zostaną wpisane do Krajowego Rejestru).
Pierwszą odmianę samokończącą wpisano do Krajowego Rejestru w 1990 roku, a potem kolejne. Dziś w rejestrze jest tylko jedna odmiana samokończąca (Granit), a ten regres wynika z faktu, że takie formy są bardziej podatne na choroby w porównaniu do odmian niesamokończących.
Najważniejszym osiągnięciem w polskiej hodowli bobików są odmiany o niskiej zawartości tanin. Wraz z wielką poprawą tej cechy jakościowej decydującej o przydatności nasion w żywieniu zwierząt było uzyskanie dla odmian niskotaninowych w całości białej barwy kwiatów i białoszarych bądź białobeżowych nasion, które nie ciemnieją w czasie przechowywania. W odróżnieniu od nich, odmiany o znacznej zawartości tanin w nasionach cechują się ciemniejszymi nasionami i białymi kwiatami z ciemną plamką melaninową.

Cechy rekomendowanych odmian

Jak nadmieniłem, w Krajowym Rejestrze znajduje się obecnie 6 odmian niskotaninowych niesamokończących i te najlepiej nadają się na cele paszowe. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę (wg COBORU) wszystkich odmian bobiku znajdujących się na LOZ na 2020 r. Wiem – to nie jest rekomendacja na 2021 r. bo te COBORU przedstawia zwykle pod koniec lutego. Jak tylko się pojawią napiszemy, jakie zaszły korekty. Liderem listy odmian rekomendowanym w 9 województwach jest syntetyczna odmiana wysokotaninowa Fanfare i od niej zaczynamy.

Fanfare

wpisano do Krajowego Rejestru w 2017 r. To odmiana syntetyczna, niesamokończąca, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, plon białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i askochytozę bobiku) mała, na rdzę bobiku średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża, zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odmiana odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Capri

to odmian niesamokończąca wpisana do KR w 2018 r., przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) średnia, na askochytozę bobiku średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Apollo

wpisana do Krajowego Rejestru w 2018 r. jest odmianą niesamokończącą, wysokotaninową, przeznaczoną do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Fernando

odmiana niesamokończąca, niskotaninowa zarejestrowana w 2016 r. przydatna do uprawy na zbiór nasion paszowych. Plon nasion i białka bardzo duży. Termin kwitnienia dość wczesny, dojrzewania średni. Okres kwitnienia dość długi. Wysokość roślin średnia. Podatność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, zgorzelową plamistość i rdzę) średnia do małej. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach duża, zawartość włókna surowego dość mała, znikoma zawartość tanin. Zabarwienie okrywy nasiennej jasne. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Albus

to druga spośród najczęściej rekomendowanych odmian i jednocześnie najstarsza wpisana do KR w 2002 r. To odmiana niesamokończąca, niskotaninowa, przydatna do uprawy na zbiór nasion paszowych. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania średni. Okres kwitnienia dość długi. Podatność na choroby pochodzenia grzybowego średnia. Bardziej niż inne odmiany narażona na uszkodzenia przez strąkowce. Plony nasion i białka ogólnego zbliżone do średnich. Masa 1000 nasion duża, zawartość białka w nasionach średnia. Nasiona zawierają śladowe ilości tanin. Wymagania glebowe typowe dla bobiku; optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Granit

to obecnie jedyna odmiana samokończąca wpisana do KR w 2006 r. Jest przydatna do uprawy na zbiór nasion paszowych, które cechuje względnie duża zawartość tanin. Plon nasion dość duży, białka średni. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnie do niskich, wykazują dużą odporność na łamliwość łodyg. Podatność na choroby grzybowe średnia do dużej. Równomierność dojrzewania dobra do bardzo dobrej, udział roślin zielonych przed kombajnowaniem względnie średni. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion duża, zawartość białka w nasionach mała. Z uwagi na wczesne dojrzewanie, preferowana do uprawy w rejonach, w których bobik dojrzewa późno. Wymaga gleb żyznych, dobrze utrzymujących wodę oraz zwiększonej ilości wysiewu – optymalna obsada roślin około 60–65 szt./m².

Amigo

odmiana niesamokończąca, niskotaninowa zarejestrowana w 2016 r. przydatna do uprawy na zbiór nasion paszowych. Plon nasion duży, białka dość duży. Termin kwitnienia dość wczesny, dojrzewania dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia dość długi. Wysokość roślin średnia. Podatność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę) średnia do małej. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach średnia, zawartość włókna surowego mała, zawartość tanin znikoma. Zabarwienie okrywy nasiennej jasne. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Bobas

wpisany do KR w 2002 r., jest odmianą niesamokończącą przydatną do uprawy na zbiór nasion paszowych. Termin kwitnienia dość wczesny, dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni. Podatność na choroby pochodzenia grzybowego średnia. Bardziej niż inne odmiany narażona na uszkodzenia przez strąkowce. Plony nasion duże, białka ogólnego duże. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka w nasionach duża, tanin względnie mała. Wymagania glebowe typowe dla bobiku; optymalna obsada roślin około 50 szt./m².

Marek Kalinowski

Opis mapy
Lista Odmian Zalecanych bobiku (rekomendacje na 2020 r)
Dolnośląskie
Fanfare^s
Albus

Kujawsko-Pomorskie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Amigo

Lubelskie
Fanfare^s
Capri
Fernando
Bobas

Łódzkie
Fanfare^s
Albus

Małopolskie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Fernando

Mazowieckie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Fernando

Opolskie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Albus
Granit
Amigo

Podkarpackie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Fernando
Albus

Podlaskie
Fanfare^s
Fernando
Granit
Bobas

Pomorskie
Capri
Apollo
Albus
Granit

Śląskie
Fanfare^s
Apollo
Granit
Amigo

Świętokrzyskie
Fanfare^s
Capri
Apollo
Fernando
Bobas

Warmińsko-Mazurskie
Fanfare^s
Capri
Fernando
Granit

Zachodniopomorskie
Fanfare^s
Fernando
Albus
Granit

^s – odmiana syntetyczna