Mimo że w Krajowym Rejestrze wpisane są obecnie 32 odmiany, to na LOZ aż roi się od plennych odmian znajdujących się we Wspólnotowym katalogu odmian roślin rolniczych. Dlaczego? Chodzi o postęp hodowlany oraz czas. To przypomina trochę sytuację w kukurydzy. Wiele odmian zarejestrowanych już w UE zanim przeszłoby etap polskich badań rejestrowych ustępowałoby już potencjałem plonotwórczym kolejnym nowym odmianom. Niemniej przebadanie potencjału odmian roślin w polskich warunkach, co także robi COBORU w tzw. badaniach porównawczych, jest kluczowe.

W doświadczeniach z soją

bada się i porównuje wpływ na plonowanie różnych gęstości siewu, różne rozstawy międzyrzędzi, różne dawki azotu oraz kombinacje herbicydowe, a także wpływ fungicydów. Prowadzone są badania mikronawozowe i z użyciem nitraginy różnych producentów. Badane są także optymalne i opóźnione terminy siewu soi.
Z doświadczeń wynika szereg ciekawych wniosków dla zainteresowanych uprawą soi. Kluczowym i najważniejszym elementem agrotechniki soi jest zaprawienie nasion nitraginą. Po to uprawia się przecież bobowate, aby otrzymać plon nasion i uzyskać darmowy, związany z powietrza azot. Hektarowa plantacja soi obsiana nasionami zaszczepionymi nitraginą wiąże od 80 do 150 kg azotu. Wiążą go z powietrza bakterie brodawkowe. Mimo że rolnicy znają nitraginę samo zaprawianie nią nasion nie jest takie proste. Musi być przeprowadzone na krótko przed siewem i w ciemności. Są na rynku nasiona soi zaszczepione bakteriami Rhizobium japonicum fabrycznie.

Soję można uprawiać

praktycznie na wszystkich glebach pamiętając jednak, że roślina lubi lżejsze gleby, lecz wtedy wymaga zwiększonego nawożenia. Soja lubi też uregulowany odczyn pH gleby (nie lubi gleb kwaśnych). W przypadku mocnych stanowisk i sezonu obfitującego w opady istnieje niebezpieczeństwo wydłużenia okresu wegetacyjnego, a wtedy soja później osiągnie dojrzałość.
Dla plonowania soi ważny jest przedplon. Najbardziej odpowiednim są zboża, kukurydza i okopowe. Nieodpowiednimi przedplonami dla soi inne strączkowe, słonecznik, trawy i rośliny motylkowe drobnonasienne. Soję można uprawiać w monokulturze, ale pamiętać trzeba, by nitraginę stosować każdego roku. Bolączką soi są nisko osadzone strąki. W badaniach stwierdzono jednak pewną istotną zależność – im późniejszy siew, tym strąki są osadzone niżej i dlatego siać trzeba tę roślinę jak najwcześniej, mimo że bardzo lubi ciepło.

Rekomendacje odmian

tworzone w województwach są ważne dla praktyki rolniczej, bo uwzględniają potencjał plonowania w konkretnych warunkach glebowo-klimatycznych. Poniżej przedstawiamy charakterystykę (wg źródeł COBORU) odmian soi, po jednej najczęściej rekomendowanej w grupie odmian bardzo wczesnych i wczesnych (Adessa), grupie średnio wczesnych i średnio późnych (Abelina), grupie późnych (Acardia) oraz grupie bardzo późnych (Kofu).
Adessa – jest odmianą wczesną. Plon nasion i białka średni, jednak większy niż innych odmian o podobnej wczesności. Termin kwitnienia roślin wczesny, okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej wczesny do bardzo wczesnego. Rośliny dość niskie. Osadzenie najniższych strąków bardzo niskie. Odporność na wyleganie przed zbiorem duża. Odporność na bakteryjną ospowatość, zgorzelową plamistość i na bakteryjną plamistość – średnia. Równomierność dojrzewania bardzo duża. Odporność na pękanie strąków średnia. Masa 1000 nasion średnia.
Abelina – odmiana średnio wczesna. Plon nasion i białka duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia roślin średni, okres kwitnienia długi. Początek dojrzewania i dojrzałość techniczna średnio wczesna. Rośliny wysokie, najniższe strąki osadzone dość wysoko. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na bakteryjną ospowatość powyżej średniej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków dość mała. Masa 1000 nasion średnia.
Acardia – jest odmianą późną z katalogu CCA, niezarejestrowaną w Polsce. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin i okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniższych strąków średnie. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia oraz przed zbiorem duża. Równomierność dojrzewania średnia. Odporność na pękanie strąków dość duża. Masa 1000 nasion średnia do dużej. Zawartość białka ogólnego, tłuszczu surowego oraz włókna surowego w nasionach średnia.
Kofu – odmiana bardzo późna z katalogu CCA, niezarejestrowana w Polsce. Plon nasion i białka duży. Termin kwitnienia roślin dość późny, okres kwitnienia średni. Termin osiągnięcia dojrzałości technicznej i żniwnej późny. Rośliny średniej wysokości. Osadzenie najniżej położonych strąków średnie do dość niskiego. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia oraz przed zbiorem duża. Równomierność dojrzewania średnia. Odporność na pękanie strąków dość duża. Masa 1000 nasion średnia do dużej. Zawartość białka ogólnego oraz tłuszczu surowego w nasionach średnia, włókna surowego dość mała.

Marek Kalinowski

Mapka
Lista Odmian Zalecanych soi na 2021 r.
Dolnośląskie
Adessa¹
Abelina²
Acardia³
Albiensis³
Bettina⁴
Tertia⁴

Kujawsko-Pomorskie
Adessa¹
Erica¹
Mayrika¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²
Acardia³
ES Comandor³
Viola³

Lubelskie
Abelina²
Sirelia²
Obelix²
ES Comandor³
Brunensis³
Kofu⁴
Naya⁴
Petrina⁴

Lubuskie
Adessa¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²
Acardia³
Viola³

Łódzkie                                                      
Erica¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²
Acardia³
Aurelina³
Moravians³

Małopolskie
Abelina²
Sirelia²
ES Comandor³
Viola³
Aligator³

Mazowieckie
Adessa¹
Erica¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²

Opolskie
Sirelia²
Acardia³
ES Comandor³
Viola³
Albiensis³
Achillea³
Regina³
Kofu⁴
Bettina⁴
Petrina⁴
Tertia⁴

Podkarpackie
Adessa¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²
Acardia³
ES Comandor³
Albiensis³
Moravians³
Achillea³

Podlaskie
Erica¹
Ambella¹
Abelina²
Sirelia²
Obelix²

Pomorskie
Adessa¹
Erica¹
Mayrika¹

Śląskie
Adessa¹
Erica¹
Abelina²
Viola³
Aurelina³

Świętokrzyskie
Abelina²
Obelix²
ES Comandor³
Viola³
Brunensis³
Kofu⁴
Naya⁴

Warmińsko-Mazurskie
Erica¹
Abelina²

Wielkopolskie
Mayrika¹
Abelina²
Sirelia²
Acardia³
ES Comandor³
Viola³
Albiensis³
Kofu⁴

Zachodniopomorskie
Adessa¹
Abelina²

Pod mapą:
Odmiany Mayrika, Ambella, Sirelia, Obelix, Acardia, Albiensis, Brunensis, Moravians, Achillea, Kofu, Bettina, Naya i Tertia znajdują się we Wspólnotowym katalogu odmian roślin rolniczych CCA i nie są zarejestrowane w Polsce.
¹ – odmiany bardzo wczesne i wczesne
² – odmiany średnio wczesne i średnio późne
³ – odmiany późne
⁴ – odmiany bardzo późne