r e k l a m a
W nowej obudowie
Tak jak dotychczas, w ramach cross-comlpiance będą obowiązywały normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Będą jednak poszerzone o nowe elementy (normy GAEC) oraz wymogi podstawowe w zakresie zarządzania (SMR). Norm GAEC, odnoszących się do klimatu i środowiska, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin oraz dobrostanu zwierząt, będzie 10. Ostateczne brzmienie i zakres ich obowiązywania uzależnione są od ich ostatecznego brzmienia przyjętego w Brukseli.Ze względu na to, że nowa WPR zakłada realizację ambitniejszych celów środowiskowych i klimatycznych, nie przewiduje się zwolnień z kontroli spełniania systemu warunkowości małych gospodarstw. Dyskusje na ten temat nadal trwają. Do przestrzegania systemu warunkowości mają być zobowiązani rolnicy ubiegający się o płatności bezpośrednie oraz o wsparcie w ramach II filaru, takie jak płatności ONW i płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne.
Wymogi SMR nie ustanawiają nowych obowiązków. Wynikają one z przepisów krajowych wdrażających określone artykuły unijnych przepisów UE. Dotyczą one m.in. dyrektywy ptasiej, siedliskowej, ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy azotanowej, dyrektywy ds. bezpieczeństwa żywności, dyrektyw ustanawiających minimalne normy ochrony świń i cieląt, dyrektywy dotyczącej ochrony zwierząt gospodarskich itd.).
Dobrowolne, ale dodatkowo płatne
Tak jak już wcześniej pisaliśmy, ekoschematy będą płatnościami dobrowolnymi wypłacanymi z I filaru WPR. Przewidziano ich 19, z czego 17 to nowe zobowiązania, a pozostałe dwa są już rolnikom znane. Mają to bowiem być: "Rolnictwo ekologiczne" oraz "Dobrostan zwierząt". Obecnie te działania są realizowane z II filaru WPR.Ekoschematy będą miały formę̨ płatności rocznej na hektar użytków rolnych, na których rolnik zobowiąże się do realizacji co najmniej jednej z listy proponowanych praktyk. Oprócz wymienionych dwóch działań są to:
r e k l a m a
"Obszary z roślinami miododajnymi",
"Zimowe pożytki dla ptaków",
"Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt",
"Zielone ścierniska",
"Międzyplony ozime",
"Wsiewki śródpolne",
"Korzystna struktura upraw",
"Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia z wykorzystaniem narzędzi FaST",
"Prowadzenie zrównoważonego gospodarowania na wszystkich użytkach rolnych w gospodarstwie",
"Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin",
"Praktyki ograniczające emisję amoniaku",
"Uproszczone systemy uprawy",
"Pasy uprawne wolne od środków ochrony roślin i nawozów",
"Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poplonowych w formie mulczu",
"Stała okrywa roślinna w międzyrzędziach w sadach",
"Zadrzewienia śródpolne i systemy rolno-leśne",
"Retencjonowanie wody na TUZ".
Coś dla pszczół i ptaków
"Obszary z roślinami miododajnymi" mają polegać na wysiewie mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych, przy czym gatunki typowo uprawne mogą być wysiewane wyłącznie w mieszance z pozostałymi (nieuprawnymi) gatunkami roślin i nie powinny dominować w mieszance. Dopuszcza się w niej udział traw lub innych zielnych roślin pastewnych, pod warunkiem że nie będą one dominujące. Na obszarach miododajnych nie wolno prowadzić produkcji rolnej (w tym wypasu i koszenia) w terminie do 30 września oraz stosować środków ochrony roślin.Praktyka "Zimowych pożytków dla ptaków" ma polegać na wysiewie we wsiewce wraz ze zbożem jarym przynajmniej dwóch gatunków roślin stanowiących źródło pokarmu i miejsce schronienia dla ptaków w okresie jesienno-zimowym. Chodzi o takie gatunki, jak len, komosa ryżowa, rzepak, jarmuż. Zboża wraz ze wsiewkami trzeba pozostawić na polu na okres jesienno-zimowy do lutego/marca następnego roku. Po wysiewie roślin nie wolno stosować środków ochrony roślin.
"Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt" przewiduje obsadę zwierząt trawożernych (bydło, kozy, owce, konie) na poziomie co najmniej 0,5 DJP/ha TUZ i maksymalnie 1,5 DJP/ha TUZ. Z kolei działanie "Zielone ścierniska" wiąże się z pozostawieniem ścierniska do 15 marca następnego roku po zbiorze zboż, mieszanki zbożowej lub mieszanki zbożowo-strączkowej. Po zbiorze rośliny uprawianej w plonie głównym obowiązuje zakaz stosowania środków ochrony roślin i prowadzenia innych zabiegów agrotechnicznych.
Zobacz także
Międzyplony i wsiewki
Podjęcie się zobowiązania związanego z międzyplonem ozimym wiąże się z utrzymaniem międzyplonu co najmniej od 1 października do minimum 15 lutego. W tym okresie dopuszcza się wcześniejszą likwidację międzyplonu poprzez mulczowanie i pozostawienie w mulczu na polu do co najmniej 15 lutego, ale nie wolno stosować środków ochrony roślin. Po okresie utrzymania międzyplonu trzeba go przykryć lub wymieszać (rozdrobnienie i przyoranie, wymieszanie z wierzchnią warstwą gleby, podorywka, talerzowanie, inne).Stosowanie "Wsiewek śródplonowych" łączy się z wysiewem traw lub roślin bobowatych drobnonasiennych (w tym mieszanek traw z bobowatymi drobnonasiennymi oraz mieszanek bobowatych drobnonasiennych) w uprawę główną. Wsiewkę wysiewa się w terminie wysiewu uprawy jarej lub wiosną w rosnącą roślinę ozimą. Należy ją zostawić na polu do czasu wysiewu następnej uprawy głównej. Będzie można pozostawić wsiewkę jako uprawę główną w następnym roku.
Z korzyścią dla gleby
Kolejna praktyka ma polegać na opracowaniu i przestrzeganie planu nawożenia z wykorzystaniem narzędzia FaST (narzędzia do zrównoważonego gospodarowania składnikami odżywczymi). Przewidziano tutaj wariant podstawowy (bez wapnowania, w przypadku gdy wyniki próbek gleby nie wskazują na potrzebę zastosowania wapnowania) oraz z wapnowaniem. W wariancie podstawowym będzie trzeba opracować i przestrzegać planu nawozowego do powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby określającej dawki składników pokarmowych (azot, fosfor, potas oraz potrzeby wapnowania). W drugim wariancie, oprócz wymogów podstawowych, dochodzi wapnowanie, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby.Rolnicy, którzy uprawiają co najmniej trzy różne gatunki upraw, przy czym co najmniej 25% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej, z kolei udział zbóż nie przekracza 50%, a roślin okopowych – 25%, mogą wziąć na siebie zobowiązanie w ramach praktyki "Korzystna struktura upraw".
Zrównoważone i integrowane
Prowadzenie zrównoważonego gospodarowania na wszystkich użytkach rolnych w gospodarstwie polega na nieprzekroczeniu obsady zwierząt w granicach np. od 0,5 do 1,5 DJP/ ha użytków rolnych. Ta praktyka jest niedostępna dla rolników, którzy prowadzą "Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt".Z kolei "Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin" łączy się z koniecznością potwierdzenia certyfikatem.
Rolnicy, którzy zdecydują się na realizację "Praktyki ograniczającej emisję amoniaku", muszą przyorywać obornik na gruntach ornych w ciągu 4 godzin od aplikacji. Realizacja tej praktyki ma być potwierdzana przez rolnika za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR. Poza tym rozlewanie gnojowicy może być przeprowadzane jedynie metodami innymi niż rozbryzgowe, czyli poprzez wstrzyknięcie płytkie z wykorzystaniem aplikatorów wyposażonych w redlice tarczowe albo aplikację do gleby z zastosowaniem wozów asenizacyjnych z płozami.
Uproszczone i wolne od ŚOR
Jedną z zaproponowanych praktyk w ramach schematów są "Uproszczone systemy uprawy". Praktyka ta polega na prowadzeniu na gruntach ornych uprawy konserwującej bezorkowej z mulczowaniem lub uprawy uproszczonej bądź pasowej.Kolejne zobowiązanie jest przewidziane dla rolników, którzy na gruntach ornych pozostawią co najmniej dwa pasy wolne od środków ochrony roślin i nawozów, zajmujące co najmniej 20% działki rolnej. Co najmniej jeden pas musi znajdować się wewnątrz uprawy rolnej. Jeśli pasy znajdą się wewnątrz uprawy, powinny mieć szerokość minimum 9 m, a jeżeli uprawa rolna przylega do granicy lasu, to jeden z pasów musi przebiegać wzdłuż całej granicy rolno-leśnej i mieć szerokość minimum 6 m. Pasy nie mogą do siebie przylegać i powinny być obsiane innym gatunkiem niż pozostała część działki rolnej. Utworzone na polu pasy mogą mieć charakter rotacyjny (w cyklu rocznym). Na wydzielonych pasach obowiązuje zakaz stosowania nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, komunalnych osadów ściekowych oraz zakaz składowania obornika, słomy, siana i odpadów.
Biomasa i retencja
Na liście proponowanych ekoschematów znalazło się też "Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poplonowych w formie mulczu (matowania)". Wiąże się ono z pozostawieniem co najmniej do końca lutego w formie mulczu resztek pozbiorowych (ściernisko, rozdrobniona słoma, liście buraków, biomasa międzyplonów). Pozostawiona biomasa powinna być rozdrobniona i w miarę możliwości równomiernie rozmieszczona na powierzchni gleby. W przypadku międzyplonów ścierniskowych dopuszcza się pozostawienie biomasy nierozdrobnionej do wiosny.Inna praktyka polega na utrzymywaniu stałej okrywy roślinnej w międzyrzędziach w uprawach sadowniczych. Jest też taka – "Zadrzewienia śródpolne i systemy rolno-leśne", która polega na utrzymaniu na gruncie rolnym zadrzewień i systemów rolno-leśnych założonych w ramach inwestycji w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów z II filaru WPR.
Rolnicy, którzy realizują wybrane pakiety przyrodnicze związane z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach działań rolno-środowiskowo-klimatycznych PROW 2014–2020 r. oraz będą realizować podobne zobowiązania w ramach Planu Strategicznego 2023–2027, będą mogli wybrać ekoschemat: "Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych". Będzie on dostępny też w połączeniu z ekoschematem "Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych".
Zgodnie z założeniem warunkiem przyznania płatności jest podjęcie się przez rolnika realizacji co najmniej jednego ekoschematu na gruntach rolnych kwalifikujących się do płatności i spełnienie przez niego wymagań określonych dla wybranej praktyki. Płatność byłaby przyznawana do powierzchni, na której realizowana byłaby dana praktyka. W niektórych przypadkach, ze względu na charakter proponowanych praktyk, płatność byłaby naliczana do całkowitej powierzchni gruntów lub użytków rolnych w gospodarstwie, np. w przypadku "Opracowania i przestrzegania planu nawozowego" czy "Korzystnej struktury upraw".
Dla poszczególnych praktyk przewidziano oddzielne stawki płatności. Ich wysokość nie jest jeszcze znana.
