Pamiętajmy, że bardzo pomocne w niekorzystnych warunkach oraz kiedy chwasty przerastają, jest dodawanie do cieczy roboczej adiuwantu. Zawsze musi być on dopasowany do substancji czynnej herbicydu i do formulacji produktu, a najlepiej kiedy działa wielofunkcyjnie, przy czym niektóre herbicydy już zawierają w formulacji dodatki adiuwantu.

Dwie strategie i wyjątki

Najczęściej spotykanymi i najbardziej konkurencyjnymi chwastami dwuliściennymi dla buraka są: fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, maruna bezwonna, nawrot polny, mlecz zwyczajny, ostrożeń polny, poziewnik szorstki, przytulia czepna, rdesty, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, szarłat szorstki, tasznik pospolity i czasami samosiewy rzepaku. Z chwastów jednoliściennych najczęściej występują natomiast: chwastnica jednostronna, włośnice i perz właściwy.
Powodzenie strategii odchwaszczania zależy od panujących wczesną wiosną zmiennych warunków atmosferycznych (susze glebowe, wiosenne chłody, majowe przymrozki) i w takich sytuacjach odchwaszczanie można modyfikować. Można wykonać jeden zabieg przedwschodowy i dwa powschodowe, kiedy wiemy, że zaraz po wschodach wjazd opryskiwacza nie będzie możliwy, kiedy mamy problemy z chwastami rumianowatymi, samosiewami rzepaku, blekotem i marchwią zwyczajną. Wariant trzech zabiegów powschodowych jest zalecany w sytuacjach, kiedy uprawiamy buraki na bardzo dobrych glebach z wysoką zawartością próchnicy, pH gleby jest niskie oraz przed wschodami obserwujemy suszę glebową. Do tych strategii należy dorzucić możliwość wykorzystania przed siewem glifosatu w uprawie uproszczonej buraków po międzyplonach (mulcz) oraz gdy przedplonem były uprawiane trawy.
Za przedwschodowym ich zwalczaniem w burakach cukrowych przemawia dodatkowo kilka ważnych cech chwastów. W odróżnieniu do buraka cukrowego, dla którego optymalną temperaturą gleby dla wschodów jest 8 st. C, wiele chwastów wschodzi już w temperaturze ok. 2 st. C. Do chwastów kiełkujących przy temperaturze gleby od 2 do 5 st. C należą: przetacznik, komosa biała, rzodkiew świrzepa, rumianek, przytulia czepna, gwiazdnica pospolita i rdest powojowaty. Przy temperaturze 7 st. C (wcześniej niż burak) kiełkują: szarłat szorstki, żółtlica drobnokwiatowa, szczyr roczny, jasnota. W uprawie buraków cukrowych jeden zabieg przedwschodowy nie jest jednak wystarczający. W odchwaszczaniu powschodowym najlepiej jest przyjąć od razu strategię odchwaszczania dawkami dzielonymi.

Zalety dzielenia dawek

Główną zaletą stosowania dawek dzielonych jest możliwość odchwaszczania w fazach największej wrażliwości chwastów i niezależnie od fazy rozwojowej buraka. Chwasty są najbardziej wrażliwe na herbicydy we wczesnych fazach wzrostu, w stadium liścieni, maksymalnie w stadium jednej pary liści właściwych. Natomiast krytyczną fazą wrażliwości buraka cukrowego na zachwaszczenie jest okres między skiełkowaniem, a wytworzeniem 6–8 par liści właściwych. Po zwarciu międzyrzędzi buraki są konkurencyjne i same dobrze ograniczają rozwój chwastów.
W systemie dawek dzielonych termin aplikacji herbicydów określany jest na podstawie fazy rozwojowej chwastów i jest w większości przypadków niezależny od stadium rozwojowego buraka cukrowego. Herbicydy w dawkach dzielonych stosujemy, gdy chwasty znajdują się w stadium liścieni do fazy 2 liści właściwych. W praktyce kolejne zabiegi nalistne w zależności od warunków klimatyczno-glebowych wykonuje się w odstępach od 5 do 12 dni. Warto w tym miejscu dodać, że prowadzono w Polsce doświadczenia ze stosowaniem w odchwaszczaniu buraka cukrowego tzw. mikrodawek herbicydów oraz testowano tzw. metodę split, ale z różnych powodów te systemy odchwaszczania nie zostały wdrożone.

Najważniejsze cechy substancji

Od wielu lat odchwaszczanie buraków cukrowych opiera się na kilku substancjach czynnych, ale rynek herbicydów zmienia się. Z jednej strony wycofywane są substancje czynne (desmedifam wycofany w ub.r., a fenmedifam jest na liście zagrożonych wycofaniem), bardzo ważne w systemach odchwaszczania buraka. Z drugiej strony wprowadzane są produkty wieloskładnikowe i w nowych formulacjach. Poniżej przedstawiamy najważniejsze cechy głównych substancji czynnych herbicydów do zwalczania chwastów dwuliściennych w burakach cukrowych. Odrębną grupę stanowią oczywiście graminicydy do pozbycia się chwastów jednoliściennych oraz glifosat. Są też produkty oparte na substancjach chinomerak i dimetenamid-P, a także rozwiązanie unikalne w technologii Conviso Smart, w której do odchwaszczania odmian buraka odpornych na działanie substancji foramsulfuron i tienkarbazon metylu używamy herbicydu Conviso One, który je zawiera.
Chlopyralid (działanie przez liście) – skuteczna substancja, a mało w burakach wykorzystywana. Jest najskuteczniejsza do zwalczania rumianów i rumianków. Zwalcza też ostrożnia polnego i to w zaawansowanych fazach wzrostu. Skutecznie zwalcza też takie gatunki jak: ambrozja bylicolistna, blekot pospolity, chaber bławatek, dymnica pospolita, maruna bezwonna, mlecz polny i zwyczajny, podbiał pospolity, psianka czarna, rdesty, żółtlica drobnokwiatowa.
Chlorydazon (działanie przez glebę i liście) – ta substancja przenika do roślin głównie przez korzenie i powoduje uszkodzenia chloroplastów prowadząc do zahamowania fotosyntezy. Chwasty żółkną i zasychają. Substancja może być zastosowana doglebowo, jak i po wschodach buraków. W glebie substancja pozostaje aktywna 6 do 8 tygodni i zwalcza takie chwasty jak: jasnoty, komosę, psiankę czarną, rdest plamisty i powojowy, tasznik pospolity i tobołki polne.
Etofumesat (działanie przez glebę) – substancja pobierana jest przez korzenie i łodyżki kiełkujących roślin i przemieszcza się tylko w jednym kierunku – od korzeni do liści. Powoduje zahamowanie wzrostu i ograniczenie tworzenia się wosków na liściach. Może być stosowana doglebowo i nalistnie rozkładając się po 5 do 14 tygodniach. Zwalcza takie chwasty jak: przytulia czepna, szarłat szorstki oraz ogranicza rozwój komosy i chwastnicy jednostronnej.
Lenacyl (działanie przez glebę) – substancja działa głównie przez glebę, jest pobierana przez korzenie i przemieszczana do liści. Może wnikać przez liście tylko częściowo, a w glebie może zalegać od 3 miesięcy do pół roku. Zwalczane chwasty to: komosa, rdest kolankowy i powojowy, szczaw, tasznik pospolity i wiechlina roczna. Substancja ogranicza też chwastnicę jednostronną.
Metamitron (działanie przez glebę i liście) – do roślin przenika przez liście i korzenie i można ją stosować doglebowo lub nalistnie. W glebie jest aktywna przez 2–4 miesiące. Zwalczane chwasty to: chaber bławatek, jasnoty, komosa, psianka czarna, rdest plamisty, szarłat szorstki i samosiewy rzepaku.
Triflusulfuron metylu (działanie przez liście) – przenika do roślin przez liście hamując podział komórek w stożkach wzrostu. Chwasty po kilku dniach żółkną i zasychają. Zwalczane chwasty to: blekot pospolity, dymnica pospolita, poziewnik szorstki, psianka czarna, rdest kolankowy i plamisty, chwasty rumianowate, samosiewy rzepaku i szarłat szorstki.
Fenmedifam (działanie przez liście) – substancja wnika do tkanek przez liście i hamuje fotosyntezę. Substancja do stosowania nalistnego (w glebie słabo aktywna). Najskuteczniej działa na chwasty od fazy liścieni do 4 liści. Zwalczane chwasty to: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, poziewnik szorstki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, tasznik pospolity i tobołki polne.

Marek Kalinowski