Rolnicy chcący wziąć na siebie zobowiązania związane z poprawą dobrostanu krów mają do wyboru dwa warianty odnoszące się do krów mlecznych: jeden związany z wypasem (wariant 2.1), drugi ze zwiększoną powierzchnią w budynkach (2.2) oraz jeden dotyczący krów mamek (2.3). Zobowiązania związane z poprawą dobrostanu są zobowiązaniami rocznymi, jednak można je kontynuować w kolejnych latach.

Plan poprawy dobrostanu

O płatność może starać się rolnik, który w dniu złożenia wniosku posiada co najmniej jedną krowę zarejestrowaną w IRZ. Warunkiem ubiegania się o dopłatę do krów mlecznych z tytułu zwiększonej powierzchni bytowej oraz do krów mamek jest posiadanie planu poprawy dobrostanu zwierząt. Musi być sporządzony przy udziale doradcy rolniczego, na formularzu ARiMR do 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich. W tym roku będzie to jednak 17 czerwca. Na planie nie powinna więc być późniejsza data, niż 23 maja. Koszt sporządzenia tego dokumentu wynosi około tysiąca złotych, aczkolwiek w sytuacji gdy wniosek zakwalifikuje się do wsparcia i rolnik zaznaczy, że ubiega się o zwrot kosztów transakcyjnych, kwota ta zostanie mu zwrócona. W sytuacji gdy rolnik w tym roku chce realizować ten sam wariant co w ubiegłym roku i w planie nie trzeba wprowadzać istotnych zmian, składa jedynie oświadczenie o braku zmian w planie poprawy dobrostanu zwierząt. Musi to zrobić w terminie, w którym składałby plan.
Obecnie ARiMR rozpatruje wnioski złożone w ubiegłym roku. Decyzje w sprawie przyznania płatności dobrostanowej wydaje się bowiem do 1 czerwca roku następującego po roku złożenia wniosku.

Uważaj na te pułapki

Z telefonów, jakie otrzymaliśmy od rolników, wynika, iż niektórzy mogą mieć problem z otrzymaniem płatności, ponieważ niewłaściwie rozumieli pojęcie krowy mlecznej. Uczulamy rolników, iż na potrzeby płatności dobrostanowych krowa mleczna jest definiowana jako samica bydła domowego (Bos taurus) typu użytkowego mlecznego lub typu użytkowego kombinowanego o mlecznym kierunku jej użytkowania, której wiek przekracza 24 miesiące. Będzie nią więc też zacielona jałówka w wieku powyżej 24 miesięcy, którą rolnik zamierza wykorzystywać mlecznie. Jest to ważne w aspekcie tego, iż wymogi związane z realizacją wariantu dla krów mlecznych muszą spełnić wszystkie sztuki zdefiniowane jako krowa mleczna.
Natomiast krowa mamka to samica bydła domowego (Bos taurus) typu użytkowego mięsnego lub typu użytkowego kombinowanego o mięsnym kierunku jej użytkowania, której wiek przekracza 24 miesiące.
Rolnicy muszą także pamiętać o konieczności przerejestrowania w IRZ krów w typie użytkowym kombinowanym na typ mleczny lub mięsny albo zgłosić mleczny lub mięsny kierunek ich użytkowania. Gdy rolnik realizuje wariant dotyczący krów mamek, ten obowiązek dotyczy także cieląt, jałówek i opasów o masie ciała do 300 kg. Dokonując przerejestrowania, rolnik musi mieć na uwadze, jaką maksymalną liczbę krów wpisał w planie dobrostanu zwierząt (czytaj poniżej).
Warto też zwrócić uwagę na definicję siedziby stada, którą według przepisów IRZ są wszelkie budynki, zagrody, pastwiska lub miejsca na otwartej przestrzeni, w których przebywa dane stado lub stada różnych zwierząt gospodarskich, a także jest prowadzony chów lub hodowla tych zwierząt. Trzeba więc pilnować, by prowadzić wypas krów na działkach, na których zarejestrowana jest siedziba stada, a nie sąsiada, bo wtedy w grę wchodzi już przemieszczenie zwierząt.

Większa powierzchnia bytowa

Wariant dotyczący zwiększenia powierzchni bytowej można realizować tylko, gdy krowy mleczne nie są utrzymywane w oborze uwięziowej.
Co ważne, należy tutaj pilnować, by liczba wszystkich krów mlecznych utrzymywanych w gospodarstwie rolnym nie była większa niż maksymalna liczba tych krów określona w planie poprawy dobrostanu zwierząt. Trzeba na to uważać w całym okresie realizacji zobowiązania, czyli od dnia złożenia wniosku do 14 marca roku przyszłego roku.
Dopłaty przysługują, jeśli powierzchnia bytowa w budynkach inwentarskich dla wszystkich krów mlecznych w gospodarstwie rolnym w przeliczeniu na jedną sztukę wynosi:

w systemie wolnostanowiskowym z wydzielonymi legowiskami dla wydzielonego legowiska: długość – co najmniej 2,1 m, szerokość – co najmniej 1,1 m, a powierzchni odpasowo-ruchowej – co najmniej 4 m²;
w systemie wolnostanowiskowym bez wydzielonych legowisk na ściółce – co najmniej 5,4 m².

Z kolei powierzchnia bytowa w budynkach inwentarskich dla grup technologicznych bydła innych niż krowy mleczne w typie użytkowym mlecznym lub typie użytkowym kombinowanym o mlecznym kierunku ich użytkowania oraz dla krów mamek musi być zgodna z podstawowymi wymogami w tym zakresie.

Wypas tylko na działkach dopłatowych

Rolnicy, którzy chcą skorzystać z dopłat do wypasu, wypasają bez uwięzi wszystkie utrzymywane w gospodarstwie krowy mleczne na zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których występują trawy lub inne zielne rośliny pastewne. Nie można więc prowadzić wypasu na działkach, które rolnik dzierżawi w ramach niesformalizowanej umowy i na które nie występuje o dopłaty, a także, oczywiście, na działkach, które nie należą do siedziby stada.
W tym wariancie nie potrzeba przygotowywać planu poprawy dobrostanu, rolnik jest jednak zobowiązany do prowadzenia rejestru wypasu krów mlecznych, na formularzu udostępnionym przez Agencję. Rejestr trzeba prowadzić dla każdej krowy mlecznej, notując dni, podczas których dana krowa była wypasana, oraz dni, w których nie była wypasana, wraz ze wskazaniem przyczyn jej niewypasania.
Każda krowa mleczna musi być wypasana co najmniej 6 godzin dziennie. Wymogi dotyczące tego wariantu muszą być przestrzegane co najmniej przez 120 dni w okresie od 1 kwietnia br. (albo od dnia złożenia wniosku o płatność, gdy był on złożony później) do 15 października br. Rejestr wypasu składa się w ARiMR między 16 października a 2 listopada br.

Krowy mamki

W sytuacji przystąpienia do wariantu 2.3 – dobrostan krów mamek, rolnik zobowiązuje się do wypasania bez uwięzi wszystkich utrzymywanych w gospodarstwie mamek, cieląt, jałówek i opasów o masie ciała do 300 kg w typie użytkowym mięsnym lub typie użytkowym kombinowanym o mięsnym kierunku ich użytkowania. Wymogi dotyczące rodzaju użytków, na których rolnik wypasa zwierzęta, są takie same jak w wariancie dla krów mlecznych.
Wypas musi być prowadzony jednak dłużej, tj. co najmniej przez 140 dni w okresie od 1 kwietnia br. (lub od dnia wskazanego przez rolnika w oświadczeniu o zapewnieniu wypasu, gdy wniosek złożono później) do 15 października br.
W tym wariancie od 16 października do 2 listopada 2021 r. rolnik składa w Agencji jedynie oświadczenie o zapewnieniu wypasu dla bydła mięsnego.
Z kolei od 16 października do 14 marca przyszłego roku rolnik musi zapewnić krowom mamkom oraz pozostałym grupom technologicznym bydła dostęp do zewnętrznej powierzchni bytowej (pastwiska, wybiegi lub okólniki). Powierzchnia ta w przeliczeniu na jedną sztukę powinna wynosić odpowiednio, dla:

cieląt – co najmniej 6 m²,
jałówek – co najmniej 12 m²,
opasów o masie ciała do 300 kg – co najmniej 12 m²,
krów mamek – co najmniej 18 m².

W tym okresie zwierzęta te nie mogą być również utrzymywane na uwięzi.

Magdalena Szymańska