O plonowaniu użytków zielonych w kolejnych odrostach decyduje szybkość zbioru pierwszego pokosu, zasobność wody i nawożenie azotem oraz potasem. W przypadku azotu ważna jest jego forma i dawka skorygowana udziałem roślin motylkowych i wiekiem użytku zielonego. Nawożenie trzeba wykonać niezwłocznie po zbiorze pierwszego pokosu.

Najważniejsza jest dawka azotu

Na łąkach trzykośnych po pierwszym pokosie powinniśmy stosować ok. 30% całorocznej dawki azotu, a na łąkach dwukośnych po pierwszym pokosie stosujemy ok. 40% całorocznej dawki azotu. Jeżeli np. roczna dawka azotu wynosi 160 kg/ha, po pierwszym pokosie powinniśmy zastosować 50 kg N/ha (mocznik). Jeżeli udział roślin motylkowych w poroście przekracza 20%, to jednorazowa dawka azotu (również po I pokosie) nie powinna przekraczać 30 kg/ha. Jeżeli nawozimy nowo założony użytek zielony, to dawka azotu pod drugi pokos powinna być o 30% wyższa. Na pastwiskach natomiast po pierwszym wypasie stosujemy dawkę 40–50 kg N/ha (mocznik), a po każdym następnym po 30 kg N/ha (saletra amonowa lub mocznik).
Jak widać nie ma jednej strategii nawożenia, przy czym w gospodarstwach stosujących jesienią obornik trzeba uwzględnić jego wartość i następcze działanie składników pokarmowych. W przypadku azotu jego forma powinna być dostosowana do aktualnych i prognozowanych warunków pogodowych. W warunkach upałów i suszy nie powinniśmy nawozić i z całą pewnością wymieniany wyżej mocznik będzie ulegał stratom. W takiej sytuacji warto mieć w gospodarstwie szybki azot (saletra) i zastosować go na kilka dni przed spodziewanymi opadami. Reasumując – obok dawek azotu i jego podziału na porcje niezwykle ważna jest forma nawozów azotowych. Na łąkach wczesnowiosenna dawka azotu powinna być zastosowana w formie szybko działającej, czyli saletrzanej. Pod kolejne pokosy na łąkach ekonomiczne może być stosowanie mocznika, ale to jak już podkreśliłem, zależy od pogody. W przypadku pastwisk wczesnowiosenna dawka azotu również powinna być zastosowana w formie szybko działającej (saletry), druga dawka po pierwszym wypasie w formie mocznika, a kolejne w formie saletry lub mocznika (zależnie od spodziewanej pogody).

Dolistnie roztworem mocznika

W nr. 20 „Tygodnika Poradnika Rolniczego” przedstawimy zasady i możliwości dolistnego dokarmiania azotem i mikroelementami łąk i pastwisk. Przypominamy, że łąki można nawozić dolistnie roztworem mieszaniny mocznika, siarczanu magnezu i nawozu mikroelementowego 8–10 dni po pokosie, a pastwiska 5–6 dni po wypasie. Przerwa od zastosowania nawozu do kolejnego wypasu powinna wynosić 2–3 tygodnie, co pozwala uniknąć bezpośredniego kontaktu zwierząt z pozostałościami substancji wspomagających wchłanianie nawozów.
Użytki zielone nawożone dolistnie azotem trzeba normalnie nawozić fosforem i potasem. Dawki azotu w formach stałych na łąkach należy zmniejszyć o ilości tego składnika wnoszone dolistnie. W przypadku pastwisk dolistnie można podać nawet 100% potrzebnego roślinom azotu.

Potas i korekcyjne dawki fosforu

Po zbiorze pierwszego pokosu na łąkach lub po drugim wypasie pastwisk powinniśmy zastosować potas. Na użytkach zielonych nie można stosować w jednej dawce więcej niż 60 kg potasu/ha. Jeżeli np. dawka całoroczna wynosi 80 kg/ha to na łąkach i pastwiskach 40 K₂O kg/ha powinniśmy zastosować wczesną wiosną i 40 K₂O kg/ha po pierwszym pokosie lub po drugim wypasie na pastwiskach. Lepiej jest stosować potas w trzech równych dawkach – po 1/3 całorocznej dawki w terminach: wczesną wiosną, po 1 pokosie lub po drugim wypasie i jesienią razem z jesienną porcją fosforu.
Zależnie od rozplanowanego nawożenia fosforem na pastwiskach można po trzecim wypasie zastosować 1/4 całorocznej dawki. Na łąkach zalecany jest podział fosforu na dwie dawki wczesnowiosenną i jesienną. Oczywiście od każdego schematu są odstępstwa, bo jeżeli stanowisko jest w fosfor ubogie, a jesienią z przyczyn niezależnych nie był zastosowany, to trzeba nawożenie zweryfikować. Nawożenie mineralne trzeba też zweryfikować, jeżeli planujemy wykorzystanie płynnych nawozów naturalnych (gnojówka, gnojowica) lub organicznych (poferment z biogazowni).

Są nawozy dedykowane użytkom zielonym

Nawożenie całoroczne użytków zielonych oraz przewidziane nawozy do zastosowania po pierwszym pokosie łąk lub po pierwszym wypasie można rozpisać na wiele przykładów. Wcale nie trzeba postępować wg opisanych schematów, bo każdy użytek zielony jest inny. Poziom i strategię nawożenia trzeba uzależnić od składu gatunkowego użytku, od rodzaju stanowiska (gleby mineralne, gleby organiczne, mokre, względnie wilgotne, suche) od zasobności i pH gleby, od intensywności użytkowania i przede wszystkim od pogody (najważniejsza suma opadów i temperatury).
Zgodnie z przepisami wiele gospodarstw musi mieć też plan nawozowy. Ponadto pisząc o dawkach po drugim pokosie odnosiłem się do prostych form nawozów. Rynek nawozowy jest na tyle bogaty, że po pierwszym pokosie możemy znaleźć gotowe nawozy NPK dedykowane użytkom zielonym, a także nawozy wieloskładnikowe zawierające dodatkowo siarkę, magnez, wapń czy ważny w nawożeniu użytków zielonych sód.
Siarka i magnez to bardzo ważne makroelementy, które powinniśmy uwzględnić w nawożeniu użytków zielonych. Siarka jest ważna przy wysokim nawożeniu azotem, bo jest ona pobierana przez rośliny w dużych ilościach, a ponadto wywiera olbrzymi wpływ na efektywność azotu. Przyjmuje się, że dawka siarki powinna stanowić 1/4 dawki azotu.

Marek Kalinowski