Nie wszystkie należności zwolnione z podatku

XPrzez moje grunty rolne ma być prowadzona nowa linia energetyczna, która zastąpi starą. Zakład energetyczny zaproponował mi ustanowienie służebności przesyłu i wypłatę jednorazowego wynagrodzenia z tego tytułu. Ponadto ma mi zapłacić odszkodowanie za obniżenie wartości działki. Jest też skłonny zapłacić za bezumowne użytkowanie. Czy od tych kwot będę musiał zapłacić podatek dochodowy?
YZarówno wynagrodzenie, jak i odszkodowanie, które otrzyma Pan od zakładu energetycznego w związku z ustanowieniem służebności przesyłu, będzie zwolnione z podatku. Inaczej wygląda sprawa wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w wyniku prowadzenia na tych gruntach przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Chodzi o odszkodowania z tytułu:

ustanowienia służebności gruntowej,
rekultywacji gruntów,
szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie.

Ponadto na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego jest wynagrodzenie otrzymane za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.
Zatem wynagrodzenie w związku z ustanowieniem służebności przesyłu na nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego stanowi przychód wprost korzystający ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 120a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W kwestii możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odszkodowania otrzymanego za obniżenie wartości nieruchomości w związku z ustanowieniem służebności przesyłu kilkakrotnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, m.in. w wyroku z 1 czerwca 2016 r. (sygn. akt: II FSK 1403/14). Wskazał w nim, że świadczenie odszkodowawcze stanowi finansową rekompensatę uszczerbku, który powstał u podmiotu poszkodowanego wskutek zdarzenia wywołującego szkodę.
Odszkodowanie powinno pokrywać tak szkodę rzeczywistą poniesioną przez poszkodowanego, jak i utracone korzyści, czyli to wszystko, co poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby nie doszło do zdarzenia. W efekcie nie znajduje uzasadnienia wyłączenie z zakresu ulgi podatkowej świadczeń odszkodowawczych z tytułu obniżenia wartości nieruchomości.
Podobnie orzekł NSA w wyroku z 1 marca 2017 r. (sygn. akt: II FSK 772/15), uznając, że przyznane odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości w związku z lokalizacją linii elektroenergetycznej bezpośrednio związane jest z ustanowieniem służebności przesyłu. Bez wątpienia jest to więc odszkodowanie z tytułu ustanowienia tej służebności, a zatem mieści się w dyspozycji przepisu art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zwolnienie z podatku nie obejmie natomiast wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu. Nie stanowi bowiem odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ww. ustawy. Podstawy do zwolnienia nie może również stanowić art. 21 ust. 1 pkt 120 i pkt 120a, gdyż wynagrodzenie nie będzie wynikiem ustanowienia służebności gruntowej lub ustanowienia służebności przesyłu na mocy wyroku sądu i zasądzenia z tego tytułu odszkodowania.       ●