XMoi dziadkowie przekazali w 1989 roku gospodarstwo wraz z budynkami na rzecz państwa. Dziadek przeszedł wtedy na emeryturę, a babcia na rentę inwalidzką. Dziadek zmarł 15 lat temu. Babcia ma ponad 85 lat i wymaga opieki, którą sprawujemy wspólnie z mamą. Urząd gminy, który przejął gospodarstwo, w ogóle się tym nie interesuje. Czy gmina ma jakieś obowiązki wobec babci?
YGmina nie ma obowiązku sprawowania opieki nad Pana babcią z tego powodu, że w 1989 roku przejęła gospodarstwo. Nie nastąpiło to bowiem na podstawie umowy o dożywocie, w myśl której nabywca nieruchomości jest zobowiązany zapewnić przekazującemu dożywotnią opiekę. W grę wchodzi ewentualnie przyznanie babci usług opiekuńczych na podstawie art. 50 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Stosownie do tego przepisu, osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych. Usługi te mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a kiedy rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Natomiast specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Należy jednak pamiętać, że usługi te są częściowo odpłatne.
Zgodnie z art. 52 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (poprzedzającej obecnie obowiązującą ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników), w przypadku braku następcy lub gdy następca nie spełniał warunków do przejęcia gospodarstwa rolnego albo odmówił jego przejęcia, gospodarstwo rolne na wniosek rolnika przejmowało państwo. W myśl art. 48 ust. 1 ww. ustawy, następcą rolnika mógł być zstępny lub przysposobiony, jeżeli pracował w gospodarstwie rolnym co najmniej 5 lat. Następca powinien spełniać też warunki wymagane dla nabycia własności nieruchomości rolnej określone w przepisach Kodeksu cywilnego, a ponadto nie mógł przekroczyć 55 lat oraz być inwalidą I lub II grupy albo III grupy, gdy był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.
Rolnik niemający następcy mógł też przepisać gospodarstwo na osobę obcą. Jednak w myśl ówcześnie obowiązującego art. 160 k.c. własność nieruchomości rolnej lub jej części mogła być przeniesiona na rzecz osoby fizycznej tylko wtedy, gdy nabywca stale pracował w jakimkolwiek gospodarstwie rolnym bezpośrednio przy produkcji rolnej albo miał kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego.
Rolnik, który przekazał następcy lub państwu gospodarstwo rolne wraz z budynkami, miał prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarskich w zakresie niezbędnym do zaspokajania swoich potrzeb i potrzeb członków rodziny, a także prawo do użytkowania działki gruntu rolnego o powierzchni nieprzekraczającej 10% obszaru przekazanego gospodarstwa, nie więcej jednak niż o powierzchni 0,3 ha.
Z gospodarstwa przekazanego państwu rolnik mógł wyłączyć i zachować własność działki gruntu, na której wzniesione były budynki lub ich część, a także inwentarz żywy i martwy. Z własnością wyłączonej nieruchomości związana była wówczas służebność gruntowa w zakresie niezbędnym do korzystania z niej.
Należy dodać, że babcia może wystąpić z wnioskiem do właściwego starosty o nieodpłatne przyznanie własności działki, na której znajdują się budynki, a także działki wydzielonej do bezpłatnego użytkowania. Podstawę prawną stanowi art. 118 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. ●
