Grypa ptaków (avian influenza – AI) znajduje się na liście OIE jako niezwykle zakaźna choroba wirusowa drobiu, która może powodować śmiertelność do 100%. Na zakażenie wirusem grypy ptaków podatne są prawie wszystkie gatunki ptaków zarówno domowych (drób), jak i dzikich wolno żyjących, jednak stopień wrażliwości poszczególnych gatunków jest zróżnicowany:

kury i indyki – duża wrażliwość na zakażenie, występowanie klinicznej postaci choroby;
kaczki i gęsi – wrażliwość na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy wywołują kliniczną postać choroby; drób wodny uważa się za potencjalny rezerwuar i źródło wirusa;
perliczki, przepiórki, bażanty i kuropatwy – wrażliwość podobna jak u kur i indyków;
strusie – występują objawy oddechowe i nerwowe, biegunka, osłabienie i upadki 20–30%; strusie emu są mniej wrażliwe, nie występują u nich objawy kliniczne ani upadki;
ptaki trzymane w klatkach, włączając papugowate i śpiewające – wirusy AI izolowane na całym świecie od dzikich i egzotycznych ptaków nie były dotąd stwierdzane u ptaków trzymanych w klatkach.

Wirus grypy ptaków może zachowywać aktywność w środowisku kurnika przez 5 tygodni, zatem istotne jest przy podejrzeniu lub stwierdzeniu choroby zabezpieczenie pomieszczeń, sprzętu, nawozu oraz dokładne ich oczyszczenie i odkażenie. Wirusy grypy są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne oraz detergenty. Niszczy je również obróbka termiczna (smażenie, gotowanie).
Ważne jest, aby odpowiednio chronić stada drobiu przed zakażeniem, gdyż ma to znaczenie gospodarcze zarówno o charakterze lokalnym (konieczność likwidacji stad), jak i globalnym (zamykanie rynków zagranicznych dla polskiego drobiu i produktów drobiowych).

Zalecenia w chowie przyzagrodowym:

karmienie i pojenie drobiu w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie;
utrzymywanie drobiu na ogrodzonej przestrzeni – pod warunkiem uniemożliwienia kontaktów z dzikim ptactwem;
odizolowanie od innego drobiu, kaczek i gęsi;
przechowywanie paszy, w tym zielonki, w pomieszczeniach zamkniętych lub pod szczelnym przykryciem, uniemożliwiającym kontakt z dzikim ptactwem;
unikanie pojenia ptaków i czyszczenia kurników wodą pochodzącą spoza gospodarstwa (głównie ze zbiorników wodnych i rzek);
zgłaszanie lekarzowi weterynarii, wójtowi lub burmistrzowi zaobserwowanych nagłych, zwiększonych padnięć drobiu lub spadku nieśności;
po każdym kontakcie z drobiem lub ptakami dzikimi umycie rąk wodą z mydłem;
używanie odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przy czynnościach związanych z obsługą drobiu;
osoby utrzymujące drób w chowie przyzagrodowym nie mogą być zatrudniane w przemysłowych fermach drobiu.

Zalecenia dla hodowców gołębi:

karmienie i pojenie gołębi w sposób wykluczający dostęp ptaków dzikich;
przechowywanie paszy w pomieszczeniach zamkniętych lub pod szczelnym przykryciem uniemożliwiającym kontakt z dzikim ptactwem.

Zalecenia dla przemysłowych producentów drobiu:

utrzymywanie w odosobnieniu ptaków (obowiązkowo w okresie wiosennych oraz jesiennych wędrówek dzikich ptaków) lub na wolnej, ogrodzonej przestrzeni – pod warunkiem ograniczenia kontaktu z dzikim ptactwem;
karmienie i pojenie drobiu w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie;
zielonki stosowane w karmieniu drobiu wodnego (kaczki i gęsi), szczególnie w okresie wiosennych oraz jesiennych wędrówek dzikich ptaków, nie mogą pochodzić z terenów wysokiego ryzyka zanieczyszczenia ich wirusem grypy ptaków, z okolic zbiorników wodnych, bagien i innych miejsc stanowiących ostoję ptaków dzikich;
szczelne przykrycie pojemników z karmą dla drobiu i wodą do picia lub przetrzymywanie ich wewnątrz budynków, a także unikanie pojenia ptaków i czyszczenia pomieszczeń wodą pochodzącą spoza gospodarstwa (głównie ze zbiorników wodnych i rzek);
ograniczenie przemieszczania się osób postronnych oraz zwierząt pomiędzy obiektami, w których przechowywana jest karma dla zwierząt, a obiektami, w których bytuje drób;
rozłożenie przed wejściami do budynków, w których utrzymywany jest drób, mat nasączonych środkiem dezynfekcyjnym;
wprowadzenie zakazu wjazdu pojazdów na teren fermy, poza działaniami koniecznymi, np. dowozem paszy, odbiorem drobiu do rzeźni lub przez zakład utylizacyjny;
obowiązkowa dezynfekcja wjeżdżających pojazdów;
rozłożenie mat dezynfekcyjnych przed wjazdem i wejściem na teren gospodarstwa;
używanie odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przy czynnościach związanych z obsługą drobiu;
wprowadzenie obowiązku przeprowadzania dokładnego mycia i dezynfekcji rąk przed wejściem do obiektów, w których utrzymuje się drób;
brak kontaktu pracowników ferm drobiu z innym ptactwem np. kurami, gołębiami.

Dodatkowe zalecenia głównego lekarza weterynarii:

słomę, która będzie wykorzystywana w chowie ściółkowym, należy zabezpieczyć przed dostępem dzikiego ptactwa (przetrzymywać w zamkniętych pomieszczeniach, zadaszyć);
regularnie przeglądać wszelkie połączenia i rury (silosy paszowe) pod kątem obecności zanieczyszczeń, np. odchodów dzikich ptaków;
eliminować wszelkie możliwe do usunięcia nieszczelności budynków inwentarskich (umieścić siatki w oknach i otworach, zabezpieczyć kominy wentylacyjne);
nie należy tworzyć sztucznych zbiorników wodnych na terenie gospodarstwa (oczka wodne), a istniejące zabezpieczyć przed dostępem dzikiego ptactwa;
nie dokarmiać dzikiego ptactwa na terenie gospodarstwa (usunąć karmniki);
jeżeli na terenie gospodarstwa znajdują się drzewa owocowe, należy jak najczęściej usuwać opadłe owoce.

Tekst ukazał się w związku z umową o współpracy między Głównym Inspektoratem Weterynarii a „Tygodnikiem Poradnikiem Rolniczym”.