Usunięcie odpadów to obowiązek ich posiadacza

XChciałbym wydzierżawić działki pod elektrownię słoneczną. Obawiam się jednak o koszty utylizacji elektrowni po skończeniu działalności. Często słyszy się o likwidacji firmy tuż przed końcem żywotności instalacji lub przeniesieniu własności tych instalacji na firmy tzw. słupy. Wtedy obowiązek utylizacji spada na właściciela działki. Jak można się przed taką sytuacją uchronić?
YW świetle aktualnie obowiązujących przepisów może Pan faktycznie zostać uznany za posiadacza odpadów pozostawionych na Pana gruncie przez firmę prowadzącą elektrownię słoneczną.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Posiadaczem odpadów, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 19 ww. ustawy, jest wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będąca w posiadaniu odpadów. Obowiązuje przy tym domniemanie, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.
Definicja pojęcia władającego powierzchnią ziemi znajduje się w art. 3 pkt 44 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Określa go jako właściciela nieruchomości, a jeżeli w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem – podmiot ujawniony jako władający.
Jak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 kwietnia 2020 r. (sygn. akt: II OSK 663/19), obowiązek usunięcia odpadów ciąży na posiadaczu odpadów, a jego odpowiedzialność oparta jest na obiektywnym fakcie zalegania odpadów w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Wprowadzenie domniemania prawnego nie zwalnia jednak organów z podejmowania wszelkich czynności zmierzających do ustalenia faktycznego posiadacza odpadów. W sytuacji jednak gdy firma prowadząca elektrownię przestanie istnieć, ustalenie jej jako posiadacza odpadów może okazać się niemożliwe, a wówczas obowiązek usunięcia odpadów spadnie na właściciela gruntu. Władze samorządowe (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) mogą w drodze decyzji pod rygorem natychmiastowej wykonalności nakazać faktycznemu posiadaczowi odpadów, czyli właścicielowi gruntów lub inwestorowi, usunięcie odpadów.
Sposobem zabezpieczenia się przed koniecznością usuwania na własny koszt odpadów jest zawarcie odpowiednich zapisów w umowie dzierżawy gruntu pod elektrownię. Powinna ona wyraźnie przewidywać, że dzierżawca jest zobowiązany do demontażu i usunięcia pozostałości po elektrowni na własny koszt. Należy przy tym dokładnie wymienić wszystkie odpady, jakie pozostaną po elektrowni. Instalacja fotowoltaiczna nie tworzy bowiem jednorodnych odpadów. Składa się z wielu elementów, w tym niebezpiecznych, jak baterie, PCB czy płytek obwodów drukowanych. W związku z tym koszty ich usunięcia mogą się okazać wysokie. Warto przede wszystkim przewidzieć w umowie wpłacenie przez dzierżawcę kaucji, na wypadek gdyby z tego obowiązku się nie wywiązał lub gdyby doszło do likwidacji bądź upadłości firmy. ●