Zmniejszenie prawa dożywocia

XTeściowie przekazali nam gospodarstwo rolne na podstawie umowy o dożywocie. Było w niej zapisane, że mamy im zapewnić możliwość korzystania z dwóch pokoi na parterze domu. Teść zmarł w zeszłym roku. Czy możemy domagać się od teściowej, żeby zamieszkała w jednym pokoju?
YRaczej nie, chyba że umowa o dożywocie przewiduje taką możliwość. Strony mogą bowiem dowolnie uregulować zakres świadczeń przysługujących dożywotnikom, w tym przewidzieć ich ograniczenie w razie śmierci jednego z nich. Jeżeli umowa nie zawiera takich postanowień lub nie są one jednoznaczne, zastosowanie ma art. 911 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.
Przypomnijmy, że w myśl art. 908 k.c., jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, zobowiązania te należą do treści prawa dożywocia.
Zakres zmniejszenia świadczeń po śmierci jednego z dożywotników zależy od tego, czy są one podzielne, czy niepodzielne. Świadczenia pieniężne albo polegające na dostarczaniu środków utrzymania czy ubrania podlegają proporcjonalnemu zmniejszeniu. W przypadku świadczeń niepodzielnych proporcjonalne zmniejszenie z reguły nie jest możliwe. Wskazuje się, że liczba pomieszczeń udostępnionych dożywotnikom powinna pozostać taka sama po śmierci jednego z nich. Nie powinno też ulec zmniejszeniu świadczenie polegające na dostarczaniu do tych pomieszczeń światła czy opału albo środków czystości. Inaczej może wyglądać ta kwestia, w przypadku gdy zmarły dożywotnik zajmował ze względu na swoje szczególne potrzeby część mieszkania, np. dodatkowe pomieszczenie na wózek inwalidzki. Rozstrzygnięcie w tym zakresie zależy od okoliczności konkretnego przypadku.
Warto porozmawiać z teściową na temat możliwości zwolnienia jednego z zajmowanych pokoi, ale wygranie sprawy w sądzie wydaje się mało prawdopodobne. ●