Gdy się pojawią nie ma rui
Data publikacji 13.01.2021r.
Jakże często w stadach z wysokim odsetkiem nieskutecznych zacieleń hodowcy słyszą od lekarza weterynarii, że przyczyną kłopotów są występujące na jajnikach krów torbiele.
Skąd się biorą i czy hodowca może przeciwdziałać ich powstawaniu, o tym postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule. Otóż powstawanie torbieli na jajnikach jest wynikiem braku owulacji, kiedy to na jajnikach wykształcają się pęcherzykowate twory o wielkości ponad 20–25 mm. Okazuje się, że najczęściej torbiele tworzą się na prawym jajniku i utrzymują się zwykle przez około 10 dni, przy jednoczesnym braku ciałka żółtego. W takiej sytuacji mocno zaburzone jest naturalne zachowanie się krów i te zwierzęta, które mają cysty na jajnikach zazwyczaj nie wykazują objawów rui. Torbiele występują najczęściej w dwóch postaciach: pęcherzykowej (cienkościennej) produkującej estrogeny i torbiele luteinowe (grubościenne) produkujące progesteron, a stwierdzenie obecności cyst uzyskuje się poprzez badanie rektalne, jednak dokładniejszą diagnozę uzyskuje się poprzez wykonanie badania USG. Powstawaniu torbieli sprzyjają niekorzystne warunki środowiskowe, zły stan zdrowotny macicy, nawracające infekcje układu płciowego, stres, predyspozycje genetyczne, problemy zdrowotne okresu okołoporodowego oraz błędy żywieniowe. Na prawidłowy przebieg cyklu rujowego po porodzie negatywnie wpływa nadmiar białka w dawce i otłuszczenie zwierząt spowodowane zbyt obfitym żywieniem w okresie zasuszania. Przy nadmiernej ilości pobranego białka, w stosunku do pobranej energii, wzrasta w żwaczu ilość wytwarzanego amoniaku, który w całości nie zostaje wbudowany w białko mikroorganizmów. Nadwyżka tego związku przedostaje się do krwi i może gromadzić się w organach rozrodczych krowy, co wpływa negatywnie na cechy płodności. Z kolei niedobór białka może przyczyniać się do powstawania cichych rui oraz zwiększać podatność układu rozrodczego na infekcje. Przy nadmiarze amoniaku częściej występują zapalenia błon śluzowych macicy, ponieważ amoniak upośledza system immunologiczny. Za jedną z żywieniowych przyczyn powstawania torbieli uważa się nadmierne spożycie wapnia lub szeroki stosunek wapnia do fosforu oraz wysokie spożycie estrogenów (w postaci roślin motylkowych). Na przykład, siano z lucerny zasobne jest w substancje o podobnym działaniu jak niektóre hormony zwierzęce. Sprzymierzeńcem ich pojawienia się i rozwoju torbieli jest okres zimowy, kiedy to zwierzęta nie mają możliwości korzystania z ruchu na świeżym powietrzu. Zakłócenia hormonalnej regulacji cyklu rujowego (hormony przysadki mózgowej, jajników i łożyska) wywoływać mogą także niedobory energii, związków mineralnych i witamin.Jak zatem możemy przeciwdziałać występowaniu torbieli jajnikowych? Przede wszystkim ogromną rolę w tym zakresie odgrywa poprawne zbilansowanie dawki pokarmowej, która w pełni pokryje zapotrzebowanie zwierząt. Niezwykle pomocna jest też analiza paszy pod kątem zawartości wapnia i fosforu, jak również mikotoksyn (szczególnie zearalenonu) oraz unikanie nadmiaru estrogenów niezależnie od formy ich dostarczania. Jeżeli problem torbieli okazuje się wyjątkowo uporczywy, warto zastanowić się nad selekcją krów pod kątem zdrowotności jajników. Leczenie torbieli odbywa się zwykle przy użyciu odpowiednich preparatów hormonalnych.
