Okres uszkadzania rzepaku przez słodyszka trwa do fazy BBCH 67 (koniec kwitnienia), jednak największe straty wyrządza jego żerowanie do fazy BBCH 57 (nadal zamknięte, ale już żółte pąki kwiatowe). Straty są uzależnione od wielkości populacji szkodnika i przebiegu pogody.

Wczesny nalot – większe straty

Chrząszcze słodyszka (czarne długości 2–2,5 mm, metalicznie błyszczące, o odcieniu granatowym lub ciemnozielonym, z 3-członowymi czułkami zakończonymi buławką) przegryzają pąki, aby dostać się do pyłku kwiatowego, a samice uszkadzają je, aby złożyć jaja pojedynczo do 200 sztuk (jaja są białe, wydłużone, długości 0,5 mm). Słodyszek wyrządza największe szkody, gdy pojawi się wcześnie, a rzepaki przed kwitnieniem rozwijają się wolno. Jeśli faza pąkowania z powodu chłodów przedłuża się, szkody wyrządzane przez słodyszka mogą być bardzo duże.
W okresie kwitnienia chrząszcze słodyszka rzepakowego nie wyrządzają już szkód. Ba, jeśli ich liczebność nie jest zbyt duża, mogą przyczynić się nawet do lepszego zapylania rzepaku. Jednak wcześniej wyrządzone uszkodzenia mocno zmniejszają plon nasion. Uszkodzone przez słodyszka pąki zasychają i odpadają, a pozostają jedynie szypułki kwiatowe. Skutkiem tego są nieregularne kwiatostany i nieregularnie rozłożone łuszczyny.
Larwa słodyszka (biała, z 2–3 ciemnymi plamkami na grzbiecie, z ciemną głową, z trzema parami odnóży, osiąga do 4 mm długości) rozwija się w pąku do 6 tygodni żywiąc się pyłkiem i nektarem – nie wyrządza większych szkód. Dorosłe larwy opuszczają kwiaty i zagrzebują się w ziemi, gdzie się przepoczwarczają. Chrząszcze pojawiają się w czerwcu i po krótkim okresie żerowania pod koniec sierpnia przelatują na miejsca zimowania. Słodyszek rzepakowy ma jedno pokolenie w roku.

Monitorować i zbierać dane

Do kontroli nalotu pierwszych chrząszczy słodyszka na plantację najlepiej wykorzystać metodę żółtych naczyń lub wystawionych żółtych tablic lepowych. W celu ustalenia terminu zwalczania słodyszka rzepakowego konieczne są ich systematyczne obserwacje, które dostarczą danych o terminie i intensywności nalotu słodyszka. Zabieg chemiczny na podstawie progów szkodliwości najlepiej jest wykonać tuż przed lub w trakcie szczytowego nalotu słodyszka. Zabieg wykonany zbyt wcześnie nie obejmie dużej liczby osobników nalatujących w czasie szczytu, natomiast wykonany za późno pozwala szkodnikom na spowodowanie znacznych uszkodzeń.
Używając do monitorowania nalotu słodyszka rzepakowego żółtych naczyń należy je ustawić ok. 20 m w głąb plantacji, licząc od brzegu pola i zawsze na wysokości wierzchołków roślin. W miarę wzrostu rzepaku naczynia trzeba podnosić wyżej. Sprawą bardzo ważną jest systematyczne kontrolowanie naczyń zawsze o tej samej porze dnia i najlepiej w południe. Pamiętajmy o ważnym szczególe – każdego dnia zliczamy odłowione szkodniki i je usuwamy, aby śledzić w ten sposób dynamiką nalotów słodyszka rzepakowego. Ten monitoring należy uzupełnić systematyczną obserwacją i liczeniem szkodników na roślinach z brzegowych pasów plantacji.

Z zachowaniem bezpieczeństwa dla pszczół

Zabieg chemiczny wykonujemy po stwierdzeniu obecności szkodnika w żółtym naczyniu lub przy stwierdzeniu obecności chrząszczy na roślinach. Obserwacje prowadzimy w fazie zwartego kwiatostanu (BBCH 50–52 – próg szkodliwości to 1 chrząszcz na roślinie) i luźnego kwiatostanu (BBCH 53–59 – próg szkodliwości w tej fazie to 3–5 chrząszczy na roślinie).
Planując zakup insektycydów do zwalczania słodyszka rzepakowego pamiętajmy o odporności szkodnika, a także o bezpieczeństwie dla zapylaczy. Obecność zapylaczy wpływa korzystanie na plonowanie. Wielu plantatorów rzepaku posiada pasieki pszczele albo współpracuje z pszczelarzami. Jeżeli nawet takiej współpracy nie ma, zabiegi insektycydowe powinny być wykonywane poza godzinami oblotów pszczół i warto o planowanym zabiegu poinformować okolicznych pszczelarzy.

Marek Kalinowski